آنوریسم آئورت: بررسی اجمالی علائم، علل، درمان و پیشگیری

آنوریسم آئورت چیست؟

آنوریسم برآمدگی آئورت است. آئورت شریان اصلی است که از قلب حرکت می‌کند تا خون را به بقیه بدن برساند. شایع ترین محل آنوریسم آئورت شکمی است. آنوریسم آئورت ممکن است پاره شود و منجر به از دست دادن بسیار زیاد خون و حتی مرگ شود.

اگر سریع به اورژانس مراجعه کنید، جراحی ترمیمی اورژانسی ممکن است جان شما را نجات دهد. آنوریسم آئورتی که قبل از پارگی تشخیص داده می‌شود، با پیش‌آگاهی درست نیز می‌تواند با جراحی ترمیم شود.

علائم آنوریسم آئورت

آنوریسم آئورت می‌تواند علائمی ایجاد کند که قبل از پاره شدن، کم و زیاد شوند. اغلب، هنگامی که آنوریسم آئورت بزرگتر می‌شود، علائم یا برای اولین بار شروع می‌شوند یا بدتر می‌شوند.

علائم ممکن است نشانه‌ای از احتمال وقوع پارگی باشد. علائم پارگی آنوریسم آئورت نسبتاً چشمگیر است و در طول چند دقیقه به سرعت پیشرفت می‌کند.

آئورت یک رگ خونی بزرگ است که از قلب خارج می‌شود تا خون اکسیژن دار را به بدن برساند. بسیاری از شریان‌های کوچک از آن منشعب می‌شوند.

دو ناحیه ای که احتمال ایجاد آنوریسم آئورت در آن‌ها بیشتر است در بخش شکمی آئورت که در پشت شکم قرار دارد و بخش سینه ای آئورت که در پشت دنده‌ها قرار دارد. مهم نیست که آنوریسم در کجای آئورت اتفاق می‌افتد، درد آن اغلب به صورت تیز توصیف می‌شود.

آنوریسم آئورت شکمی

بخش شکمی آئورت شایع ترین ناحیه آنوریسم آئورت است و این نوع آنوریسم اغلب با نام AAA (آنوریسم آئورت شکمی) شناخته می‌شود. علائم آن می‌تواند نامحسوس باشند (یا ممکن است قبل از پارگی هیچ علامتی وجود نداشته باشد) و شامل موارد زیر باشد:

• کمردرد در قسمت میانی به پایین کمر
• درد و ناراحتی در ناحیه شکم
• احساس نبض در شکم

آنوریسم آئورت قفسه سینه

آنوریسم آئورت قفسه سینه در بخشی از آئورت، در نزدیکی جایی است که از قلب خارج می‌شود. در قفسه سینه قرار دارد. مانند آنوریسم آئورت شکمی، علائم ممکن است نامحسوس باشد یا ممکن است علائم قبل از پارگی وجود نداشته باشد. این علائم شامل:

• درد قفسه سینه
• کمر درد
• تنگی نفس

پارگی آنوریسم آئورت

هنگامی که آنوریسم آئورت پاره می‌شود، علائم می توانند به سرعت پیشرفت کنند. شایع ترین علائم پارگی آنوریسم آئورت عبارتند از:

• احساس سبکی سر، سرگیجه و تاری دید
• ضعف شدید
• درد شدید قفسه سینه، شکم یا کمر
• از دست دادن هوشیاری

تاثیر آنوریسم آئورت بر سایر اندام‌ها

لخته‌های خون ممکن است در داخل آنوریسم آئورت تشکیل شوند. اگر این لخته‌های خون شکسته شوند و به سایر نقاط بدن بروند، می‌توانند باعث آسیب به اندام‌ها مانند سکته مغزی، نارسایی کلیه یا حمله قلبی شوند. علائم متفاوت است و ممکن است شامل درد قفسه سینه، از دست دادن بینایی و خون در ادرار باشد.

آنوریسم آئورت در مقابل دیسکسیون

به غیر از آنوریسم، آئورت می تواند به شدت در اثر پارگی آسیب ببیند. این زمانی اتفاق می‌افتد که خون تحت فشار باعث پارگی در دیواره آئورت و در لایه‌های بافتی که آن را تشکیل می‌دهند، می‌شود. شروع ناگهانی درد شدید در اثر«پارگی» در قفسه سینه یا کمر شایع است. پارگی آئورت نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

علت ها

زمانی که دیواره‌های آئورت ضعیف می‌شوند، آنوریسم آئورت می‌تواند ایجاد شود. ضعف دیواره آئورت ممکن است در طول زمان در نتیجه بیماری‌ها و شرایطی اتفاق بیفتد که همه رگ‌های خونی بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، نه فقط آئورت.

این ضعف آئورت باعث برآمدگی می‌شود که در نتیجه مستعد پارگی یا لخته شدن خون می‌شود. فشار فیزیکی آنوریسم بر روی اندام‌های مجاور می‌تواند علائمی ایجاد کند، در حالی که از دست دادن خون در اثر پارگی آنوریسم عواقب شدیدتر و تهدیدکننده‌ای برای زندگی دارد.

عوامل اصلی خطر

• استعمال دخانیات، تا حد زیادی، عامل خطر اصلی برای آنوریسم آئورت است. میزان بروز آنوریسم آئورت در افراد سیگاری در مقایسه با افراد غیرسیگاری پنج برابر بیشتر است.
• افزایش سن، زیرا آنوریسم آئورت در افراد زیر 60 سال نادر است.
• جنسیت مذکر؛ زیرا آنوریسم آئورت در زنان کمتر دیده می‌شود.
• فشار خون بالا طولانی مدت، به ویژه اگر درمان نشده باشد.
• سخت شدن شریان‌ها یا آترواسکلروز که در نتیجه کلسترول بالا و فشار خون بالا رخ می‌دهد. دیواره‌های سرخرگ را نامنظم و مستعد ضعیف شدن می‌کند.
• سابقه خانوادگی آنوریسم آئورت
• بیماری های ژنتیکی که خطر آنوریسم آئورت را افزایش می‌دهند، از جمله سندرم مارفان، دریچه آئورت دو لختی، آنوریسم آئورت سینه ای خانوادگی و بیماری کلیه پلی کیستیک.
• ضربه به شکم یا قفسه سینه، که ممکن است باعث ایجاد آنوریسم یا پارگی آنوریسم آئورت شود.

عوامل خطر پارگی

پیش بینی اینکه آیا آنوریسم آئورت پاره می‌شود یا خیر آسان نیست. بدتر شدن علائم، اندازه بزرگ یا بزرگ شدن اندازه آنوریسم، و همچنین شواهدی از خونریزی آهسته در معاینه تصویربرداری، همگی افزایش احتمال پارگی را نشان می‌دهند. تغییرات شدید فشار خون یا عفونت‌های شدید می‌تواند احتمال پارگی آنوریسم آئورت را نیز افزایش دهد.

تشخیص

علائم اولیه آنوریسم آئورت اغلب به دلیل پارگی است و پارگی می‌تواند کشنده باشد. در صورت وجود آنوریسم آئورت، اگر آنوریسم قبل از ایجاد علائم تشخیص داده شود، نتیجه شما بسیار بهتر خواهد بود. روش‌های تشخیصی عبارتند از:

غربالگری: اکثر آنوریسم‌های آئورت قبل از پارگی زمانی تشخیص داده می‌شوند که افراد دارای فاکتورهای خطر به طور خاص برای آن غربالگری شوند، حتی اگر هیچ علامتی وجود نداشته باشد مانند افرادی که سیگار می‌کشند. کارگروه خدمات پیشگیری ایالات متحده توصیه‌هایی را برای غربالگری آنوریسم آئورت ارائه کرده‌است.

معاینه فیزیکی: یک توده نبض‌دار، که یک ناحیه ‌ضربان دار بزرگ در عمق شکم است، می‌تواند با معاینه فیزیکی در حدود یک سوم افرادی که دارای آنوریسم آئورت شکمی هستند، تشخیص داده شود.

رادیوگرافی قفسه سینه: این معمولاً آزمایشی نیست که پزشک قلب شما تجویز می‌کند، اما بسیاری از آنوریسم‌ها ابتدا با یک عکس معمولی رادیوگرافی قفسه سینه که به دلیل دیگری تجویز شده، تشخیص داده می‌شود.

مطالعه اولتراسوند: مطالعات سونوگرافی در تشخیص آنوریسم آئورت بسیار دقیق در نظر گرفته می‌شود زیرا تغییرات در حرکت مایع و ساختار آناتومیکی را تشخیص می‌دهد.

سی تی اسکن: سی تی اسکن می‌تواند برای تشخیص تغییرات در ساختار آئورت استفاده شود و می‌تواند جهت برنامه ریزی جراحی مفید باشد.

اسکن MRI: تصویربرداری رزونانس مغناطیسی می‌تواند ناهنجاری‌های آناتومیکی را شناسایی کند. بسته به مشخصات آنوریسم، ممکن است یک MRI یا یک CT برای ارزیابی آئورت انتخاب شود.

درمان

اگر به شما گفته شود که آنوریسم آئورت دارید، باید همراه با پزشکتان در مورد یک برنامه درمانی تصمیم بگیرید. دو رویکرد برای مدیریت آنوریسم شامل جراحی ترمیمی برای جلوگیری از پارگی، یا نظارت دقیق در طول زمان می‌باشد. این تصمیم تا حد زیادی به احتمال پارگی آنوریسم و درصد احتمال خطر جراحی بستگی دارد.

احتمال پارگی آنوریسم آئورت تا حد زیادی به دو عامل بستگی دارد:

1.  اندازه آنوریسم
2. سرعت رشد آن

اندازه آنوریسم آئورت بهترین شاخص خطر پارگی در نظر گرفته می‌شود و می‌توان آن را با آزمایش سونوگرافی، سی تی اسکن یا ام آر آی اندازه گیری کرد. آنوریسم‌هایی با قطر بیشتر از 5.5 سانتی متر در مردان یا بیشتر از 5.2 سانتی متر در زنان نسبت به آنوریسم‌های کوچکتر احتمال پارگی دارند.

اگر مقادیر قطر به آستانه رسیده باشد، خطر پارگی بیش از 40 درصد در طول پنج سال است و اغلب جراحی توصیه می‌شود. کمتر از این مقادیر آستانه، خطر پارگی ممکن است به خطر عوارض ناشی از جراحی نزدیک‌ باشد، بنابراین ممکن است جراحی توصیه نشود.

عمل جراحی

ترمیم آنوریسم نیاز به یک روش جراحی دارد. روش‌های مختلفی برای ترمیم جراحی وجود دارد، از جمله روشی که به آن ترمیم باز و روش دیگری که ترمیم اندوواسکولار (داخل عروقی) می‌گویند.

جراح روش عمل را طوری برنامه ریزی می‌کند که بهترین شانس را برای ترمیم موثر و بهبودی ایمن با کمترین عوارض ممکن ارائه بدهد. بسیاری از افراد مبتلا به آنوریسم آئورت به دلیل سن و سایر عوامل خطر، به سایر اختلالات قلبی عروقی مبتلا هستند، بنابراین خطر ناشی از جراحی ترمیمی اغلب بی‌اهمیت نیست. به طور کلی، خطر مرگ ناشی از عمل جراحی معمولاً کم است، اما باید برای هر فرد ارزیابی شود.

اگر جراحی توصیه نشود، باید اندازه آنوریسم را به طور منظم مورد ارزیابی مجدد قرار داد.

اگر اندازه آنوریسم بیش از 0.5 سانتی متر در یک سال رشد کند، خطر پارگی بسیار بیشتر است. حتی اگر اندازه کلی آنوریسم هنوز کمتر از۵ یا .۵.۵ سانتی متر باشد، معمولاً جراحی توصیه می‌شود.

پارگی آنوریسم آئورت

پارگی آنوریسم آئورت یک مورد اورژانسی است که باید سریعا جراحی شود. اگر این اتفاق برای شما یا یکی از عزیزانتان بیفتد، اقدامات پزشکی فوری و ترمیم جراحی ضروری است. علاوه بر ترمیم آنوریسم، از دست دادن بیش از حد خون و تأثیر آن بر سایر اندام‌ها نیز باید مدیریت شود.

پیشگیری

اگر عوامل خطر خاصی داشته باشید، احتمال آنوریسم آئورت بیشتر است. برخی از عوامل خطر، مانند سن و استعداد ژنتیکی، قابل کنترل نیستند. با این حال، سایر عوامل خطر را می توان اصلاح یا کنترل کرد، که تا حد زیادی شانس ابتلا به آنوریسم آئورت را کاهش می‌دهد مثل فشارخون.

برخی از اقداماتی که می‌توانید برای کاهش خطر انجام دهید عبارتند از:

• سیگار نکشید: سیگار یک عامل خطر اصلی برای همه بیماری‌های عروقی از جمله آنوریسم آئورت است.
• کنترل فشار خون: فشار خون بالا عامل مهمی در ابتلا به بیماری‌های عروقی است و حفظ فشار خون طبیعی با استفاده از رژیم غذایی، کنترل استرس یا داروها احتمال ابتلا به آنوریسم آئورت را کاهش می‌دهد.
• سطح کلسترول خود را کنترل کنید: کلسترول بالا منجر به سخت شدن عروق می‌شود که به سخت شدن شریان‌ها منجر می‌شود. آترواسکلروز از جمله علل اصلی آنوریسم آئورت است.
• مراقبت‌های پزشکی منظم دریافت کنید: ویزیت‌های معمول پزشکی مهم هستند. پزشک شما ممکن است متوجه شود که شما در معرض خطر ابتلا به آنوریسم آئورت هستید و ممکن است به غربالگری نیاز داشته باشید. آنها همچنین می‌توانند شرایطی را که خطر آنوریسم آئورت را افزایش می‌دهند، شناسایی و درمان کنند.

سخن آخر و سوالات متداول

آنوریسم آئورت اغلب علائمی ایجاد نمی‌کند، که همین امر باعث اهمیت بیشتر غربالگری می‌شود، به خصوص اگر عوامل خطر در فرد وجود داشته باشد. اگر آنوریسم آئورت دارید، تصمیم گیری در مورد اینکه آیا نیاز به جراحی ترمیمی دارید یا خیر و جزئیات این روش اصلی نیاز به یک جراح عروق دارد. با این حال، پس از ترمیم، اکثر افراد نتیجه خوبی دارند و پارگی آنوریسم آئورت را تجربه نمی‌کنند.

امید به زندگی افراد مبتلا به آنوریسم آئورت چقدر است؟

نتایج بسته به هر فرد متفاوت است. یک مطالعه نشان داد که افرادی که آنوریسم آئورت شکمی جراحی شده اما دست نخورده داشتند، نرخ بقای 5 ساله 65 درصدی داشتند. میزان بقای آنوریسم آئورت پاره شده اما بعد از جراحی در پنج سال 41 درصد بود.

میزان بقای جراحی پارگی آئورت چقدر است؟

افرادی که برای دیسکسیون آئورت صعودی تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند، حدود 65 درصد شانس بقای این روش را دارند و ممکن است در آینده مجدداً نیاز به جراحی داشته باشند. به خاطر داشته باشید که علائم پارگی آئورت مشابه علائمی است که در سایر بیماری‌ها مشاهده می‌شود. یک مطالعه نشان داد که یک سوم موارد در ابتدا اشتباه تشخیص داده شده بودند.

همچنین بخوانید:

• افزایش هورمون‌های استرس با افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا و حوادث قلبی مرتبط است.
• خوردن سبزیجات از شما در برابر بیماری‌های قلبی محافظت نمی‌کند.
• سیگارهای الکترونیکی باعث آریتمی قلبی می‌شوند و می‌توانند بدتر از سیگارهای معمولی باشند!
• غم و اندوه خطر مشکلات قلبی را افزایش می‌دهد!

منبع

مترجم: دیبا ضابطی طرقی