کارآموزی ایمونولوژی

دوره کارآموزی ایمونولوژی، روز های فرد از ساعت 10 صبح برگزار میشود

کارآموزی ایمونولوژی

تکنیک هایی که اساس کار آن ها شکل گیری کمپلکس آنتی ژن- آنتی بادی می باشد در گروه ایمونواسی قرار می گیرند. امروزه در تمامی آزمایشگاه های تحقیقاتی و تشخیص طبی از این تکنیک استفاده میشود. از جمله موارد مورد استفاده در تست های بالینی اندازه گیری غلظت هورمون ها، وجود آنتی بادی خاص ضد عوامل عفونی از جمله HIV, HBV، بررسی تیتر آنتی بادی بعد از واکسیناسیون ، بررسی حضور بیومارکرها در بافت برای تشخیص سرطان ها و…در آزمایشگاه های تحقیقاتی نیز برای اندازه گیری پروتین های مترشحه از سلول ها ، بررسی محتوای پروتیینی سلول ها و همچنین بررسی پروتیین های دخیل در مسیر های سیگنالینگ استفاده می شود.

این دوره شامل سه تکنیک مجزای الایزا ، ایمونوهیستوشیمی و وسترن بلات میباشد که اساس همه آن ها واکنش های آنتی ژن و آنتی بادی است.

به طور کلی هر تکنیک ایمونواسی شامل سه بخش مهم است شامل آنتی بادی ها، سیستم های تولید سیگنال برای ردیابی و فاز جامد که واکنش ها در بستر آن انجام می شود. دانشجویان در این دوره علاوه بر یادگیری تکنیک های عملی  با مفاهیم ایمونولوژی نیز آشنا می شوند.

مقدمه

ایمنولوژی علم شناسایی سیستم ایمنی بدن و سلولهای دخیل در پروسه دفاع بدن می باشد. ورود هر گونه ماده خارجی به بدن باعث برانگیخته شدن سیستم ایمنی و متعاقب آن شکل گیری پاسخ ایمنی می گردد که منجر به مقاومت بدن بر علیه هر گونه عامل خارجی میگردد.

علم ایمنولوژی قدمت چندان زیادی نداشته و از شاخه های جدید علم بیولوژی می باشد. با پیشرفتهای علوم پزشکی در زمینه های مختلف، مرز بین علوم مختلف نیز کاهش یافته و مرز مشخصی بین رشته های مختلف مثل بیولوژی، ژنتیک، و زیست شناسی مولکولی قابل تصور نخواهد بود. مکانیسم هایی که بدن به واسطه انها بر علیه عوامل بیگانه دفاع می پردازد به دو دسته ایمنی ذاتی (Innate Immunity) و ایمنی اکتسابی (Acquired Immunity) تقسیم می شود.

ایمنی ذاتی (Innate Immunity)

ایمنی ذاتی وظیفه شناسایی و پاسخ اولیه به میکروبها و محصولات سلولهای میزبان آسیب دیده و مرده و در نهایت حذف و کنترل این عوامل را به عهده دارد. این نوع ایمنی باعث تحریک پاسخ ایمنی اکتسابی شده و می تواند بر نوع پاسخ ایمنی اکتسابی بر علیه پاتوژن تاثیر بگذارد.

ایمنی ذاتی از لحاظ زمانی به دو نوع فوری و القایی دسته بندی میگردد. پاسخ فوری بین صفر تا ۴ ساعت بعد از مواجهه با پاتوژن رخ داده و این نوع پاسخ با استفاده از مولکولهای از پیش ساخته شده به دفاع از بدن می پردازد.

پاسخ القایی بعد از ۴ تا ۹۶ ساعت رخ میدهد. در طی این نوع پاسخ ارتشاح سلولهای ایمنی ذاتی شناسایی کننده ضد پاتوژن صورت گرفته و این سلولها فعال میگردند. در پاسخ فوری انواع مختلف سلولهای دخیل با ترشحات خود باعث حذف عامل بیگانه می شوند. این نوع ایمنی قبل از تولد در بدن شکل گرفته و در بدو تولد قادر به پاسخ علیه عوامل بیگانه است ولی گیرنده هایی که توسط این نوع ایمنی شناسایی میشود محدود است. در ضمن این نوع ایمنی فاقد خاطره ایمنولوژیک است و توانایی تشخیص مولکولهای خودی فرد از غیر خودی را دارد.

سلولهای دخیل در پاسخ ایمنی ذاتی عبارتند از:

سدهای فیزیکوشیمیایی

پوست اولین سد فیزیکی بر علیه عوامل بیگانه به حساب می آید و پاتوژنها توانایی عبور از پوست سالم را ندارند. سلولهای اپیتلیال از دیگر سطوح فیزیکی هستند که شامل سلولهای اپی تلیال پوست و مخاط می باشند که توسط اتصالات محکم مانع از نفوذ پاتوژنها به داخل بدن می گردند. این سلولها همچنین با تولید مواد مواد مختلف به دفاع از بدن می پردازند.

علاوه بر این، مژک‌ها در سطح لایه‌ی پوششی دستگاه تنفس، گوارش و سیستم ادراری-تناسلی وجود دارد و سلول‌های اپیتلیال در این نواحی ماده‌ای لزج، به نام مخاط را ترشح می‌کنند که در واقع ترشحات چسبنده‌ای هستند و غنی از گلیکوپروتئینی به نام موسین می‌باشند.

این مخاط ترشح شده از سلول‌های اپیتلیال، در کنار حرکت دائمی مژک‌ها این نواحی جریان ثابتی از این مواد چسبنده را در دستگاه تنفسی، گوارش و سیستم ادراری-تناسلی ایجاد می‌کنند و باعث ممانعت از ورود به نواحی زیرین و خارج کردن عامل پاتوژن از بدن می‌شود.

سلولهای ماکروفاژ اصلی ترین سلولهای سیستم ایمنی ذاتی هستند و که وظیفه بیگانه خواری به عهده آنهاست. این سلولها و سایر سلولهای سیستم ایمنی با استفاده از شناساگرهای سطحی و غشایی خود، شناسایی پاتوژنها در عرض چند دقیقه پس از ورود انجام می دهند.

از دیگر سلولهای دخیل در سیستم ایمنی ذاتی میتوان به نوتروفیل ها و ائوزینوفیل ها و بازوفیل ها و ماست سل ها اشاره کرد که دارای رسپتور (گیرنده) هایی در سطح خود به نام PRR، Pattern Recognition Receptors یا رسپتورهای شناسایی کننده الگو هستند که وظیفه شناسایی اجزا و الگوهای مولکولی مشترک (PAMPs(patterns molecular associated Pathogen، میکروبها را به عهده دارند. این الگوها برای سیستم ایمنی بدن بیگانه به شمار رفته و باعث تحریک پاسخ ایمنی میگردد. الگوهای مولکولی ایجاد شده توسط سلولهای آسیب دیده یا مرده بدن damage or denger molecular associated pathogen یا DAMP نامیده می شوند که این الگوها نیز توسط PRR ها قابل شناسایی هستند.

از مهمترین PAMP ها میتوان به اجزای دیواره باکتریایی یعنی پپتیدوگلیکان ها، لیپو پلی ساکارید ها(LPS در سطح باکتری های گرم منفی)، لیپوتیکوئیک اسید (Acid lipoteichoic در سطح باکتری های گرم مثبت)، اجزای دیواره قارچ ها و Mannan کربوهیدرات غالب و اصلی در دیواره قارچ ها و پروتئین Flagella. در رابطه با ویروس ها اسید نوکلئیک ویروسی ، میتوان اشاره کرد.

نوتروفیل ها

این سلولها۵۰ تا ۷۰ درصد گلبولهای سفید را تشکیل می دهند. در رنگ آمیزی با رنگهای خنثی رنگ می گیرند و به همین دلیل به آنها نوتروفیل می گویند. نوتروفیل ها دارای هسته چند قسمتی هستند و سه نوع گرانول به نام گرانول های اولیه ( آزروفیل)، گرانول های ثانویه ( اختصاصی) و یا گرانولهای حاوی ژلاتیناز دارند. اولین سلولهای که به محل عفونت میرسند نوتروفیل ها هستند. این سلولها عمل فاگوسیتوز(بیگانه خواری) را انجام می دهند و اصطلاحا فاگوسیت نامیده می شوند.

این سلولها همچنین با تولید مواد ضد میکروبی و ایجاد نت که شبکه ای از فیبرهای خارج سلولی و DNA می باشد به پاتوژنها اتصال می یایند و باعث تخریب ان میگردند. در نت میکروب در دام DNA و پروتئین های که از سلول خارج گردیده، می افتد. نوتروفیل ها پس از فاگوسیتوز از بین رفته و خود توسط سلولهای ماکروفاژ بلعیده می شوند.

مونوسیت ها

این سلولها ۲ تا ۵ درصد گلبولهای سفید را تشکیل می دهند. این سلولها لوبیایی شکل بوده و تا هنگامیکه در خون هستند منوسیت نامیده شده و در صورت ورود به بافت، ماکروفاژ نامیده می شوند.

سلولها در بافتهای مختلف نام اختصاصی خود را دارند. در کبد با نام سلولهای کوپفر، در بافت همبند به هیستوسیت و در بافت استخوان به نام استئوکلاست و در مغز بنام میکروگلیا شناخته می شوند.

عملکرد ماکروفاژها

• مثل نوتروفیلها در دفاع میزبان و فاگوسیتوز نقش دارند
• در بلعیدن و تخریب سلولهای اسیب دیده خودی مثل نوتروفیل ها نقش دارند
• توانایی تولید سایتوکاین را دارند
• عمل عرضه آنتی ژن به سلول های T را انجام می دهند
• در تحریک ترمیم بافتی با استفاده از رگ زایی و فیبروز نقش دارند
• ماکروفاژها به دو صورت کلاسیک و فرعی فعال می شوند

ائوزینوفیل ها

این سلولها ۱ تا ۶ درصد سلولهای خونی را تشکیل می دهند. این سلولها با رنگهای اسیدی رنگ می گیرند و به همین دلیل به آنها ائوزینوفیل گفته می شود. این سلولها دارای دو نوع گرانول به نام آزروفیل و گرانولهای اختصاصی هستند. این سلولها بوسیله مواد سمی مختلف به دفاع از میزبان می پردازند

این مواد شامل پروتئین اصلی بازی، پروتئین کاتیونی ائوزینوفیلی و نوروتوکسین مشتق از ائوزینوفیل و همچنین پراکسیداز هستند. همچنین این سلولها بعد از فعال شدن توانایی تولید واسطه های التهابی، سایر مواد سمی و نیز سایتوکاین ها را دارند.

ائوزینوفیل ها نقش مهمی در دفاع بر علیه عفونت های انگلی و کرمی دارند و در این بیماریها و آلرژی مقدار انها افزایش می یابد

بازوفیل ها

بدلیل رنگ گیری این سلولها با رنگهای بازی به آنها بازوفیل گفته می شود. سلولهای بازوفیل در بافت به نام ماست سل شناخته می شوند. این سلولها در صورت تحریک با آلرژنها ( حساسیت زا) ، باعث تولید آلرژی در افراد می شوند.

سلولهای NK

این سلولهاف لنفوسیت هایی هستند که ۵ تا ۱۵ درصد سلولهای مونو نوکلئر خون محیطی و طحال را تشکیل می دهند و در سایر اندام های لنفاوی بندرت دیده می شوند اما در کبد و رحم به میزان زیاد مشاهده می شوند. این سلولها بدلیل عدم نیاز به فعال شدن قبلی به نام سلول کشنده طبیعی نامیده می شوند. این سلولها وظیفه دفاع بر علیه سلولهای توموری و سلولهای آلوده به ویروس را به عهده دارند.

سلولهای NK با شناسایی تغییرات ایجاد شده بر سطح سلولهای آلوده به ویروس و یا سلولهای توموری، به ازبین بردن آنها اقدام می کنند.

ایمنی اکتسابی

بعد از پاسخ ایمنی ذاتی، و توسط مدیاتورهای القاء شده توسط آن، فعال می شود. این نوع ایمنی پاسخ اختصاصی به عوامل بیگانه است و قادر به شناسایی گیرنده های متنوعی تر نسبت به ایمنی ذاتی است. پاسخ ایجاد شده توسط سیستم ایمنی اکتسابی نسبت به میکروبهای مختلف، متفاوت است. بعبارت دیگر برای هر نوع پاتوژن پاسخ کاملا اختصاصی تولید می کند.

این سیستم توانایی شناسایی مولوکولهای خود فرد از بیگانه را داراست. از دیگر ویژگی های سیستم ایمنی اکتسابی، توانایی محدود کردن پاسخ ایمنی، پس از شروع و شدت گرفتن پاسخ و حذف عامل بیگانه است.

سلولهای ایمنی اکتسابی

سلولهای ایمنی اکتسابی لنفوسیت ها هستند و شامل لنفوسیتهای B ،T  هستند. این سلول‌ها درون رگ‌های خونی و عروق لنفاوی در بدن گردش می‌کنند. گلبول‌های سفید به صورت مداوم درون مایعات بدنی نشانه‌های عوامل بیماری‌زا یا بیگانه را دنبال می‌کنند. این سلول‌ها هنگامی که با یک عامل یا جسم بیگانه مواجه شوند، شروع به تکثیر کرده و پیام‌هایی یا سیگنال‌هایی را برای فعال شدن سایر سلولهای دخیل در پاسخ ایمنی ارسال می کنند.

لنفوسیت‌ها دارای توانایی به حافظه سپردن هستند تا در صورت مواجهه مجدد بدن با عامل بیگانه در مدت زمان کوتاه تر و قدرت بیشتر قادر به حذف عامل بیگانه باشند. تکامل لنفوسیت‌ها در مغز استخوان آغاز می‌شود.  برخی در مغز استخوان باقی می‌مانند و به صورت لنفوسیت‌های B تمایز پیدا می‌کنند، برخی دیگر به سمت تیموس می‌روند و به لنفوسیت‌های T (سلول‌های T) تبدیل می‌شوند.

لنفوسیت‌های B :

لنفوسیت‌های B درون سلول‌های مغز استخوان تولید شده و در همان جا بالغ می‌شوند و می‌تواند وارد واکنش‌های ایمنی شوند. این سلول‌ها قابلیت تمایز به سلولهای تولید کننده آنتی‌بادی یا پلاسما سل ها را دارند. این سلولها همچنین بعنوان سلولهای عرضه کننده عوامل بیگانه به بقیه سلولها عمل می کنند.

لنفوسیت‌های T :

این لنفوسیت‌ها درون مغز استخوان تولید شده اما مراحل بلوغ خود را در غده تیموس می‌گذرانند و سپس وارد واکنش‌های سیستم ایمنی می‌شوند. آن‌ها سلول‌های به خطر افتاده در بدن را از بین می‌برند و در پیام رسانی به سایر گلبول‌های سفید کمک می‌کنند.

آنتی بادی :

مولکول  های گلیکو پروتئینی هستند که به آن ها ایمونوگلوبولین نیز اطلاق می گردد. این مولکول ها توسط جمعیتی از سلول های لنفوسیتی به نام B تولید شده و به آنتی ژن مربوط به خود متصل می شوند.

آنتی بادی شامل دو زنجیره سنگین و دو زنجیره سبک است (شکل زیر)، دارای دو ناحیه ثابت و متغیر می  باشد که واکنش بین آنتی ژن و آنتی بادی از ناحیه متغیر می  باشد و ناحیه ثابت با سایر مولکول های سیستم ایمنی در تعامل است. هر فرد دارای میلیون ها آنتی بادی مختلف است که هر کدام دارای جایگاه اتصال به آنتی ژن منحصر به فردی می  باشد.

در ضمن ما پنج نوع ایمونوگلوبین در بدن داریم که عبارتند از:

• IgG
• IgA
• IgE
• IgD
• IgM

آنتی ژن:

از سازنده آنتی بادی گرفته شده است(Antibody Generator=Anti gen) و در کل به هر عاملی که بتواند تولید آنتی بادی کند اطلاق می گردد. این آنتی ژن ها می توانند سطحی ، محلول و… باشند. بر اساس همین وجود آنتی ژن های مختلف است که محققین دست به تولید آنتی بادی می زنند و برای شناسایی سلول های مختلف از هم از همین اختصاصیت آنتی بادی و آنتی ژن صحبت می کنند.

واکنش آنتی بادی و آنتی ژن: آنتی بادی و آنتی ژن با هم وارد واکنش می شوند و پیوند های هیدروژنی، کووالان و… بین آن ها پدید می آید که به راحتی قابل جدا کردن از هم نیستند. مثال که در این رابطه زده می شود قفل و کلید است. هر کلیدی نمی  تواند هر قفلی را باز کند و هر قفلی توسط هر کلید باز نمی شود. بنابراین هر آنتی بادی قادر به واکنش با هر آنتی ژنی نیست و برعکس

نقش لنفوسیت‌های T

لنفوسیت‌های T سلول‌های تخصصی هستند که  شامل دو نوع کاملا متمایز می‌شوند:

سلول‌های کمکی T یا  Th Cells

این لنفوسیت‌ها هماهنگی ایجاد پاسخ‌های ایمنی را برعهده دارند. برخی از این سلول‌ها قادر به تحریک لنفوسیت‌های B هستند که آنتی‌ بادی بیشتری تولید کنند و برخی دیگر با دیگر سلول‌ها ارتباط می‌گیرند. گاهی این سلول‌های کمکی، فاگوسیت‌ها و لنفوسیت‌های T بیشتری را برای مبازره با عوامل خارجی، به ناحیه آلوده جذب می‌کنند.

سلول‌های T کشنده یا سیتوتوکسیک یا CytotoxicT Lymphocytes

همان طور که از نام این ماده پیداست، این سلول‌های T به سلو‌ل‌های دیگر حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برند. این سلول‌ها به طور اختصاصی برای از بین بردن ویروس‌ها مفید هستند. آن‌ها با شناسایی قسمت‌های کوچک ویروس در خارج از سلول‌های آلوده قادرند به آن‌ها حمله کرده و سلول‌های آلوده به ویروس را  نابود کنند.

سیستم ایمنی بدن در تمام سنین قابلیت حفاظت از بدن را دارد اما هر چه سن افزایش می‌یابد بر قدرت این سیستم افزوده می‌شود. در بزرگسالان به دلیل مواجه با پاتوژن‌های مختلف و متعدد، این سیستم بهتر می‌تواند در مقابل عوامل خارجی روش دفاعی صحیح را اتخاذ کند. به همین دلیل است که بزرگسالان نسبت به کودکان کمتر دچار بیماری می‌شوند. زمانی که یک باکتری وارد بدن می‌شود و بدن شروع به مبارزه با آن می‌کند یک کپی از آنتی‌بادی که در مقابله با باکتری تولید شده است توسط سیستم ایمنی بدن نگهداری می‌شود تا در دفعات بعدی حمله همین باکتری، سیستم ایمنی بتواند با سرعت بیشتری آن را از بین ببرد.

به همین دلیل است که بدن انسان برخی بیماری‌ها را تنها یک بار در تمام طول عمر خود تجربه می‌کند، مانند بیماری «آبله مرغان» (Chickenpox) که هر فرد تنها یک بار به آن مبتلا می‌شود و با تولید و نگهداری آنتی‌بادی اختصاصی آن در هر بار مواجه با عامل بیماری، آنتی‌بادی متعلق به آن توسط سیستم ایمنی تکثیر شده و به سرعت عامل بیماری را  نابود می‌کند. این فرایند مصونیت یا «ایمنی» (Immunity) نسبت به عامل بیماری‌زا نام دارد.

در سیستم ایمنی بدن انسان سه نوع مکانیسم ایمنی وجود دارد: ایمنی ذاتی، ایمنی اکتسابی و ایمنی انفعالی

تقسیم بندی پاسخ ایمنی اکتسابی:

از چندین جنبه پاسخهای سیستم اکتسابی قابل تقسیم بندی است

انواع ایمنی اکتسابی از نظر چگونگی پاسخ

الف) ایمنی فعال (active Immunity)

ایمنی که در نتیجه عفونت یا ایمن سازی در فرد بوجود می آید و با حضور پادتن‌ها يا سلول‌هائى همراه است که فعاليت خاصى بر روى سم يا خود ميکروارگانيزمى که با يک بيمارى عفونى خاص در ارتباط است اعمالى را انجام مى‌دهد. مانند پاسخ ایجاد شده بر علیه بیماری سرخجه

ب) ایمنی پاسیو (Passive Immunity)

در صورتیکه اجزا ایمنی فرد ایمن شده به فرد منتقل شود ایمنی ایجاد شده را ایمنی پاسیو و یا غیر فعال گوییم. تزریق آنتی توکسین گرفته شده از اسب و انتقال آنتی بادی از مادر به جنین و انتقال از راه شیر مادر نمونه هایی از ایمنی غیر فعال هستند.

ایمنی فعال پاسخی اختصاصی همراه با خاطره ایمنولوژیک است ولی ایمنی غیر فعال با وجود اختصاصی بودن، فاقد خاطره ایمنولوژیک است.

انواع ایمنی اکتسابی از نظر بازوهای ایجاد کننده ایمنی

الف) ایمنی هومورال

این نوع از ایمنی اکتسابی توسط لنفوسیت های B با تولید مولکولهایی به نام آنتی بادی صورت میگیرد. این نوع ایمنی در پاسخ به میکروبهای خارج سلولی ایجاد میگردد.

ب) ایمنی سلولی

این نوع ایمنی در پاسخ به میکروبهای داخل سلولی تولید می شود و با لنفوسیت های نوع T صورت میگیرد.

اندام های لنفاوی

این اندامها محل هایی هستند که در انها لنفوسیت ها تولید و تکامل می یابند و همچنین به آنتی ژن پاسخ می دهند. اندام های لنفاوی به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می شوند

اندام های لنفاوی اولیه

در این مکانهای اناتومیک، لنفوسیت ها تولید شده و تکامل می یابند و همچنین توانایی پاسخ دهی به آنتی ژن را کسب می کنند. اندام های لنفاوی اولیه در انسان شامل تیموس و مغز استخوان و در پرندگان بورسا است.

۱-مغز استخوان

در طی زندگی جنینی سلولهای خونساز ابتدا در کیسه زرده،سپس در کبد و طحال تولید می شوند و پس از آن در مغز استخوان ساخته می شوند.در یک فرد بالغ خونسازی بیشتر در مغز استخوان است.تکامل لنفوسیت های B در مغز استخوان صورت می گیرد. بنابراین مغز استخوان هم می تواند جز اعضای لنفاوی اولیه و هم اعضای لنفاوی ثانویه قرار بگیرد.

۲-تیموس

اولین عضوی که در دوران جنینی بوجود می آید تیموس است. اندازه آن به سرعت افزایش پیدا می کند. در هنگام بلوغ اندازه اش به حداکثرمی رسد  و پس از بلوغ به تدریج کاهش پیدا می کند. بطوریکه در افراد مسن بصورت آتروفی در می آید. سلولهای نابالغ T در تیموس به نام تیموسیت گفته می شوند. در تیموس سلولهای اپی تلیال،ماکروفاژ و همچنین سلولهای دیگری وجود دارد.

لنفوسیت های Tوقتی بالغ شدند در سطح آنها گیرنده آنتی ژنی ظاهر می شود. دسته ای از لنفوسیت های Tبالغ شده در تیموس از بین می روند. اینها لنفوسیت های T هستند که برعلیه آنتی ژنهای خودی عکس العمل نشان می دهند اما لنفوسیتهای Tبالغ شده که برعلیه آنتی ژنهای بیگانه قدرت شناسایی و عکس العمل را دارند از تیموس خارج شده و وارد خون محیطی و اعضای لنفاوی می شوند.

تیموس شامل دو قسمت است:

۱)قسمت خارجی     ۲)قسمت داخلی

به قسمت خارجی کورتکس و به قسمت داخلی مدولا می گویند.لنفوسیت های T نابالغ در قسمت کورتکس هستند. در قسمت مرکزی لنفوسیت های Tبالغ قرار دارند که از این قسمت وارد خون محیطی می شوند. در قسمت مرکزی تیموس ساختمانهای بخصوصی وجود دارد  که به نام جسمک هاسل گفته می شودHassal’s corpiuscle) .)که ازاپی تلیال پوشیده شده است.

اعضا لنفاوی ثانویه

به دودسته تقسیم می شوند:

۱- اعضای لنفاوی ثانویه کپسول دارمانند طحال و عقده های لنفاوی.

۲- اعضای لنفاوی ثانویه بدون کپسول مثل لوزه ها،آپاندیس و گره های لنفاوی.

عقده های لنفاوی

در زیر گردن(گلو)،کشاله ران و یزر بغل وجود دارند.وقی آنتی ژنی وارد بدن می شود از طریق کانالهای لنفاوی وارد غدد لنفاوی می شود.عقده های لنفاوی توسط کپسول فیبروزی احاطه می شوند.عقده های لنفاوی از دو قسمت کورتکس و مدولا تشکیل شده اند.کورتکس خود از دو قسمت کورتکس سطحی و عمقی تشکیل شده اند.

بطورکلی در ناحیه کورتکس ،لنفوسیت های B فراوانی وجود دارد و این ناحیه را به نام ناحیه واسطه به B می نامند.در ناحیه کورتکس گره هایی وجود دارد که به نام فولیکول نامیده می شود.این فولیکول ها،غنی از لنفوسیت B هستند.زمانی که آنتی ژنی وارد بدن می شود و سپس توسط کانالهای لنفاوی به غدد لنفاوی وارد شده، این فولیکول ها متورم می شوند و به نام فولیکول هیا ثانویه نامیده می شوند.

قبل از برخورد با آنتی ژن این فولیکول ها به نام فولیکول های اولیه نامیده می شوند.نرکز فولیکول های ثانویه را بنام ژرمینال سنتر یا مرکز زایا می نامند.درقسمت مدولا لنفوسیت های Tوجود دارند و به نام ناحیه وابسته به T گفته می شوند.بخش مدولا را بخش ترافیک هم می گویند.

طحال

ساختمان آن شبیه عقده های لنفاوی است. طحال مانند صافی عمل می کند. از دو قسمت پالپ سفید و پالپ قرمز تشکیل شده است.

در پالپ سفید عکس العمل های ایمنی صورت می گیرد چون ساختمان آن شبیه عقده های لنفاوی است. اما در پالپ قرمز،گلبول های قرمز ،پلاکت و گلبول های سفیدو … وجود دارند. پالپ سفید و قرمز توسط ناحیه ای (کمربندی) از ماکروفاژها به نام مارژینال زون (Aginal Zone) جدا می شوند.

اندام های لنفاوی مربوط به اپی تلیوم

اپیلتیوم در دو جای بدن یعنی پوست و مخاط با نام های اپی تلیوم پوست و اپی تلیوم مخاط دیده می شود. هر دوی این اپی تلیوم ها دارای اندام لنفاوی هستند که در مخاط به آن MALT و در پوست به آن SALT گفته می شود. این اندام های لنفاوی وسیع ترین و بیشترین بخش اندام های لنفاوی ثانویه را به خود اختصاص می دهند.