شاخص های گلبول قرمز

مقدمه‌ای بر شاخص های گلبول قرمز 

شاخص های گلبول قرمز  بخشی از آزمایش شمارش کامل خون (CBC) هستند. (Complete Blood Count) CBC مجموعه ای از آزمایشات خونی است که پزشک شما برای ارزیابی ترکیب و کیفیت سلول های خونی در بدن شما تجویز شده است. شمارش کامل خون به این دلیل نامگذاری شده است که دقیقاً شمارش تمام سلول های خون در یک نمونه  را گزارش می‌دهد. مقادیر به روش‌های مختلف گزارش می‌شوند، گاهی اوقات با تعداد واقعی سلول‌ها در یک نمونه خون و در زمان‌های دیگر با نسبت یک گروه از سلول‌ها به گروه دیگر.

شمارش گلبول های قرمز (RBC) نقطه شروع کلی هر ارزیابی گلبول های قرمز است. این ، به سادگی تعداد گلبول های قرمز خون را در یک نمونه خون شمارش می کند. تعداد گلبول های قرمز بر حسب میلیون سلول در هر میکرولیتر اندازه گیری می شود.

تعداد طبیعی RBC به سن و جنس بستگی دارد که در زیر رنج نرمال آن براساس جنس ذکر شده است:

زنان: 4.2 – 5.4 میلیون سلول در میکرولیتر

مردان: 4.7 – 6.1 میلیون سلول / میکرولیتر

کودکان: 4.1 – 5.5 میلیون سلول / میکرولیتر

تعداد کم و زیاد RBC می تواند به به دلایل مختلفی ایجاد شود. علل احتمالی تعداد کم و زیاد RBC ذکر شده است:

علل احتمالی تعداد کم گلبول‌های قرمز :

1. کم خونی
2. کمبود ویتامین
3. برخی داروها (مانند شیمی درمانی)
4. خونریزی در دستگاه گوارش (مانند زخم معده)
5. منوراژی (خونریزی شدید قاعدگی)
6. کم کاری تیروئید (کم کاری تیروئید)
7. بیماری مزمن کلیه (CKD)
8. بیماری التهابی روده (IBD)
9. آرتریت روماتوئید (RA)
10. سیروز کبدی
11. برخی از سرطان ها، از جمله لنفوم و لوسمی

علل افزایش تعداد گلبول‌های قرمز:

1. کم آبی بدن
2. نارسایی قلبی
3. بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
4. فیبروز ریوی (اسکار بافت ریه)
5. پلی سیتمی ورا (یک بیماری مغز استخوان)
6. داروهای افزایش دهنده متابولیسم (مانند استروئیدهای آنابولیک)
7. کارسینوم سلول کلیه (نوعی سرطان کلیه)

همراه با شمارش گلبول های قرمز، شاخص های RBC اطلاعاتی در مورد کیفیت گلبول های قرمز ارائه می دهند. شاخص های RBC به اجزای خاص یا ویژگی های گلبول های قرمز، از جمله اندازه و نسبت آنها اشاره دارد.

شاخص های RBC همچنین به پروتئینی در گلبول های قرمز خون به نام هموگلوبین اشاره می کنند که مسئول انتقال اکسیژن از ریه ها به سایراندام‌های بدن است.

شاخص های RBC از چهار جزء مختلف تشکیل شده است که به عنوان میانگین غلظت هموگلوبین گلبولی (MCHC)، میانگین حجم سلولی (MCV)، میانگین هموگلوبین گلبولی (MCH) و توزیع اندازه گلبول قرمز (RDW) شناخته می شوند.

میانگین حجم گلبولی (MCV)

میانگین حجم گلبول های قرمز (MCV) حجم متوسط گلبول های قرمز را اندازه گیری می کند. هر گونه افزایش یا کاهش در حجم / اندازه طبیعی گلبول قرمز می تواند بر توانایی آن در انتقال اکسیژن تأثیر بگذارد و منجر به کم خونی شود. MCV بر حسب فمتولیتر در هر سلول یا fL/cell اندازه گیری می شود.

یک محدوده مرجع طبیعی برای MCV بین 80 و 96 fL اساس فرمول زیر محاسبه می‌شود:

• MCV پایین:

1. کمبود آهن
2. کمبود ویتامین A
3. کمبود م
4. مسمومیت از سرب
5. سوء جذب آهن
6. تالاسمی
7. کم خونی بیماری مزمن

• MCV بالا:

1. کم خونی همولیتیک
2. کمبود ویتامین B12
3. کمبود فولات
4. بیماری کبد
5. اعتیاد به الکل
6. کم کاری تیروئید
7. سرطان خون
8. شیمی درمانی

توجه به این نکته ضروری است که فرد ممکن است کم خونی داشته باشد و MCV طبیعی داشته باشد. به این کم خونی نورموسیتیک می گویند.

میانگین هموگلوبین گلبول قرمز (MCH):

میانگین هموگلوبین گلبولی (MCH) مقدار متوسط هموگلوبین در هر گلبول قرمز در یک نمونه خون است. MCH در پیکوگرم در هر سلول یا pg اندازه گیری می شود.

مقدار MCH مستقیماً با مقدار MCV مرتبط می‌شود. به این ترتیب، اگر اندازه گلبول های قرمز خون بزرگ باشد (که توسط MCV اندازه گیری می شود)، مقدار هموگلوبین در هر گلبول قرمز بالا خواهد بود (که توسط MCH اندازه گیری می شود) و بالعکس.

یک محدوده مرجع طبیعی برای MCH بین 27 و 32 pg/cell است و براساس فرمول زیر محاسبه می‌شود:

میانگین غلظت هموگلوبین گلبولی (MCHC):

میانگین غلظت هموگلوبین گلبولی (MCHC) میانگین غلظت هموگلوبین در نمونه ای از گلبول های قرمز است. MCHC  اساساً نشان می دهد که آیا هموگلوبین شما بیشتر یا کمتر از حد انتظار است. MCHC بر حسب گرم هموگلوبین در دسی لیتر (یک هزارم لیتر) خون یا g/dL گزارش می شود. محدوده مرجع طبیعی برای MCHC بین 32 تا 36 گرم در دسی لیتر در بزرگسالان است و براساس فرمول زیر محاسبه می‌شود:

علل احتمالی MCHC پایین یا بالا:

• MCHC پایین:

1. نارسایی کمبود آهن
2. کم‌خونی آپلاستیک
3. کم خونی خطرناک
4. کم خونی بیماری مزمن
5. تالاسمی (یک اختلال خونی ارثی)
6. سوء جذب آهن (مانند بیماری سلیاک یا کرون)
7. بارداری

• MCHC بالا:

1. کم خونی همولیتیک
2. کمبود ویتامین B-12
3. کمبود فولات
4. اسفروسیتوز (یک اختلال خونی ارثی)

توزیع اندازه گلبول قرمز (RDW): 

توزیع اندازه گلبول قرمز (RDW) آزمایشی است که تنوع در اندازه گلبول‌های قرمز را ارزیابی می‌کند. RDW طبیعی به این معنی است که گلبول‌های قرمز شما همه از نظر اندازه مشابه هستند، در حالی که RDW بالاتر به این معنی است که تنوع بیشتری وجود دارد. در اندازه گلبول های قرمز مقادیر RDW بر حسب درصد (%) بیان می‌شوند.

یک محدوده مرجع طبیعی برای RDW 11.5٪ تا 14.5٪ است.

RDW پایین به این معنی است که اندازه گلبول های قرمز با اندازه گیری های معمولی تفاوت چندانی ندارد. RDW بالا به این معنی است که اندازه آنها به طور قابل توجهی متفاوت است، که می تواند نشان دهنده مشکل بدن در تولید گلبول های قرمز کافی باشد.

اطلاع از هر کدام از اندکس‌های گلبول‌های قرمز با توجه به سایر اطلاعات مربوط به بیمار می‌تواند در تشخیص بیماری و تمایز بین حالت نرمال و غیرنرمال کمک کننده باشد.

دوره مهارت آموزی هماتولوژی

مطالعه بیشتر در medline