TPN چیست؟ مروری بر تغذیه کامل وریدی

تغذیه از طریق رگ‌ها

اکثر مردم انرژی و مواد مغذی مورد نیاز خود را از طریق رژیم غذایی دریافت می‌کنند، اما گاهی اوقات به دلایل پزشکی این امکان وجود ندارد. تغذیه تزریقی باعث می‌شود فرد مواد مغذی و کالری مورد نیاز خود را به جای غذا خوردن از طریق رگ‌هایش به دست آورد.

با تغذیه کامل وریدی (TPN) ،فرد 100٪ مواد غذایی مورد نیاز روزانه خود را از طریق ورید دریافت می‌کند.

تغذیه تزریقی می‌تواند به طور موقت یا طولانی‌تر استفاده شود. در ایالات متحده، حدود ۳۰۰۰۰ نفر به طور کامل به تغذیه وریدی متکی هستند.

TPN چیست؟

فردی که تحت تغذیه کامل وریدی (TPN) است، تمام مواد مغذی و انرژی مورد نیاز خود را از طریق یک ورید (IV) دریافت می‌کند . مواد مغذی از طریق سیاهرگ‌ها وارد می‌شوند و از طریق رگ‌های خونی به کل بدن می‌رسند.

به طور معمول، اندام‌های دستگاه گوارش (به ویژه روده کوچک) کالری و مواد مغذی مورد نیاز بدن را جذب می‌کنند. تغذیه تزریقی به طور کامل معده و روده را دور می‌زند. در عوض، مواد مغذی مستقیماً در دسترس سیاهرگ‌ها قرار می‌گیرند و می‌توانند از آنجا به سراسر بدن پمپاژ شوند.

همچنین ممکن است اصطلاح “تغذیه وریدی جزئی” را بشنوید. این اصطلاح به شخصی اشاره دارد که فقط مقداری از تغذیه مورد نیاز خود را از طریق رگ‌هایش دریافت می‌کند. اگر روده فرد دچار اختلال شده باشد، اما هنوز هم بتواند مقداری از هضم را انجام دهد، ممکن است پزشک این روش را تجویز کند.

تغذیه تزریقی در مقابل تغذیه روده‌ای

گزینه دیگر در این باب تغذیه روده‌ای است. بااینکه ” انترال ” بسیار شبیه “پرنترال” به نظر می‌رسد، اما آنها به هیچ وجه یکسان نیستند.  انترال از کلمه یونانی به معنای “روده” گرفته شده است. پسوند «پارا» تقریباً به معنای «فراتر» است.

فردی که تغذیه روده‌ای دریافت می‌کند مواد مغذی را از طریق دستگاه گوارش خود جذب می‌کند، اما در فردی که تغذیه تزریقی دریافت می‌کند، این فرایند طور دیگری است.

از نظر فنی، غذا خوردن معمولی یک نوع تغذیه روده‌ای است. با این حال، این اصطلاح بیشتر برای توصیف مداخلات پزشکی استفاده می‌شود که به افراد اجازه می‌دهد تا مواد غذایی را به روش‌های دیگر وارد دستگاه گوارش کنند (تغذیه با لوله).

به‌عنوان‌مثال، تغذیه روده‌ای شامل لوله‌های بینی یا دهانی است که از بینی یا دهان به معده یا روده می‌رسد. نمونه‌های دیگر، لوله‌های گاستروستومی و ژژنوستومی (لوله‌های G و J) هستند که به ترتیب در معده یا بخشی از روده کوچک قرار می‌گیرند.

چرا روش انترال ترجیح داده می‌شود

هنگامی که یک روش جایگزین برای تغذیه مورد نیاز است، پزشکان ترجیح می‌دهند تا حد امکان از روش‌های تغذیه روده‌ای به جای تغذیه تزریقی استفاده کنند. یک دلیل این است که تغذیه روده‌ای فرایندهای فیزیولوژیکی طبیعی بدن را مختل نمی‌کند.

بدن به طور خاص برای جذب و پردازش مواد مغذی از طریق پوشش روده سازگار است. به دلیل این تفاوت‌های فیزیولوژیکی و برخی عوامل دیگر، تغذیه روده‌ای در مقایسه با تغذیه تزریقی خطر و عوارض کمتری دارد.

برای مثال، تغذیه تزریقی باعث التهاب بیشتری نسبت به تغذیه روده‌ای می‌شود و تنظیم سطح قند خون بدن با تغذیه تزریقی امری دشوارتر است. هم چنین تغذیه تزریقی پیچیده‌تر و گران‌تر از تغذیه روده‌ای است.

روش روده‌ای ممکن است برای افرادی که پس از سکته مغزی در بلع مشکل دارند، اما دارای عملکرد طبیعی دستگاه گوارش هستند، توصیه شود. در مقابل، تغذیه تزریقی ممکن است برای فردی ضروری باشد که در جذب کالری و مواد مغذی از طریق دستگاه گوارش خود مشکل داشته باشد.

 

چه کسی ممکن است به TPN نیاز داشته باشد؟

هر فردی که قادر به دریافت کالری کافی از طریق دستگاه گوارش خود نیست، می‌تواند نیازمند دریافت TPN باشد. برخی از شرایط پزشکی که ممکن است فرد در خلال آنها به TPN نیاز داشته باشد عبارت‌اند از:

• سرطان (به ویژه در دستگاه گوارش) یا عوارض ناشی از درمان سرطان
• بیماری ایسکمیک روده
• انسداد دستگاه گوارش
• بیماری التهابی روده (مانند بیماری کرون)
• عوارض جراحی قبلی روده
• برخی از نوزادان نارس نیز باید به طور موقت TPN دریافت کنند؛ زیرا دستگاه گوارش آنها به اندازه کافی بالغ نیست که بتواند تمام مواد مغذی مورد نیاز خود را جذب کند.
• برخی از افراد بستری در بیمارستان در صورتی که نتوانند برای مدت طولانی غذا بخورند و روش‌های روده‌ای امکان‌پذیر نباشد به TPN نیاز دارند.

 TPN چگونه انجام می‌شود؟

اگر نیاز به دریافت TPN دارید، تیم پزشکی شما باید به وریدهایتان دسترسی داشته باشد. یک کاتتر – یک لوله نازک طولانی – در بخشی از سیستم وریدی قرار داده می‌شود. قرار دادن دقیق کاتتر در بیمارستان در شرایطی انجام می‌شود که فرد تحت آرام‌بخش یا بیهوشی کامل است.

برخی از روش‌های استفاده از کاتتر و TPN برای استفاده موقت و برخی دیگر برای استفاده طولانی‌مدت مناسب‌ هستند.

کاتتر تونلی

بسته به موقعیت و ترجیحات شخصی شما، ممکن است از یک کاتتر تونل‌دار استفاده کنید که بخشی از لوله در خارج از پوست و قسمت دیگر آن در زیر پوست قرار دارد.

Port-a-Cath

گزینه دیگر یک کاتتر کاشته شده است (گاهی اوقات “پورت یک کات” یا فقط “پورت” نامیده می‌شود). در این حالت، خود کاتتر کاملاً زیر پوست قرار دارد و با کمک سوزن تزریق می‌توان به آن دسترسی پیدا کرد.

برای تجویز TPN، یک متخصص می‌تواند از هر نوع کاتتری برای اتصال به بستر خارجی مایعات حاوی مواد مغذی و کالری لازم استفاده کند. این کار را می‌توان در مکان‌های مختلفی انجام داد، مانند یکی از سیاهرگ‌های اصلی گردن یا بالای سینه.

PICC

مسیر PICC (کاتتر مرکزی که به صورت محیطی وارد می‌شود) به ویژه زمانی که فرد نیاز به استفاده طولانی‌تری از TPN دارد، انتخاب مناسبی است.

در مسیر PICC، نقطه ورودی، سیاهرگی در بازوها یا پاها است، اما خود کاتتر تا ورید بزرگ‌تر در عمق بدن امتداد می‌یابد.

روش

فرایند TPN در بیمارستان انجام می‌شود. فرد اغلب به TPN متصل می‌شود تا تزریق را به طور پیوسته در طی ۲۴ ساعت دریافت کند.

برخی از افراد حتی پس از بازگشت از بیمارستان به خانه باید به دریافت TPN ادامه دهند. آنها ممکن است در بازه‌های هشت تا دوازده ساعته تغذیه دریافت کنند.

TPN شامل چه چیزی است؟

TPN برای جایگزینی تمام مواد مغذی مهمی که یک فرد به طور معمول از طریق رژیم غذایی خود دریافت می‌کند طراحی شده است.

این اجزا عبارت‌اند از:

• پروتئین‌ها
• کربوهیدرات‌ها
• چربی‌ها
• ویتامین‌ها (به‌عنوان‌مثال، ویتامین A)
• الکترولیت‌ها (به‌عنوان‌مثال، سدیم)
• عناصر کمیاب (به‌عنوان‌مثال، روی)
• آب

فرمول‌های خاص بسیاری برای TPN موجود است. همه‌ی افراد اجزای یکسان را در مقادیر یکسان دریافت نمی‌کنند. TPN مورد نیاز شما به عوامل متعددی مانند سن  و دیگر شرایط پزشکی شما بستگی دارد.

تیم تغذیه شما همچنین تعیین می‌کند که روزانه به چه مقدار کالری نیاز دارید. به‌عنوان‌مثال، ممکن است به یک فرد چاق مقدار کالری کمتری داده شود و حتی ممکن است با TPN کمی وزن کم کند.

در مقابل، متخصصان تغذیه احتمالاً کالری بسیار بالاتری به افرادی که به طور قابل توجهی دارای کمبود وزن هستند ارائه می‌دهند.

تیم پزشکی شما با دقت TPN شما را بر اساس شرایط خاص شما تنظیم می‌کند و در صورت نیاز فرمولاسیون را اصلاح می‌کند. این امر به کاهش خطرات عوارض ناشی از TPN کمک می‌کند.

فردی که تغذیه وریدی – اما نه تغذیه کامل وریدی – دریافت می‌کند، ممکن است فقط برخی از این عناصر مانند کربوهیدرات‌ها و آب را دریافت کند.

بررسی و پایش آزمایشگاهی برای TPN

قبل از شروع TPN، تیم پزشکی شما بررسی می‌کنند که آیا TPN برای شما ایمن و ضروری است یا خیر. آنها همچنین باید آزمایش‌های خونی انجام دهند تا به آنها در تصمیم گیری در مورد فرمولاسیون ایده‌آل کمک کند.

شما باید پس از شروع TPN در فواصل منظم آزمایش‌های خونی را انجام دهید تا به تیم پزشکی شما کمک کند تا عوارض این روش را کنترل کرده و از آن جلوگیری کنند.

آزمایش‌های خونی که ممکن است نیاز داشته باشید عبارت‌اند از:

• شمارش کامل سلول‌های خون (CBC)
• الکترولیت‌ها
• نیتروژن اوره خون (برای نظارت بر عملکرد کلیه)
• سطح قند خون (گلوکز)
• آزمایش‌های کبدی

آزمایش‌های خون معمولاً در ابتدا باید بیشتر انجام شوند (گاهی اوقات چندین بار در روز). هرچقدر که وضعیت پزشکی فرد تثبیت می‌شود، لزوم آزمایشات متعدد نیز کاهش می‌یابد. آزمایشات خاص مورد نیاز شما به وضعیت پزشکی شما بستگی دارد.

عوارض و خطرات TPN چیست؟

برخی از افراد با اینکه توسط TPN  تغذیه می‌شوند؛ اما همچنان گرسنه هستند. مغز سیگنال‌هایی را که به طور معمول برای تحریک احساس سیری دریافت می‌کند، دریافت نمی‌کند. این احساس با گذشت زمان کاهش می‌یابد.

سایر افراد حالت تهوع ناشی از TPN را تجربه می‌کنند که در صورت انسداد روده احتمال بیشتری دارد.

مشکلات مرتبط با کاتتر

قرار دادن کاتتر می‌تواند باعث مشکلاتی هرچند نادر شود.

برخی از عوارض احتمالی قرار دادن کاتتر عبارت‌اند از:

• آمبولی هوا
• پنوموتوراکس
• برخورد به شریان به جای ورید
• آسیب عصبی ناشی از جای‌گذاری نادرست
• آمبولی قطعه کاتتر
• تامپوناد قلبی (بسیار نادر اما دارای خطر مرگ)

 

سایر مشکلات مربوط به کاتتر

کاتترها همچنین بعد از قرار دادن می‌توانند باعث ایجاد مشکلاتی شوند، از جمله عفونت و به طور معمول مشکلات لخته شدن خون.

عفونت‌های کاتتر

عفونت کاتتر نیز یک مشکل جدی است و پزشکان برای پیشگیری از آن بسیار تلاش می‌کنند. یکی از اولین گام‌ها برای جلوگیری از عفونت کاتتر این است که اطمینان حاصل شود که فردی که با آن در تماس است بهداشت دست را رعایت می‌کند و قبل از دسترسی به مسیر رگ، ناحیه را به درستی تمیز می‌کند.

متخصصان بهداشت از یک پروتکل سختگیرانه برای جلوگیری از ورود میکروب‌ها به مسیر کاتتر استفاده می‌کنند.

یک کاتتر عفونی اغلب نیاز به درمان آنتی‌بیوتیکی و بستری مجدد دارد (اگر فرد در منزل باشد). همچنین ممکن است فرد نیاز به انجام یک روش جدید برای تعویض کاتتر خود داشته باشد که خطرات و عوارض خاص خود را دارد و همچنین پرهزینه است.

لخته شدن خون

لخته شدن خون در عروق نزدیک کاتتر خطر جدی دیگری است. این لخته‌ها گاهی اوقات می‌توانند علائمی مانند تورم بازو یا گردن ایجاد کنند.

لخته شدن خون مرتبط با کاتتر همچنین می‌تواند منجر به عوارضی مانند آمبولی ریوی و عفونت و همچنین سندرم پس از ترومبوز شود. این عارضه می‌تواند باعث تورم و درد طولانی مدت در ناحیه آسیب دیده شود.

مشکلات ناشی از TPN 

استفاده از TPN حتی برای مدت کوتاه با خطراتی مرتبط با سطوح مختلف برخی از ترکیبات در بدن مانند الکترولیت‌ها و ویتامین‌ها همراه است.

عدم تعادل الکترولیت و مایعات

عدم تعادل الکترولیت و مایعات می‌تواند برای افرادی که TPN دریافت می‌کنند مشکل ساز باشد. بدن چندین الکترولیت مهم (مواد معدنی حل شده در مایعات) دارد که برای بسیاری از فرایندهای فیزیولوژیکی اساسی بدن حیاتی هستند.

الکترولیت‌های مهم در بدن عبارت‌اند از سدیم، پتاسیم و کلسیم و همچنین برخی از آنها که در مقادیر کمتری مانند آهن و روی وجود دارند. اگر غلظت این الکترولیت‌ها در خون خیلی زیاد یا خیلی کم باشد، می‌تواند باعث مشکلات سلامتی جدی (مانند مشکلات ریتم قلب) شود.

بدن ممکن است در تنظیم مقدار این مواد در بدن هنگام استفاده از TPN مشکل بیشتری داشته باشد. افرادی که از TPN استفاده می‌کنند اغلب مشکلات پزشکی جدی دارند که پیش‌بینی دقیق مقدار این مواد را به عنوان بخشی از TPN دشوار می‌کند.

تیم پزشکی شما به دقت میزان این مواد را در خون شما کنترل می‌کند و فرمول TPN شما را در صورت لزوم تنظیم می‌کند. به همین دلیل است که آزمایشات مکرر خون، به ویژه زمانی که برای اولین بار شروع به استفاده از این روش می‌شود، مورد نیاز است.

ویتامین‌ها و قند خون

کنترل مقدار ویتامین‌های خاص در بدن مانند (ویتامین A)، زمانی که فرد در حال استفاده از TPN است، می‌تواند امر سخت‌تری باشد. نگرانی دیگر، سطح قند خون فرد (سطح گلوکز خون) است.

فردی که تحت تغذیه با TPN قرار دارد ممکن است سطح گلوکز خون بالایی داشته باشد (هیپرگلیسمی). یکی از دلایلی که ممکن است احتمال ابتلا به قند خون بالا در فردی که TPN دارد بیشتر باشد این است که بدنش تحت استرس است.

گاهی اوقات یک فرد ممکن است به سطح قند خون بالا مبتلا شود، زیرا فرمول TPN دارای مقدار زیادی گلوکز یا کربوهیدرات است. با این حال، پزشکان به عنوان بخشی از آزمایش خون منظم، فرد را برای این موضوع به دقت تحت نظر دارند.

هیپرگلیسمی را می‌توان با تغییر فرمول TPN و/ یا دادن انسولین به فرد در صورت نیاز برطرف کرد.

عملکرد کبد

مشکلات کبدی، به خصوص در افرادی که برای مدت طولانی از TPN استفاده می‌کنند نیز ممکن است رخ دهد. برخی از این مشکلات جدی نیستند و با توقف یا تنظیم TPN از بین می‌روند.

با این حال، در موارد جدی‌تر، اسکار کبد (سیروز) یا حتی نارسایی کبدی ممکن است رخ دهد.

علائمی وجود دارد که می‌تواند عوارض مربوط به TPN را نشان دهد. اگر در حین استفاده از TPN هر یک از این علائم را داشتید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

• تب
• دل‌درد
• استفراغ
• تورم غیرمعمول
• قرمزی در محل کاتتر

اگر علائم جدی مانند درد ناگهانی قفسه سینه دارید، فوراً به مرکز مراقبت‌های اورژانسی مراجعه کنید.

سلامت روان و تغییرات سبک زندگی

افراد مبتلا به TPN اغلب کاهش کیفیت زندگی را تجربه می‌کنند و ممکن است دچار افسردگی شوند. طبیعی است که لذت خوردن یک وعده غذایی خوب و ارتباط اجتماعی مشترک با دیگران که همراه با غذا خوردن است از دست می‌رود. دریافت حمایت روان‌شناختی مورد نیاز به هر شکلی که مناسب شخص شماست، مانند استفاده از مشاوره حرفه‌ای، امری ضروری و مهم است.

اگر وضعیت پزشکی شما تثبیت شده باشد، ممکن است مجاز به ترک بیمارستان باشید، حتی اگر هنوز در حال تغذیه با TPN باشید. با اینکه بسیاری از مردم در خانه احساس بهتری دارند، اما انجام این روش در منزل چالش‌هایی را به همراه دارد. به‌عنوان‌مثال، اگر در طول شب به TPN متصل باشید، ممکن است لازم باشد چندین بار برای ادرار کردن از خواب بیدار شوید.

اگر تصمیم بگیرید که TPN خود را در طول روز انجام دهید، می‌تواند فعالیت‌های برنامه‌ریزی‌شده شما را مختل کند (اگرچه برای مثال می‌توانید فرایند آن را هنگام کار پشت میز خود انجام دهید). با این حال، دریافت TPN در خانه به جای بیمارستان معمولاً کیفیت زندگی فرد را بهبود می‌بخشد

چه مدت باید از TPN استفاده کنم؟

مدت زمانی که باید از TPN استفاده کنید به وضعیت پزشکی زمینه‌ای شما بستگی دارد. برخی از افراد بستری در بیمارستان برای مدت نسبتاً کوتاهی به TPN نیاز دارند ( مانند یک هفته تا ۱۰ روز).

افراد دیگری ممکن است ماه‌ها به TPN نیاز داشته باشند (مثلاً برای مشکلات مربوط به عوارض جراحی)، اما در نهایت می‌توانند TPN را از روتین زندگی خود حذف کنند. همچنین ممکن است در نهایت بتوانید میزان تغذیه تزریقی مورد نیاز خود را کاهش دهید.

اگر مشکل پزشکی که به TPN نیاز دارد قابل حل نباشد، ممکن است لازم باشد فرد تا پایان عمر خود از این روش برای تغذیه استفاده کند.

 

مطالعات بیشتر:

انواع روش تزریق و آشنایی با داروهای تزریقی رایج

 

منبع

مترجم: مریم محجوب