اطلاعات عمومی
میکروب چیست؟
میکروب یا «ارگانیسم میکروسکوپی» موجود زنده‌ای است که برای دیدن با چشم غیرمسلح بسیار کوچک است و برای دیدن آنها باید از میکروسکوپ استفاده کنیم.
اصطلاح میکروب بسیار کلی است و برای توصیف انواع مختلف اشکال زندگی، با اندازه‌ها و ویژگی‌های بسیار متفاوت استفاده می‌شود:
- باکتری ها
- آرکی‌ها
- قارچ
- پروتیست ها
- ویروس ها
- حیوانات میکروسکوپی
بدن انسان خانه میکروب‌هایی از همه این گونه‌ها است. گیاهان میکروسکوپی نیز به عنوان میکروب در نظر گرفته می‌شوند، اگرچه آنها معمولاً رو یا در بدن انسان زندگی نمی‌کنند.
باکتری‌ها
باکتری‌ها موجودات میکروسکوپی تک سلولی هستند که فاقد هسته و دیواره سلولی ساخته شده از پپتیدوگلیکان هستند. باکتری‌ها از نسل و فرزندان اولین موجوداتی هستند که روی زمین زندگی می‌کردند و شواهد فسیلی به حدود 3.5 میلیارد سال قبل باز می‌گردد.
اکثر باکتری‌ها بسیار کوچکتر از سلول‌های بدن انسان‌ها هستند، اگرچه تعداد کمی از آنها بسیار بزرگتر و برخی به کوچکی ویروس‌ها هستند. آنها معمولاً هیچ اندامک دارای غشاء (مانند هسته، میتوکندری، شبکه آندوپلاسمی) ندارند، اما غشای خارجی دارند. بیشتر باکتری‌ها نیز حداقل توسط یک لایه دیواره سلولی احاطه شده‌اند.
باکتری‌ها گروه بزرگ و متنوعی هستند که اعضای آن شکل‌ها، اندازه‌ها و عملکردهای زیادی دارند و تقریباً در هر محیطی روی این سیاره زندگی می‌کنند.
آرکی ها
آرکی ها موجودات میکروسکوپی تک سلولی هستند که هسته ندارند و غشای بیرونی آنها شامل لیپیدهای منحصر به فرد است. در ظاهر، آرکی ها بسیار شبیه باکتری‌ها هستند: آنها می توانند اندازه و شکل مشابهی داشته باشند، ماده ژنتیکی آنها یک دایره تشکیل می‌دهد، آنها فاقد اندامک هستند و در محیط‌های مشابه زندگی می‌کنند. اما از نظر بیوشیمیایی، آرکی ها به همان اندازه که با باکتری‌ها متفاوت هستند، با ما تفاوت دارند.
آرکی ها توسط غشایی احاطه شده‌است که از نوعی لیپید تشکیل شده است که در هیچ ارگانیسم دیگری یافت نمی‌شود. اکثر آرکی ها نیز دارای دیواره سلولی هستند، اما دیواره سلولی آنها با دیواره سلولی پپتیدوگلیکان باکتری‌ها بسیار متفاوت است.
آرکی ها بیشتر به خاطر زندگی در محیط‌های سخت شناخته می‌شوند، اما آنها در محیط‌های ساده از جمله روده و پوست انسان نیز زندگی می‌کنند.
قارچ
قارچ‌ها موجودات تک‌سلولی یا چندسلولی با هسته و دیواره سلولی ساخته شده از کیتین هستند. آنها همچنین دارای اندامک‌های پیچیده شده با غشاء از جمله میتوکندری هستند. بر خلاف گیاهان، قارچ‌ها نمی‌توانند غذای خود را بسازند.
این ارگانیسم‌ها شامل مخمرها، کپک‌ها و قارچ‌ها هستند. مخمرها به صورت سلول‌های کوچک و منفرد، اندازه‌ای میان ابعاد باکتری‌ها و سلول‌های خودمان زندگی می‌کنند. کپک‌ها و قارچ‌ها در واقع بدن میوه‌دهی قارچ‌ها هستند که مانند الیاف میکروسکوپی دراز زندگی می‌کنند.
قارچ‌ها در اکثر اکوسیستم‌ها تجزیه کننده‌های مهمی هستند. سلول‌های بلند و فیبری آنها می‌توانند به گیاهان و حیوانات نفوذ کنند و آنها را تجزیه کنند و مواد مغذی را استخراج کنند. چندین گونه از قارچ‌ها، عمدتاً مخمرها، بی‌ضرر در بدن انسان زندگی می کنند.
پروتیست‌ها
پروتیست‌ها موجودات میکروسکوپی تک‌سلولی یا چندسلولی با هسته سلولی هستند و گیاه، حیوان یا قارچ نیستند. پروتیست‌های چندسلولی به صورت کلنی زندگی می‌کنند. پروتیست‌ها دسته‌ای از باقیمانده‌ها و توپ‌های عجیب و غریب هستند که در گروه‌های دیگر قرار نمی‌گیرند و طبقه‌شناسان به طور مداوم آنها را سازمان‌دهی می‌کنند.
از آنجایی که پروتیست‌ها بیشتر با آنچه که ندارند تعریف می شوند تا آنچه که انجام می‌دهند، آنها گروه بسیار متنوعی هستند. برخی غذای خود را با استفاده از کلروپلاست درست می‌کنند، اما بیشتر آنها این کار را نمی‌کنند. آنها راه‌های زیادی برای حرکت در اطراف دارند، از جمله تاژک، مژک و عمل آمیبی. آنها راه‌های متعددی برای تولید مثل دارند و برخی، چرخه زندگی کاملاً پیچیده‌ای دارند. اما اندامک‌های پیچیده شده با غشاء و یک غشای سلولی خارجی دارند.
چندین پروتیست انگلی می‌توانند باعث بیماری‌های کشنده از جمله مالاریا، اسهال خونی آمیب و ژیاردیا شوند. اما بدن انسان خانه پروتست‌های مفید و خنثی نیز هست.
ویروس ها
ویروس‌ها ذرات میکروسکوپی هستند که از اسیدهای نوکلئیک، پروتئین‌ها و گاهی اوقات لیپیدها ساخته شده‌اند. ویروس‌ها به تنهایی نمی‌توانند تکثیر شوند. در عوض، آنها با آلوده کردن سلول‌های دیگر و ربودن ماشین‌های سلولی میزبان خود تولید مثل می‌کنند. ویروس‌ها برای آلوده کردن یک میزبان خاص و اغلب یک نوع سلول خاص در آن میزبان تخصصی هستند. برای مثال HIV نوع خاصی از سلول های ایمنی را در پستانداران آلوده می‌کند. سایر ویروس ها گیاهان، حیوانات، باکتری‌ها یا آرکی ها را آلوده می‌کنند.
از آنجایی که توانایی تولید مثل اغلب به عنوان یک نیاز برای زندگی ذکر شده است، برخی ویروس ها را غیر زنده می‌دانند. صرف نظر از این، ویروس‌ها بخش مهمی از همه اکوسیستم‌ها از جمله بدن انسان هستند.
در بدن ما، ویروس‌ها نه تنها سلول‌های ما، بلکه سایر میکروب‌هایی را که در بدن ما زندگی می‌کنند را نیز آلوده می‌کنند. ویروس‌هایی که باکتری‌ها را آلوده می‌کنند باکتریوفاژ نامیده می‌شوند. ویروس‌هایی که آرکی ها را آلوده می‌کنند اشکال غیرمعمولی دارند: برخی دو دم دارند، برخی دیگر به شکل بطری یا گل هستند.
حیوانات میکروسکوپی
حیوانات میکروسکوپی نیز جزء میکروب‌ها محسوب می‌شوند. جانوران چند سلولی و شامل انواع مختلفی از سلول‌ها که عملکردهای تخصصی را انجام می‌دهند، هستند. سلول‌های آنها دارای بخش‌های پیچیده شده با غشاء، از جمله هسته هستند.
غشاهای انعطاف پذیر هر سلول را در بر می‌گیرند، اما سلول‌های حیوانی دیواره سلولی سفت و سختی ندارند. برخلاف گیاهان، آنها نمی‌توانند غذای خود را درست کنند. جانوران میکروسکوپی بیشتر شامل بندپایان، سخت پوستان و روتیفرها هستند.
کنه‌ها یکی از انواع حیوانات میکروسکوپی هستند که می‌توانند روی بدن ما زندگی کنند. این حیوانات عنکبوتی مانند، در فضاهای تنگ از جمله فولیکول‌های مو زندگی می‌کنند. بسیاری از ما آنها را داریم و حتی از آن آگاه نیستیم.
گیاهان میکروسکوپی
دسته “میکروب” شامل گیاهان میکروسکوپی نیز می‌شود. بیشتر گیاهان میکروسکوپی جزو «جلبک‌های سبز» (یک اصطلاح کلی) به حساب می‌آیند و به صورت تک سلولی (گاهی با تاژک) یا تارهای بلند زندگی می‌کنند. سلول‌های گیاهی دارای محفظه‌های غشایی هستند، هم توسط یک غشای بیرونی و هم یک دیواره سلولی ساخته شده از سلولز احاطه شده‌اند، و دارای کلروپلاست برای تهیه غذای خود هستند.
گیاهان میکروسکوپی معمولاً در بدن انسان یا روی بدن انسان زندگی نمی‌کنند، اما منابع غذایی بسیار مهمی برای حیوانات در اکوسیستم‌های آب شیرین و شور هستند. آنها همچنین اکسیژن آزاد می‌کنند که برای زندگی حیوانات ضروری است.
مطالعه بیشتر:
مترجم: حنانه بریمانی
