سندرم آلستروم

شرح : سندرم آلستروم (AS) که به آن نشانگان آلستروم-هالگرن نیز می‌گویند، یک اختلال ژنتیکی اتوزومی مغلوب بوده که بسیار نادر می‌باشد و با چاقی دوران کودکی و اختلال عملکرد در اندام‌های متعدد بدن مشخص می‌شود. علائم شامل دیابت نوع 2 زودرس، دیستروفی سلول‌های استوانه‌ای و مخروطی که منجر به کوری می شود، کاهش شنوایی حسی عصبی و کاردیومیوپاتی اتساع یافته می شود. این بیماری معمولاً با اختلالات غدد درون ریز همراه است، مانند هیپوگنادیسم، هیپرگنادوتروف و کم کاری تیروئید، و همچنین آکانتوز نیگریکانس ناشی از هیپرانسولینمی. تاخیر رشد تقریباً در نیمی از افراد مبتلا به سندرم آلستروم دیده می‌شود.

این بیماری در اثر جهش در ژن ALMS1 ایجاد می‌شود که در تشکیل مژک‌های سلولی نقش دارد و سندرم آلستروم را به مژگانی تبدیل می‌کند. تا سال 2015 حداقل 239 جهش ایجاد کننده بیماری در ALMS1 معرفی شده است. سندرم آلستروم گاهی اوقات با سندرم باردت-بیدل (Bardet–Biedl)، که علائم مشابهی دارد، اشتباه گرفته می‌شود، اما علائم سندرم بارد-بیدل دیرتر شروع می‌شود، که سبب پلی داکتیلی شده و در اثر جهش در ژن های BBS ایجاد می‌شود.

هیچ درمانی برای سندرم آلستروم وجود ندارد. در صورت ارائه درمان تنها علائم فردی را هدف قرار می‌دهد که شامل رژیم غذایی، لنزهای اصلاحی، سمعک، داروهای دیابت و مشکلات قلبی و دیالیز و پیوند در مورد نارسایی کلیه یا کبد می‌باشد. در 900 مورد گزارش شده، افراد مبتلا به سندرم آلستروم به ندرت بیش از 50 سال زنده می‌مانند.

شیوع این بیماری کمتر از 1 در 1 میلیون نفر در جمعیت عمومی می‌باشد. این بیماری اولین بار توسط روانپزشک سوئدی کارل هنری آلستروم (Carl-Henry Alström) و سه تن از همکارانش، B. Hallgren، I. B. Nilsson و H. Asander، در سال 1959 شرح داده شد.

علائم:

علائم، نشانه های سندرم آلستروم و سن شروع آن در بین افراد مبتلا متفاوت است. علائم ممکن است ابتدا در هر جایی از بدن نوزاد تا اوایل بزرگسالی ظاهر شوند.

علائم و نشانه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ناهنجاری های بینایی، به ویژه دیستروفی استوانه‌ای و مخروطی و آب مروارید
• کاهش شنوایی حسی عصبی پیشرونده در هر دو گوش و عفونت مزمن یا التهاب گوش میانی
• بیماری قلبی که عضله قلب را بزرگ و ضعیف می‌کند (کاردیومیوپاتی اتساع یافته)
• زیاده روی در خوردن (هیپرفاژی) و افزایش سریع وزن که منجر به چاقی می‌شود
• مقاومت به انسولین منجر به سطوح بالای انسولین در خون (هیپرانسولینمی) و دیابت نوع 2 می‌شود.
• افزایش سطح چربی (لیپیدها) در خون (هیپرلیپیدمی)
• کبد چرب که ممکن است به بیماری حاد کبدی منجر شود
• قد کوتاه
• علائم پوستی شامل افزایش رنگ غیر‌طبیعی و ضخیم شدن مخملی وار پوست در نواحی خاصی از بدن (آکانتوز نیگریکانس)
• سطوح پایین هورمون تولید شده توسط گنادهای جنسی مردانه یا زنانه (هیپوگنادیسم)

سندرم آلستروم همچنین می‌تواند منجر به مشکلات حاد پزشکی شده و یا به اندام‌های بدن، مانند کبد، کلیه ها، مثانه و ریه ها آسیب جبران ناپذیری وارد کند.

این جدول علائمی را که ممکن است افراد مبتلا به این بیماری داشته باشند را لیست می‌کند. برای اکثر بیماری ها، علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است، به طوری که افراد مبتلا به یک بیماری ممکن است همه علائم ذکر شده را نشان ندهند.

علت ایجاد بیماری:

سندرم آلستروم در اثر جهش در ژن ALMS1 رخ می‌دهد. ژن‌ها حاوی کدهایی برای تولید پروتئین هایی هستند که نقش مهمی در بسیاری از عملکردهای بدن دارند. هنگامی که یک جهش در یک ژن رخ می‌دهد، محصول پروتئین ممکن است معیوب، ناکارآمد یا اصلا وجود نداشته باشد. بسته به عملکرد پروتئین خاص، این جهش می‌تواند بر بسیاری از اندام های بدن از جمله مغز تأثیر بگذارد.

در سندرم آلستروم، جهش ژنی به عنوان یک صفت اتوزومی مغلوب به ارث می‌رسد. اختلالات ژنتیکی مغلوب زمانی اتفاق می‌افتد که فردی دو نسخه از یک ژن جهش یافته را برای یک صفت به ارث می‌برد، یک نسخه از پدر و دیگری از مادر. اگر فردی یک ژن طبیعی و یک ژن بیماری را به ارث ببرد، فرد ناقل بیماری خواهد بود و معمولا علائمی از خود نشان نمی‌دهد. احتمال این که دو والدین ناقل هر دو ژن جهش یافته را به فرزند خود منتقل کنند، در هر بارداری 25 درصد است. احتمال داشتن فرزندی که مانند والدینش ناقل باشد در هر بارداری 50 درصد می‌باشد. شانس دریافت ژن‌های طبیعی از هر دو 25 درصد است. ریسک ابتلا به این بیماری برای مردان و زنان یکسان است. زوجینی که از خویشاوندان یکدیگر باشند (ازدواج آن‌ها فامیلی باشد) نسبت به زوجین غیر خویشاوند، ریسک بچه‌دار شدن با اختلال ژنتیکی مغلوب بالایی دارند.

پژوهشگران تشخیص داده‌اند که ژن ALMS1 روی بازوی کوتاه (p) کروموزوم 2 (2p13) قرار دارد. کروموزوم‌هایی که در هسته سلول‌های انسان وجود دارند، حاوی اطلاعات ژنتیکی برای هر فرد هستند. سلول‌های بدن انسان به طور معمول دارای 46 کروموزوم هستند. جفت کروموزوم‌های انسان از 1 تا 22 شماره گذاری می‌شوند و کروموزوم‌های جنسی با X و Y نشان داده می‌شوند. هر کروموزوم دارای یک بازوی کوتاه با نام “p” و یک بازوی بلند با نام “q” است. کروموزوم‌ها به نوارهای (باندهای) متعددی تقسیم شده و شماره گذاری می‌شوند. به عنوان مثال، “کروموزوم 2q13”  به باند 13 بر روی بازوی بلند کروموزوم 2 اشاره دارد. باندهای شماره گذاری شده محل هزاران ژن موجود در هر کروموزوم را مشخص می‌کنند.

ژن ALMS1 حاوی کدهایی برای تولید یک پروتئین خاص به نام ALMS1 می‌باشد. نقش و عملکرد این پروتئین در بدن به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که در عملکرد مژگانی، کنترل چرخه سلولی و انتقال درون سلولی نقش دارد. پروتئین ALMS1 در تمام بافت‌های اندام بدن بیان می‌شود. از آنجایی که علائم سندرم آلستروم بسیار متفاوت می‌باشد، پژوهشگران گمان می‌کنند که عوامل ژنتیکی یا محیطی ممکن است در ایجاد و پیشرفت سندرم آلستروم نقش داشته باشند.

همانطور که در بالا ذکر شد، برخی تحقیقات نشان داده‌اند که پروتئین کدگذاری شده توسط ژن ALMS1 در عملکرد مناسب، تشکیل و یا محافظت از مژک‌ها (ساختارهای مو مانندی که تقریباً در همه انواع سلول‌ها در بدن یافت می شود)، نقش دارد.

تشخیص:

تشخیص سندرم آلستروم بر اساس ارزیابی کامل بالینی، شناسایی علائم مانند دیستروفی استوانه‌ای و مخروطی، اختلال شنوایی حسی عصبی، کاردیومیوپاتی، چاقی، اختلال عملکرد کلیه، دیابت و انواع آزمایشات تخصصی انجام می‌شود. تشخیص سندرم آلستروم ممکن است به دلیل تاخیر در شروع برخی از ویژگی های کلیدی مانند دیابت، کاردیومیوپاتی و بیماری کلیوی دشوار باشد. عدم وجود برخی علائم (مانند پلی داکتیلی، ناتوانی ذهنی) سندرم آلستروم را از سندرم‌های مشابهی مانند سندرم باردت-بیدل یا سندرم لارنس-مون (Laurence-Moon) متمایز می‌کند.

‌پزشک متخصص چشم با استفاده از آزمایش‌های تخصصی می‌تواند اختلالات مؤثر بر شبکیه چشم مانند سندرم آلستروم را تشخیص دهد. الکترورتینوگرام (ERG) برای تشخیص ناهنجاری‌های شبکیه و الکترواکولوگرام (EOG) برای اندازه‌گیری عملکرد شبکیه استفاده می‌شود. ناشنوایی حسی عصبی ممکن است از طریق انواع تست‌های تخصصی شنوایی (شنوایی) تایید شود.

افراد مشکوک به تشخیص سندرم آلستروم باید یک معاینه فیزیکی کامل برای تشخیص وجود احتمالی ناهنجاری‌های قلبی، غدد درون ریز و کلیوی اضافی که اغلب با سندرم آلستروم همراه است، دریافت کنند.

آزمایش ژنتیک مولکولی، مهر تاییدی بر تشخیص سندرم آلستروم می‌باشد. آزمایش ژنتیک مولکولی می‌تواند جهش‌هایی را در ژن ALMS1 که عامل ایجاد این اختلال است، شناسایی کند. آزمایش ژنتیک مولکولی جهش‌های ALMS1 را در حدود 70 تا 80 درصد از افراد اروپایی الاصل و تقریباً 40 درصد از افراد در سراسر جهان شناسایی کرده است.

توارث:

قالب توارث سندرم آلستروم اتوزومی مغلوب می‌باشد. این بدان معناست که برای اینکه فرد تحت تاثیر قرار گیرد، باید در هر دو نسخه از ژن ALMS1 در هر سلول، جهش یافته باشد.

افراد مبتلا یک نسخه جهش یافته از ژن را از هر یک از والدین به ارث می‌برند که به عنوان ناقل شناخته می‌شود. ناقلان بیماری اتوزومی مغلوب معمولاً هیچ علائمی ندارند. هنگامی که 2 ناقل یک بیماری اتوزوم مغلوب دارای فرزند می‌شوند، هر کودک دارای موارد زیر است:

• 25 درصد (1 از 4) احتمال ابتلا به این بیماری
• 50 درصد (1 در 2) احتمال ناقل بی‌تأثیر مانند والدین
• 25 درصد (1 در 4) احتمال عدم ناقل بودن

پیشگیری:

پیشگیری از سندرم آلستروم در مقایسه با سایر بیماری‌ها و سندرم‌ها سخت تر بوده چرا که یک بیماری ارثی است. با این حال، گزینه‌های پیشگیرانه‌ای برای والدین با سابقه خانوادگی سندرم آلستروم وجود دارد. توصیه می‌شود افراد با یک مشاوره پزشکی از یک متخصص ژنتیک، از احتمال ابتلا کودکان‌شان به این بیماری مطلع شوند.

مشاور ژنتیک همچنین به تعیین اینکه آیا زوجین ناقل امکان انتقال ژن معیوب ALSM1 به نوزادشان را دارند یا خیر راهنمایی‌های لازم را ارائه می‌دهد. برخی از آزمایشاتی که مشاوران ژنتیک انجام می‌دهند شامل نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS)، تشخیص ژنتیکی پیش از کاشت (PGD) و آمنیوسنتز است. با PGD، جنین برای ژن ALSM1 آزمایش می‌شود و تنها جنینی که تحت تأثیر قرار نگرفته‌اند می‌توانند از طریق لقاح آزمایشگاهی برای لانه گزینی انتخاب شوند.

درمان:

هیچ درمان خاصی برای سندرم آلستروم وجود ندارد. اگر درمانی باشد آن هم کنترل علائم موجود در هر فرد می‌باشد.

درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• عینک‌های طبی به منظور کمک به کاهش بینایی و تشخیص رنگ‌های مختلف
• سمعک برای کم شنوایی خفیف و کاشت حلزون برای کم شنوایی شدید
• برنامه غذایی، ورزشی مناسب که احتمال چاقی و دیابت را کاهش می‌دهد و سطح قند و چربی خون را متعادل می‌کند و همچنین داروهای خوراکی یا انسولین برای کنترل دیابت
• مهارکننده‌های ACE و سایر داروها برای جلوگیری از مشکلات قلبی و کلیوی در افرادی که نیازمند پیوند کلیه یا قلب هستند
• اگر هورمون‌های گناد جنسی، پایین‌تر از حد متوسط ​​تولید شود، هورمون‌ درمانی توصیه می‌شود
• لنزهای رنگی که به حساسیت نورهای روشن کمک می‌کنند. بیماران بایستی به خواندن با خط بریل عادت کنند. این افراد باید از تجهیزات انطباقی، وسایل کمک-حرکتی و مهارت‌های تطبیقی ​​استفاده کنند.
• دیالیز به بهبود عملکرد تصفیه خون کمک می‌کند. با همودیالیز، خون بیمار در یک دستگاه گردش می‌کند و به اصطلاح تمیز می‌شود، سپس خون تصفیه شده به بدن باز می گردد. با دیالیز صفاقی، مایع حاوی دکستروز (Dextrose) توسط یک لوله به شکم وارد می شود. سپس محلول مواد زائد بدن را به خود جذب کرده و سپس خارج می‌شود.
• بیمارانی که مبتلا به نارسایی کلیه شدید هستند ممکن است تحت پیوند کلیه قرار گیرند.
• اگر بیمار مبتلا به اسکولیوز یا کیفوز شدید باشد، معمولا جراحی توصیه می‌شود.

خلاصه:

سندرم آلستروم یک اختلال ژنتیکی پیچیده نادری می‌باشد که با طیف گسترده‌ای از علائم مرتبط بوده که چندین اندام بدن را درگیر می‌کند. این اختلال عموماً با اختلالات بینایی و شنوایی و چاقی در دوران کودکی، مقاومت به انسولین، دیابت قندی، بیماری قلبی (کاردیومیوپاتی اتساع یافته) و اختلال عملکرد کلیه مشخص می‌شود که منجر به نارسایی کلیه می‌شود. علائم دیگر مانند درگیری ریوی، کبدی، کلیوی و اختلال عملکرد غدد درون ریز.

اگرچه برخی از کودکان ممکن است در دستیابی به رشد متعادل با تاخیر مواجه شوند، اما هوش این افراد معمولاً تحت تأثیر بیماری قرار نمی‌گیرد. سندرم آلستروم به دلیل جهش در ژن ALMS1 ایجاد می‌شود. پروتئین کدگذاری شده توسط این ژن در عملکرد مژگانی، کنترل چرخه سلولی و انتقال درون سلولی نقش دارد. سندرم آلستروم به عنوان یک صفت اتوزومی مغلوب به ارث می‌رسد.

مترجم: امید آهنگریان ابهری

مطالعه صدها مطلب علمی در حوزه بیولوژی

آرشیو جدیدترین خبرهای روز دنیای بیولوژی