بیماری ها
کوررنگی چیست؟
کوررنگی (یا به عبارت دقیق تر، کم بینایی رنگ) یک بیماری ارثی است که مردان را بیشتر از زنان مبتلا میکند. طبق گزارش پیشگیری از کوری، تخمین زده میشود که 8 درصد از مردان و کمتر از 1 درصد از زنان دارای مشکلات بینایی رنگی هستند. تقریباً از هر 12 مرد (8)) 1 نفر و از هر 200 زن 1 نفر، کوری رنگی (نقص بینایی یا CVD) درگیر است. در بریتانیا این بدان معناست که تقریباً 3 میلیون نابینای رنگ (حدود 4.5 درصد از کل جمعیت) وجود دارد که اکثر آنها مرد هستند. در سراسر جهان، تقریباً 300 میلیون نفر مبتلا به کوری رنگ هستند، تقریباً به همان تعداد کل جمعیت ایالات متحده!
دلایل مختلفی برای کوررنگی وجود دارد. برای اکثر قریب به اتفاق افراد دارای نقص بینایی، این بیماری ژنتیکی است و از مادرشان به ارث رسیده است، اگرچه برخی از افراد در نتیجه بیماریهای دیگر مانند دیابت و مولتیپل اسکلروزیس کوررنگ میشوند و یا به مرور زمان به این بیماری مبتلا میشوند. روند پیری، دارو و غیره.
اکثر افراد کوررنگ میتوانند همه چیز را به وضوح مانند دیگران ببینند اما نمیتوانند نور قرمز، سبز یا آبی را به طور کامل ببینند. انواع مختلفی از کوررنگی وجود دارد و موارد بسیار نادری وجود دارد که افراد اصلاً قادر به دیدن هیچ رنگی نیستند.
رایج ترین شکل کوررنگی به عنوان “کوررنگی قرمز/سبز” شناخته میشود و اکثر افراد کوررنگ دارای یک نوع از این نوع هستند. اگرچه “کوررنگی قرمز/سبز” یک اصطلاح رایج است، انواع و شدت‌های آن متفاوت است. “کور رنگ قرمز/سبز” بودن به این معنا نیست که افرادی که آن را دارند فقط قرمز و سبز را مخلوط میکنند، به این معنی است که آنها میتوانند رنگهایی را که کمی قرمز یا سبز هستند به عنوان بخشی از کل رنگ ترکیب کنند. بنابراین کسی که دارای کوررنگی قرمز/سبز است احتمالاً آبی و بنفش را با هم اشتباه میگیرد زیرا نمیتواند عنصر قرمز رنگ بنفش را ببیند.مشکلات مشابهی در طیف رنگی مختلف ایجاد میشود که روی همه رنگهای قرمز، سبز، نارنجی، قهوه‌ای، بنفش، صورتی و خاکستری تأثیر میگذارد. حتی رنگ مشکی را میتوان به رنگ سبز تیره یا آبی تیره اشتباه گرفت.
اثرات کمبود بینایی رنگ میتواند خفیف، متوسط یا شدید باشد، به عنوان مثال، تقریباً 40 درصد از دانش آموزان کور رنگی که در حال حاضر دبیرستان را ترک میکنند، از کوررنگ بودن خود بی‌اطلاع هستند، در حالی که 60 درصد از مبتلایان مشکلات زیادی را در زندگی روزمره تجربه میکنند.
از نظر آماری اکثر افرادی که دارای کوررنگ سبز/قرمز متوسط هستند فقط قادر خواهند بود 5 مداد رنگی را از یک جعبه استاندارد 24 مداد رنگی با دقت تشخیص دهند. بسته به نوع بیماری که یک فرد کوررنگ از آن رنج میبرد، آنها میتوانند مجموعه مداد رنگی مداد را مشابه تصاویر زیر مشاهده کنند.
علائم کوررنگی چیست؟
اصلی‌ترین علامت کوررنگی این است که رنگها را به همان شکل اکثر مردم می‌بینند، نمی‌بینیم. اگر کوررنگ هستید، ممکن است در دیدن این موارد مشکل داشته باشید:
- تفاوت بین رنگها
- میزان روشنی رنگها
- سایه‌های مختلف رنگ
علائم کوررنگی اغلب آنقدر خفیف هستند که ممکن است متوجه آنها نشوید و از آنجا که ما به نحوه دیدن رنگها عادت میکنیم، بسیاری از افراد مبتلا به کوررنگی نمیدانند که آن را دارند. افراد مبتلا به موارد بسیار جدی کوری رنگ ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند مانند حرکت سریع چشم به اطراف (نیستاگموس) یا حساسیت به نور.
علل کوررنگی
کوررنگی معمولاً یک بیماری ژنتیکی (ارثی) است (شما با آن متولد میشوید). کوررنگی قرمز/سبز و آبی معمولاً از والدین شما منتقل میشود. ژنی که مسئول این بیماری است بر روی کروموزوم X حمل میشود و به همین دلیل مردان بیشتر از زنان تحت تأثیر قرار میگیرند. عوارض کمبود بینایی رنگ بسته به نقص میتواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. اگر به ارث برسد، در تمام طول زندگی یکسان خواهد بود بهتر یا بدتر نمیشود.
شبکیه چشم دارای دو نوع سلول حساس به نور به نام استوانه‌ای و مخروطی است. هر دو در شبکیه چشم قرار دارند که لایه‌ای در پشت چشم ماست که تصاویر را پردازش میکند. استوانه‌ای‌ها در شرایط کم نور برای کمک به دید در شب کار میکنند، اما مخروطی‌ها در نور روز کار میکنند و مسئول تشخیص رنگ هستند.
سه نوع سلول مخروطی وجود دارد و هر نوع حساسیت متفاوتی نسبت به طول موج های نور دارند. یک نوع مخروط نور آبی را درک میکند، نوع دیگر سبز و نوع سوم قرمز را درک میکند. وقتی به یک جسم نگاه میکنید، نور وارد چشم شما میشود و سلولهای مخروطی را تحریک میکند. سپس مغز شما سیگنالهای سلولهای مخروطی را تفسیر میکند تا بتوانید رنگ جسم را ببینید. مخروطهای قرمز، سبز و آبی همه با هم کار میکنند و به شما امکان میدهد طیف وسیعی از رنگها را ببینید. به عنوان مثال، وقتی مخروطهای قرمز و آبی به روش خاصی شبیه سازی میشوند، رنگ بنفش را مشاهده خواهید کرد.
علل فیزیکی دقیق کوررنگی هنوز در حال تحقیق است، اما اعتقاد بر این است که کوررنگی معمولاً در اثر مخروطهای معیوب ایجاد میشود، اما گاهی اوقات در اثر نقص در مسیر مخروط به مغز ایجاد میشود.
افرادی که بینایی رنگ طبیعی دارند هر سه نوع مخروط/مسیر به درستی کار میکنند اما کوری رنگ زمانی اتفاق می‌افتد که یک یا چند نوع مخروط معیوب باشد. به عنوان مثال، اگر مخروط قرمز معیوب باشد، نمیتوانید رنگهای حاوی قرمز را به وضوح ببینید. اکثر افراد مبتلا به کوری رنگ نمیتوانند سایه‌های خاصی از قرمز و سبز را تشخیص دهند.
علاوه بر تفاوت در ترکیب ژنتیکی، علل دیگر نقص یا از دست دادن بینایی رنگ عبارتند از:
- بیماری پارکینسون (PD): از آنجا که بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی است، سلولهای عصبی حساس به نور در شبکیه چشم که در آن پردازش بینایی رخ میدهد ممکن است آسیب ببینند و نتوانند به درستی عمل کنند.
- آب مروارید: کدر شدن عدسی طبیعی چشم که با آب مروارید ایجاد میشود میتواند دید رنگی را از بین ببرد و درخشندگی آن را بسیار کمتر میکند. خوشبختانه جراحی آب مروارید میتواند بینایی رنگ روشن را هنگامی که لنز طبیعی کدر برداشته شده و با یک لنز مصنوعی داخل چشم جایگزین شده است، بازگرداند.
- داروهای خاص: به عنوان مثال، یک داروی ضد تشنج به نام تیاگابین در حدود 41 درصد از افرادی که از این دارو استفاده میکنند، بینایی رنگ را کاهش میدهد، اگرچه به نظر نمیرسد که این اثرات دائمی باشد.
- نوروپاتی موروثی بینایی لبر (LHON): این نوع نوروپاتی ارثی بینایی میتواند حتی ناقلینی را که علائم دیگری ندارند اما درجاتی از کوررنگی دارند، تحت تأثیر قرار دهد. نقص بینایی قرمز-سبز عمدتا با این وضعیت مشخص میشود.
- سندرم کالمن: این وضعیت ارثی شامل نارسایی غده هیپوفیز میشود که میتواند منجر به رشد ناقص یا غیرمعمول جنسیتی مانند اندامهای جنسی شود. کوررنگی میتواند یکی از علائم این بیماری باشد.
کوررنگی همچنین زمانی رخ میدهد که روند پیری به سلولهای شبکیه آسیب برساند. آسیب به مناطقی از مغز که پردازش بینایی در آنها انجام میشود نیز میتواند باعث نقص بینایی رنگ شود.
انواع کوررنگی
کوری رنگ قرمز-سبز: رایج‌ترین نوع کوررنگی باعث میشود تفاوت بین قرمز و سبز دشوار شود. 4 نوع کوررنگی قرمز-سبز وجود دارد:
- Deuteranomaly شایع‌ترین نوع کوررنگی قرمز-سبز است. رنگ سبز را بیشتر قرمز نشان میدهد. این نوع خفیف است و معمولاً مانع فعالیتهای عادی نمیشود.
- Protanomaly باعث میشود رنگ قرمز بیشتر سبز و کم نور باشد. این نوع خفیف است و معمولاً مانع فعالیتهای عادی نمیشود.
- Protanopia و deuteranopia هر دو باعث میشوند که شما نتوانید تفاوت قرمز و سبز را به طور کلی تشخیص دهید.
کوری رنگ آبی-زرد: این نوع کوررنگی کمتر دیده میشود که تشخیص آبی و سبز و زرد و قرمز را دشوار میکند. 2 نوع کوری رنگ آبی-زرد وجود دارد:
- Tritanomaly تشخیص تفاوت بین آبی و سبز و زرد و قرمز را دشوار میکند.
- Tritanopia باعث میشود که نتوانید بین آبی و سبز، بنفش و قرمز و زرد و صورتی تفاوت قائل شوید. همچنین باعث میشود رنگها کمتر روشن به نظر برسند.
کوررنگی کامل: فردی که کوررنگی کامل دارد، اصلاً نمیتواند رنگها را ببیند. به این حالت تک رنگ نیز میگویند و بسیار غیر معمول است. بسته به نوع، ممکن است در دید واضح مشکل داشته باشد و نسبت به نور حساس تر باشد.
درمان کور رنگی
به گفته محققان دانشگاه واشنگتن، ژن درمانی باعث درمان کوری رنگ در میمون‌ها شده است. در حالی که این یافته‌ها در حیوانات امیدوار کننده به نظر میرسد، تا زمانی که درمانها بی‌خطر نشوند، ژن درمانی برای انسانها در نظر گرفته نمیشود. در حال حاضر، درمانی برای کوررنگی وجود ندارد، اما برخی از استراتژی‌های مقابله‌ای ممکن است در عملکرد بهتر کمک کند. اکثر مردم بدون مشکل زیاد میتوانند خود را با نقص بینایی رنگ وفق دهند. اما برخی از حرفه‌ها، مانند طراحی گرافیک و مشاغل به درک دقیق رنگ بستگی دارد.
اگر کوررنگی باعث ایجاد مشکل در کارهای روزمره میشود، دستگاه‌ها و فناوری‌هایی وجود دارد که میتواند کمک کننده باشد، از جمله عینک مخصوص: لنزهای تماسی و عینکهای مخصوص ممکن است به افرادی که کوررنگ هستند تفاوت بین رنگها کمک کند.
مطالعه صدها مطلب علمی در حوزه بیولوژی
آرشیو جدیدترین خبرهای روز دنیای بیولوژی
مترجم: غزل زارعی
