سندرم کوکاین

سندرم کوکاین یک اختلال نادری است که با اندازه غیر‌طبیعی کوچک سر (میکروسفالی)، عدم افزایش وزن و رشد با سرعت نرمال که منجر به کوتاهی قد می‌شود و تاخیر در رشد تشخیص داده می‌شود.

علائم این عارضه معمولا از دوران نوزادی آشکار شده و با گذشت زمان رو به وخامت می‌رود. اکثر افراد مبتلا، حساسیت بالایی به نور خورشید دارند و در برخی موارد حتی مقدار کمی قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند باعث آفتاب سوختگی یا تاول زدن پوست در این افراد شود.

علائم دیگر اغلب شامل کاهش شنوایی، از دست دادن بینایی، پوسیدگی شدید دندان، ناهنجاری‌های استخوانی، دست‌ها و پاهای همیشه سرد و تغییراتی در مغز که در اسکن مغز قابل مشاهده است.

افراد مبتلا به سندرم کوکاین به یک داروی آنتی بیوتیک به نام مترونیدازول واکنش شدیدی نشان می‌دهند. اگر افراد مبتلا با مصرف این دارو، دچار نارسایی کبدی می‌شوند.

سندرم کوکاین گاهی اوقات بر اساس شدت و سن شروع علائم به انواع I، II و III تقسیم می‌شود. با این حال، تفاوت بین این دسته‌بندی‌ها همیشه واضح نیست و برخی از پژوهشگران معتقدند که علائم و نشانه‌ها، طیفی گسترده‌ای را منعکس می‌کنند. سندرم کوکاین نوع II به عنوان سندرم مغزی-چشمی-صورتی-اسکلتی (Cerebro-Oculo-Facio-Skeletal) (COFS) نیز شناخته می‌شود، و در حالی که برخی از پژوهشگران آن را یک بیماری جداگانه اما مشابه می‌دانند، برخی دیگر آن را به عنوان بخشی از طیف بیماری سندرم کوکاین طبقه بندی می‌کنند.

علائم:

علائم و نشانه‌های سندرم کوکاین معمولا از دوران نوزادی آشکار می‌شود و با گذشت زمان شدت این علائم بدتر می‌شود.

 

کوکاین نوع 1:

نوزادان در بدو تولد نرمال به نظر می‌رسند، اما اکثر علائم در دو سال اول ظاهر می‌شوند.

علائم و نشانه‌های رایج:

• سر کوچکتر از اندازه طبیعی (میکروسفالی)
• عدم افزایش وزن و رشد متعادل که منجر به کوتاهی قد و تاخیر در رشد می‌شود.
• افزایش حساسیت به نور خورشید و سوختگی یا تاول زدن پوست حتی در معرض نور کمی از خورشید.
• تاخیر رشد
• اختلال پیشرونده بینایی، شنوایی، و عملکرد سیستم عصبی مرکزی و محیطی که منجر به ناتوانی شدید می‌شود.
• حفره‌های دندانی شدید (در 86 درصد افراد)

علائم مشاهده شده در حدود 10 درصد موارد:

• مسائل عصبی: افزایش اسپاستیسیته، افزایش رفلکس یا کاهش رفلکس (هیپر یا هیپورفلکسی)، راه رفتن غیرطبیعی یا ناتوانی در راه رفتن، عدم هماهنگی (آتاکسی)، عدم کنترل ادرار (بی اختیاری)، لرزش، گفتار غیرطبیعی، تشنج، تغذیه ضعیف (در دوران نوزادی)، تحلیل عضلات (آتروفی) و ناهنجاری‌های رفتاری
• مشکلات پوستی: عدم تعریق (Anhidrosis) و بثورات صورت
• مشکلات چشم و بینایی: توخالی چشم (Enophthalmos)، رتینوپاتی رنگدانه ای (60-100 درصد)، آب مروارید (36-15درصد)، آتروفی بینایی، دوربینی، کاهش یا عدم وجود اشک، استرابیسم، نیستاگموس، فتوفوبیا و چشم بسیار کوچک (میکروفتالمی)
• مشکلات دندانی: نداشتن یا کوچک بودن دندان‌ها، تاخیر در رویش دندان‌های شیری و مال اکلوژن (Malocclusion)
• مشکلات کلیوی: عملکرد غیر‌طبیعی کلیه و ناهنجاری‌ها
• مشکلات هورمونی: تاخیر در بلوغ جنسی
• مشکلات باروری: افراد مبتلا به کوکاین کلاسیک یا شدید (نوع I یا II) نمی‌توانند تولید مثل کنند.
• سایر موارد: بزرگ شدن کبد یا طحال

کوکاین نوع 2:

شدیدترین نوع علائم را دارد.

 

علائم شامل موارد زیر می‌باشد:

• نارسایی شدید رشد در بدو تولد
• توسعه سریع سیستم عصبی
• آب مروارید مادرزادی یا سایر ناهنجاری‌های چشمی در 30 درصد موارد وجود دارد.
• انقباضات مفصلی در بدو تولد (مادرزادی) یا انقباضات اولیه پس از تولد ستون فقرات (کیفوز، اسکولیوز) و مفاصل

 

کوکاین نوع 3:

شبیه کوکاین نوع یک اما خفیف‌تر.

این جدول علائمی را که ممکن است افراد مبتلا به این بیماری داشته باشند، لیست می‌کند. برای اکثر بیماری‌ها، علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است. افراد مبتلا ممکن است همه علائم ذکر شده را نداشته باشند.

عناوین دیگر	اصطلاحات پزشکی
80 الی 99 درصد افراد علائم زیر را دارند
سندرم Wasting	کاشکسی
تحلیل رفتن مخچه	آتروفی مخچه
	دیسمیلیناسیون مغزی
زوال شناختی زوال شناختی پیشرونده زوال عقلی	زوال روانی
	رتینوپاتی رنگدانه‌ای

 

علت این بیماری:

سندرم کوکاین می‌تواند از جهش در ژنERCC6  (CSB) و یا ERCC8 (CSA) ایجاد شود. این ژن‌ها کدهایی را برای ساخت پروتئین‌هایی ارائه می‌دهند که در ترمیم DNA آسیب دیده نقش دارند. پرتوهای فرابنفش (UV) خورشید و مواد شیمیایی سمی، تشعشع و مولکول‌های ناپایدار به نام رادیکال‌های آزاد می‌توانند به DNA آسیب وارد کنند.

سلول‌ها معمولاً قادر به رفع آسیب DNA قبل از ایجاد مشکل خاص هستند. با این حال، در افراد مبتلا به سندرم Cockayne، آسیب DNA به طور معمول ترمیم نمی‌شود. با جمع شدن خطاهای DNA، سلول‌ها به عملکرد نادرستی دست پیدا کرده و در نهایت می‌میرند. ترمیم DNA معیوب زمینه ساز حساسیت به نور در افراد مبتلا است، و پژوهشگران گمان می‌کنند که این امر در سایر ویژگی‌های سندرم کوکاین نیز نقش دارد. مشخص نیست که چگونه جهش‌های ژن ERCC6 یا ERCC8  باعث ایجاد همه ویژگی‌های متنوع این بیماری می‌شوند.

 

تشخیص:

افراد مبتلا به این سندرم سایز سر کوچک‌تری از حد طبیعی دارند (میکروسفالی)، قد کوتاهی دارند (کوتوله بودن)، چشمانشان گود رفته به نظر می‌رسد و ظاهری سالخورده دارند. این افراد اغلب دارای اندام‌های بلند با انقباضات مفصلی (ناتوانی در شل کردن ماهیچه در مفصل)، کمر خمیده (Kyphosis) هستند و ممکن است به دلیل از دست دادن چربی زیر جلدی، بسیار لاغر باشند (Cachetic).

چانه کوچک، گوش‌های بزرگ، و بینی نوک تیز و نازک آن‌ها اغلب ظاهری کهنسال به آنها می‌دهد. پوست افراد مبتلا به سندرم Cockayne نیز اغلب تحت تاثیر هایپرپیگمانتاسیون، واریس یا وریدهای عنکبوتی (Telangiectasia) و حساسیت شدید به نور خورشید (حتی در افرادی که XP-CS ندارند شایع است) می‌گیرند.

اغلب بیماران مبتلا به سندرم کوکاین با قرار گرفتن در معرض حرارت بسیار کم دچار سوختگی شدید یا تاول می‌شوند. چشم بیماران به طرق مختلف تحت تاثیر قرار می‌گیرد و ناهنجاری‌های چشمی، آب مروارید و کدر شدن قرنیه در این سندرم شایع است. از دست دادن و آسیب دیدن اعصاب بینایی، باعث آتروفی بینایی می‌شود.

نیستاگموس یا حرکت غیرارادی چشم و مردمک‌هایی که گشاد نمی‌شوند، نشان دهنده از دست دادن کنترل حرکات ارادی و غیرارادی عضلات می‌باشد. تشخیص با یک آزمایش خاص برای ترمیم DNA تعیین می‌شود که بازیابی RNA  را پس از قرار گرفتن در معرض اشعه UV اندازه گیری می‌کند. علیرغم ارتباط با ژن‌های دخیل در ترمیم برداشتن نوکلئوتید (NER)، برخلاف خشکی پوست، سندرم کوکاین با افزایش خطر سرطان ارتباطی ندارد.

 

الگوی وراثت:

این بیماری به صورت الگوی اتوزومی مغلوب به ارث می‌رسد، به این معنی که هر دو نسخه از ژن در هر سلول دارای جهش هستند. والدین یک فرد مبتلا به بیماری اتوزومی مغلوب هر کدام یک نسخه از ژن جهش یافته را حمل می‌کنند، اما معمولاً علائم و نشانه‌های این بیماری را نشان نمی دهند.

 

درمان:

هیچ درمان دائمی و قطعی برای این سندرم وجود ندارد، اگرچه بیماران را می‌توان به صورت رفع علائم اذیت کننده تا حدی درمان کرد. درمان معمولاً شامل فیزیوتراپی و جراحی‌های جزئی برای اندام‌های آسیب دیده، مانند برداشتن آب مروارید می‌باشد. همچنین استفاده از ضدآفتاب و پوشیدن لباس‌های محافظ توصیه می‌شود زیرا بیماران مبتلا به سندرم کوکاین به اشعه UV نور خورشید بسیار حساس هستند.

تغذیه مفید نیز می‌تواند اثر بالایی در درمان علائم داشته باشد. به والدین مشاوره ژنتیک توصیه می‌شود، زیرا احتمال انتقال این اختلال به فرزندان آینده 25 درصد است و انجام آزمایشات قبل از تولد نیز امکان پذیر است. شناسایی نقایص ژنی درگیر این امکان را فراهم می‌کند که مشاوره ژنتیک و آزمایشات تشخیصی قبل از زایمان به والدینی که قبلاً یک فرزند مبتلا دارند، ارائه شود.

 

پیش‌بینی شدت ابتلا:

پیش‌بینی ابتلا به سندرم کوکاین بسته به نوع آن متفاوت است. با توجه به شدت و شروع علائم، سه نوع سندرم کوکاین وجود دارد.

• سندرم کوکاین نوع 1 (نوع A) با رشد طبیعی کودک تا 1 یا 2 سالگی مشخص می‌شود. در این مرحله رشد کند شده و تاخیر در رشد مشاهده می‌شود. امید به زندگی برای نوع 1 تقریباً 10 تا 20 سال است.
• سندرم کوکاین نوع 2 (نوعB )، می‌توان به سندرم COFSیا سندرم Pena-Shokeir نوع II، که شدیدترین نوع می‌باشد، اشاره کرد. علائم در بدو تولد ظاهر شده و رشد طبیعی مغز پس از تولد متوقف می‌شود. میانگین طول عمر کودکان با این نوع 2 تا 7 سالگی است.
• سندرم کوکاین نوع 3 (نوع C) در دوران کودکی با علائم خفیف‌تر از انواع دیگر و با پیشرفتی کندتر ظاهر می‌شود. افراد مبتلا به این نوع سندرم کوکاین تا بزرگسالی زندگی می‌کنند و میانگین طول عمر آنها بین 40 تا 50 سال است.

 

خلاصه:

سندرم کوکاین یک بیماری نادر است که باعث کوتاهی قد، پیری زودرس، حساسیت شدید به نور و تاخیر شدید در یادگیری می‌شود. این سندرم همچنین شامل ناتوانی در رشد در نوزاد، سر بسیار کوچک (میکروسفالی) و اختلال در رشد سیستم عصبی می‌باشد. علائم دیگر ممکن است شامل کاهش شنوایی، پوسیدگی دندان، مشکلات بینایی و ناهنجاری‌های استخوانی باشد.

سندرم کوکاین در اثر جهش در ژن‌های ERCC8  (CSA) یا ERCC6 (CSB) ایجاد می‌شود. وراثت اتوزوم مغلوب دارد. نوع 2 شدیدترین علائم را دارد و معمولاً در دوران کودکی زنده نمی‌مانند. هنوز هیچ درمانی قطعی برای این سندرم ارائه نشده است. اگر درمانی هم باشد تنها نقش برطرف‌کنندگی علائم را دارد و ممکن است شامل برنامه‌های آموزشی برای تاخیر رشد، فیزیوتراپی، قرار دادن لوله گاستروستومی در صورت نیاز، تجویز داروهایی برای اسپاستیسیتی (Spasticity)، استفاده از ضد آفتاب و عینک آفتابی، درمان و جراحی کم شنوایی و آب مروارید.

 

مترجم: امید آهنگریان ابهری

 

مطالعه صدها مطلب علمی در حوزه بیولوژی

آرشیو جدیدترین خبرهای روز دنیای بیولوژی