رنگ آمیزی کپسول باکتری

   این نوع رنگ آمیزی برای مشاهده کپسول در باکتری های تولید کننده کپسول استفاده می شود. از رنگ آمیزی های متداول برای مشاهده کپسول باکتریایی می توان به روش جونز، روش رنگ آمیزی منفی، روش آنتونی و روش گراهام اوانس اشاره نمود. رنگ آمیزی کپسول به دلیل محلول بودن این لایه در آب، نسبتاً رنگ آمیزی مشکلی می باشد؛ زیرا امکان دارد به وسیله شستشوی زیاد کپسول باکتری از بین برود، از طرفی این لایه به حرارت نیز حساس می باشد و دمای زیاد باعث تخریب آن می گردد.

لذا از رنگ آمیزی منفی برای مشاهده آن استفاده می شود. در رنگ آمیزی منفی، زمینه با استفاده از رنگ های اسیدی رنگ شده ولی کپسول باکتری بدون رنگ باقی می ماند. در اغلب رنگ آمیزی ها از ماهیت غیر یونی کپسول استفاده شده توسط رنگ برها، رنگ را از کپسول باکتری به راحتی حذف می کنند که در انتهای رنگ آمیزی کپسول به صورت هاله‌ای در اطراف باکتری قابل مشاهده می باشد.

    متاسفانه، کپسول‌ها به خوبی با رنگ‌های کریستال ویولت، متیلن بلو و دیگر رنگ‌ها، رنگ نمی‌شوند. هدف اصلی از‌ رنگ‌آمیزی کپسول، تمایز ‌دادن مواد کپسول از دیواره سلولی است.‌ کپسول لایه بیرونی باکتری است که از سیتوپلاسم باکتریایی ترشح شده، به دیواره‌ سلولی چسبیده و آن ‌‌را محاصره می‌کند.‌کپسول باکتری‌ها غیر یونی‌اند، بنابراین نه رنگ‌های ‌اسیدی و نه بازی به سطح آن‌ها نمی‌‌چسبند. پس، بهترین راه رنگ‌آمیزی‌ آن‌ها، رنگ‌آمیزی پس‌زمینه آآن‌ها با استفاده از رنگ‌های ‌اسیدی مانند: نیگرزین و قرمز‌کنگو)‌ است و برای رنگ‌آمیزی خود سلول‌ها، از رنگ‌های بازی (مانند:کریستال‌ویولت، سافارین، فوشین بازی و متیلن بلو) استفاده می‌شود.

   در روش‌رنگ‌آمیزی کپسول منفی‌، سلول‌های ‌رنگ‌شده ‌در‌ یک پس‌زمینه شفاف و تیره‌تر با‌ کپسول‌های رنگ‌‌نشده تضاد ایجاد می‌کنند. پس‌زمینه از جوهر ‌هندی ،نیگروزین یا قرمز کنگو تشکیل‌ شده است.

   رنگ‌آمیزی‌کپسول مثبت،‌ نیازمند ماده‌ای است ‌که‌ کپسول را‌ رسوب دهد. با رسوب‌دهی توسط ‌رنگی مانند:‌کریستال ‌‌ویولت یا متیلن ‌بلو، دیواره باکتری رنگ را به خود می‌گیرد.‌کپسول ها با‌ رنگ‌شدن سلول در ‌یک پس‌زمینه تیره، بی‌رنگ به نظر‌ می‌رسند‌.

   روش‌های متفاوتی برای نشان‌دادن حضور‌کپسول وجود دارد. نتایج یعنی رنگ ‌شدن سلول‌، پس‌زمینه و کپسول بستگی به نوع روش استفاده دارد. دو روش‌ رایج‌ اینجا توضیح داده شده‌ است:

روش جوهر هندی:

   در این‌ روش‌، دو رنگ کریستال‌ویولت و جوهر هندی استفاده می‌شوند. کپسول به صورت یک هاله شفاف دور باکتری در یک پس زمینه تیره دیده می‌شود. این روش برای نشان دادن سیپتوکوکوس ‌استفاده می‌شود.

ویژگی‌ها:

• پس‌زمینه تیره دیده می‌شود. (رنگ جوهر هندی)
• دیواره باکتری بنفش رنگ می‌شود (دیواره باکتری رنگ کریستال‌ویولت را به دلیل اینکه بار منفی دارند، به خود می‌گیرند.)
• کپسول در صورت وجود، به صورت شفاف در مقابل ‌پس‌زمینه تیره، شفاف دیده می‌شوند. (اگر‌کپسول رنگ را به خود نگیرد.)

روش رنگ‌آمیزی آنتونی:

در این روش پروسه رنگ‌آمیزی کپسول، رنگ اولیه‌کریستال ‌ویولت است و همه قسمت‌های سلول رنگ بنفش کریستال ‌ویولت را به خود می‌گیرند. در ‌پروسه رنگ‌آمیزی کپسول هیچ ماده تثبیت کننده‌ای وجود ندارد. محلول مس‌سولفات 20% به عنوان نقش دوگانه در‌ رنگ‌زدایی و رنگ ‌کردن ‌دارد. این ماده کریستال‌ ویولت ‌را فقط از کپسول می‌شورد، اما بر سلول‌ها تاثیری ندارد. هنگامی که سولفات مس کپسول را رنگ زدایی می‌کند، همزمان زمینه کپسول را رنگ هم می‌کند. بنابراین،‌ کپسول به صورت یک هاله آبی ‌کم‌رنگ دور سلول بنفش رنگ ظاهر می‌شود.