اگر سرطان مری برای شما تشخیص داده شده است، تیم مراقبت از سرطان شما گزینههای درمانیتان را با شما در میان میگذارد. مهم است که در مورد هر یک از انتخابهای خود به دقت فکر کنید. شما میخواهید مزایای هر گزینه درمانی را در مقابل خطرات و عوارض جانبی احتمالی آن بسنجید.
روشهای درمانی محلی (Local treatments)
درمانهای محلی، تومور را در یک مکان خاص درمان میکنند، بدون اینکه اثرات عمدهای بر بقیه بدن داشته باشند. این روشهای درمانی بیشتر برای سرطانهای قرار گرفته در مرحله اولیه (کمتر پیشرفته) مفید هستند، اگرچه ممکن است در برخی شرایط دیگر نیز استفاده شوند.
جراحی (Surgery) برای سرطان مری
برای برخی از سرطانهای قرار گرفته در مرحله اولیه، میتوان از جراحی برای حذف سرطان و برخی از بافتهای طبیعی اطراف آن استفاده کرد. در برخی موارد، ممکن است این روش با درمانهای دیگر مانند شیمی درمانی و یا پرتو درمانی ترکیب شود.
ازوفاژکتومی (Esophagectomy)
جراحی برای برداشتن قسمتی از مری یا بیشتر آن، ازوفاژکتومی نامیده میشود. اگر سرطان هنوز خیلی فراتر از مری گسترش نیافته است، برداشتن مری (و غدد لنفاوی مجاور) ممکن است سرطان را درمان کند. متأسفانه، اکثر سرطانهای مری به اندازه کافی زود تشخیص داده نمیشوند که پزشکان بتوانند آنها را با جراحی درمان کنند.
اغلب قسمت کوچکی از معده نیز برداشته میشود. سپس قسمت بالایی مری به قسمت باقی مانده معده متصل میشود. بخشی از معده به سمت قفسه سینه یا گردن کشیده میشود تا به مری جدید تبدیل شود.
اینکه چه مقدار از مری برداشته میشود به مرحله تومور و محل قرارگیری آن بستگی دارد:
- اگر سرطان در قسمت تحتانی مری (نزدیک معده) یا در محلی که مری و معده به هم میرسند (محل اتصال معده به مری یا GE) قرار داشته باشد، جراح بخشی از معده، قسمتی از مری حاوی سرطان و حدود 3 تا 4 اینچ (حدود 7/6 تا 10 سانتی متر) مری طبیعی بالای این را بر میدارد. سپس معده به آنچه از مری باقی مانده است یا در بالای قفسه سینه یا در گردن متصل میشود.
- اگر تومور در قسمت فوقانی یا میانی مری باشد، قسمت اعظم مری باید برداشته شود تا از وجود بافت کافی بالای سرطان مطمئن شوید. سپس معده بالا آورده شده و به مری در گردن متصل میشود. اگر به دلایلی نتوان معده را بالا کشید تا به قسمت باقی مانده مری متصل شود، جراح ممکن است از قطعه ای از روده برای پر کردن شکاف بین این دو استفاده کند. هنگامی که از یک تکه روده استفاده میشود، باید بدون آسیب رساندن به رگهای خونی آن را برداشت و حرکت داد. اگر رگها آسیب ببینند، خون کافی به آن قطعه روده نمیرسد و بافت میمیرد.
تکنیکهای ازوفاژکتومی
ازوفاژکتومی را میتوان به روشهای مختلفی انجام داد. مهم نیست که از کدام روش استفاده میشود، ازوفاژکتومی یک عمل ساده نیست و ممکن است نیاز به بستری طولانی مدت در بیمارستان داشته باشد. انجام آن در مرکزی که تجربه زیادی در درمان این سرطانها و انجام این روشها دارد بسیار مهم است.
ازوفاژکتومی باز (Open esophagectomy): در روش استاندارد و باز، جراح از طریق یک یا چند برش بزرگ (بریدگی) در گردن، قفسه سینه یا شکم (belly) عمل میکند.
- اگر برشهای اصلی در گردن و شکم باشد به آن ازوفاژکتومی ترانس هیاتال (transhiatal esophagectomy) میگویند.
- اگر برشهای اصلی در قفسه سینه و شکم باشد به آن ازوفاژکتومی ترانس توراسیک (transthoracic esophagectomy) میگویند.
برخی از روشها ممکن است از طریق برش در هر سه مکان انجام شوند: گردن، قفسه سینه و شکم.
شما و جراحتان باید در مورد عملی که برای شما در نظر گرفته شده است و آنچه میتوانید از آن انتظار داشته باشید با جزئیات صحبت کنید.
ازوفاژکتومی با حداقل تهاجم (Minimally invasive esophagectomy): برای برخی از سرطانهای اولیه (کوچک)، مری را میتوان از طریق چندین برش کوچک به جای برشهای بزرگ برداشت. جراح یک لاپاروسکوپ (لوله انعطاف پذیر نازک با نور) را از طریق یکی از برشها در محل قرار میدهد تا همه چیز را در طول عمل ببیند. سپس ابزارهای جراحی از طریق برشهای کوچک دیگر وارد میشوند. برای انجام خوب این نوع عمل، جراح باید مهارت بالایی داشته و تجربه زیادی در برداشتن مری از این طریق داشته باشد. به دلیل استفاده از برشهای کوچکتر، ازوفاژکتومی کم تهاجمی ممکن است به بیمار این امکان را بدهد که زودتر بیمارستان را ترک کند، از دست دادن خون کمتری داشته باشد و سریعتر بهبود یابد.
برداشتن غدد لنفاوی
برای هر دو نوع ازوفاژکتومی، غدد لنفاوی مجاور نیز در طول عمل برداشته میشوند. سپس آنها در آزمایشگاه بررسی میشوند تا ببینند آیا سلولهای سرطانی دارند یا خیر. به طور معمول، حداقل 15 غدد لنفاوی در طول جراحی برداشته میشود.
اگر سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته باشد، چشم انداز آن چنان خوب نیست و پزشک ممکن است درمانهای دیگری (مانند شیمی درمانی و یا پرتو درمانی) را پس از جراحی توصیه کند.
خطرات احتمالی ازوفاژکتومی
مانند بسیاری از عملهای جدی، جراحی مری نیز خطراتی دارد.
- خطرات کوتاه مدت شامل واکنش به بیهوشی، خونریزی بیشتر از حد انتظار، لخته شدن خون در ریهها یا جاهای دیگر و عفونت است. اکثر افراد پس از عمل حداقل مقداری درد خواهند داشت که معمولاً میتوان با داروهای ضد درد به آن کمک کرد.
- عوارض ریوی شایع است. ممکن است ذات الریه ایجاد شود که منجر به بستری شدن طولانیتر در بیمارستان و گاهی حتی بروز مرگ شود.
- برخی از افراد ممکن است پس از جراحی دچار تغییرات صدا شوند.
- ممکن است نشتی در محل اتصال معده (یا روده) به مری وجود داشته باشد که ممکن است برای رفع آن نیاز به عمل دیگری باشد. این عارضه به دلیل پیشرفت در تکنیکهای جراحی به اندازه گذشته رایج نیست.
- در جایی که مری از طریق جراحی به معده متصل میشود، تنگیهایی (narrowing) ایجاد میشوند که میتواند برای برخی از بیماران مشکل بلع ایجاد کند. برای از بین بردن این علامت، میتوان این تنگیها را در طی یک روش آندوسکوپی فوقانی گسترش داده و گشاد کرد.
- پس از جراحی، معده ممکن است خیلی آهسته خالی شود زیرا اعصابی که باعث انقباض آن میشوند ممکن است در اثر جراحی آسیب ببینند. گاهی اوقات این اتفاق ممکن است به حالت تهوع و استفراغ مکرر منجر شود.
- پس از جراحی، صفرا و محتویات معده میتوانند به مری برگردند زیرا عضله حلقه ای شکلی که به طور معمول آنها را در داخل معده نگه میدارد (اسفنکتر تحتانی مری) اغلب با جراحی برداشته یا تغییر میکند. این امر میتواند علائمی مانند سوزش سر دل را ایجاد کند. گاهی اوقات آنتی اسیدها یا داروهای حرکتی میتوانند به رفع این علائم کمک کنند.
برخی از عوارض این جراحی میتواند تهدید کننده زندگی باشد. خطر مرگ ناشی از این عمل به تجربه پزشک در این روشها مربوط میشود. به طور کلی، بهترین نتایج با مراجعه به جراحان و بیمارستانهایی حاصل میشود که بیشترین تجربه را دارند. به همین دلیل است که بیماران باید میزان تجربه پزشک را از جراح بپرسند: چند بار مری را عمل کرده اند، چند بار این عمل را انجام داده اند و چند درصد از بیمارانشان پس از این جراحی فوت کرده اند. بیمارستانی که جراحی در آن انجام میشود نیز مهم است و هر بیمارستانی که در نظر میگیرید باید مایل باشد آمار بقای و زنده مانی بیماران خود را به شما نشان دهد.
جراحی برای مراقبت تسکینی (palliative care)
گاهی اوقات از انواع جزئی جراحی برای کمک به پیشگیری یا تسکین مشکلات ناشی از سرطان به جای تلاش برای درمان آن استفاده میشود. به عنوان مثال، از جراحی جزئی میتوان برای قرار دادن لوله تغذیه مستقیماً در معده یا روده کوچک در افرادی که نیاز به کمک برای دریافت تغذیه کافی دارند، استفاده کرد. این موضوع در مبحث درمان تسکینی برای سرطان مری مورد بحث قرار گرفته است.
پرتو درمانی (Radiation Therapy) برای سرطان مری
پرتو درمانی از پرتوهای پرانرژی (مانند اشعه ایکس) یا ذرات برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میکند. این روش برای درمان سرطان مری اغلب با انواع دیگر درمان، مانند شیمی درمانی (chemotherapy) و یا جراحی ترکیب میشود. شیمی درمانی میتواند پرتو درمانی را در برابر برخی از سرطانهای مری موثرتر کند. استفاده از این 2 روش درمانی با هم، شیمی پرتویی (chemoradiation) نامیده میشود.
چه زمانی از پرتو درمانی برای سرطان مری استفاده میشود؟
ممکن است از پرتو درمانی در موارد زیر استفاده شود:
- به عنوان بخشی از روند درمان اصلی سرطان مری در برخی بیماران، به طور معمول همراه با شیمی درمانی (chemoradiation). این روش اغلب برای افرادی استفاده میشود که به دلیل وضعیت سلامتی ضعیف نمیتوانند عمل جراحی انجام دهند یا برای افرادی که نمیخواهند جراحی کنند.
- قبل از جراحی (و در صورت امکان همراه با شیمی درمانی)، برای این که سرطان را کوچک کرده و حذف آن را آسانتر کنند. به این روش درمان نئوادجوانت (neoadjuvant treatment) میگویند.
- پس از عمل جراحی (و در صورت امکان همراه با شیمی درمانی)، برای تلاش برای از بین بردن سلولهای سرطانی که ممکن است باقی مانده باشند اما برای دیدنشان هنوز بسیار کوچک هستند. این روش به عنوان درمان کمکی (adjuvant therapy) شناخته میشود.
- برای کاهش علائم سرطان مری پیشرفته مانند درد، خونریزی یا مشکل در بلع. این روش درمان تسکینی (palliative therapy) نامیده میشود.
انواع پرتو درمانی
2 نوع اصلی پرتو درمانی برای درمان سرطان مری وجود دارد.
پرتو درمانی خارجی (External-beam radiation therapy یا EBRT) نوعی پرتو درمانی است که اغلب برای افراد مبتلا به سرطان مری استفاده میشود. تشعشع از دستگاهی خارج از بدن بر روی سرطان متمرکز میشود. این حالت بسیار شبیه گرفتن عکس اشعه ایکس است اما تشعشع شدیدتر است.
دریافت پرتو درمانی برای هر چند وقت یکبار و مدت زمان انجام پرتو درمانی به دلیل پرتودهی و عوامل دیگر بستگی دارد. این روند میتواند از چند روز تا چند هفته ادامه یابد.
پرتو درمانی داخلی (براکی تراپی یا brachytherapy) نوعی پرتو درمانی است که در آن پزشک یک آندوسکوپ (لوله بلند و انعطاف پذیر) را از گلو عبور میدهد تا مواد رادیو اکتیو را بسیار نزدیک به سرطان قرار دهد. تابش فقط مسافت کوتاهی را طی میکند، بنابراین به تومور میرسد اما تأثیر کمی بر بافتهای طبیعی مجاور دارد. این معمولاً به معنای عوارض جانبی کمتری نسبت به پرتوهای خارجی است. منبع رادیو اکتیو مدت کوتاهی بعد حذف میشود.
براکی تراپی اغلب برای درمان سرطان مری استفاده نمیشود اما ممکن است برای سرطانهای پیشرفتهتر مری و به هدف کوچک کردن تومورها مفید باشد تا بیمار بتواند راحتتر غذای خود را ببلعد. این تکنیک را نمیتوان برای درمان یک ناحیه بسیار بزرگ استفاده کرد، بنابراین بهتر است به عنوان راهی برای تسکین علائم (و نه برای درمان سرطان) استفاده شود.
براکی تراپی را میتوان به دو روش انجام داد:
- برای براکی تراپی با دوز بالا (high-dose rate یا HDR)، پزشک مواد رادیو اکتیو را هر بار چند دقیقه در نزدیکی تومور میگذارد که ممکن است به چندین جلسه درمانی نیاز داشته باشد.
- در براکی تراپی با دوز کم (low-dose rate یا LDR)، دوز کمتری از تشعشع برای دورههای طولانی تری (1 یا 2 روز) هر بار در نزدیکی تومور قرار میگیرد.
بیمار باید در طول این دوره درمانی در بیمارستان بماند اما معمولاً تنها در 1 یا 2 جلسه قابل انجام است.
انواع دیگر روشهای پرتو درمانی مانند IMRT (نوعی EBRT) و همچنین پروتون درمانی (proton therapy) برای درمان سرطان مری در حال مطالعه هستند.
عوارض جانبی پرتو درمانی
اگر میخواهید پرتو درمانی کنید، مهم است که از قبل در مورد عوارض جانبی احتمالی از پزشک خود سوال کنید تا بدانید چه انتظاری باید داشته باشید. عوارض جانبی احتمالی پرتو درمانی خارجی میتواند شامل موارد زیر باشد:
- تغییرات پوستی در نواحی تحت تابش، مانند قرمزی، تاول و پوسته پوسته شدن
- تهوع و استفراغ
- اسهال
- خستگی
- زخمهای دردناک در دهان و گلو
- خشکی دهان یا بزاق غلیظ (خلط)
- درد همراه با بلع
اگر شیمی درمانی همزمان با پرتو درمانی انجام شود، این عوارض اغلب بدتر نیز میشوند.
بیشتر عوارض جانبی پرتو درمانیها موقتی هستند اما برخی از عوارض جانبی کمتر رایج میتوانند دائمی باشند. به عنوان مثال، در برخی موارد پرتو درمانی میتواند باعث تنگی (narrowing) در مری شود که ممکن است نیاز به درمان بیشتری داشته باشد. تابش به قفسه سینه میتواند باعث آسیب ریه شود که ممکن است منجر به مشکلات تنفسی و تنگی نفس شود.
در صورت مشاهده هر گونه عوارض جانبی، فوراً با پزشک خود صحبت کنید تا اقدامات لازم برای کاهش آن انجام شود.
درمانهای آندوسکوپی (Endoscopic Treatments) برای سرطان مری
چندین نوع از روشهای درمانی برای سرطان مری را میتوان با عبور دادن یک آندوسکوپ (لوله بلند و انعطاف پذیر) از گلو و داخل مری انجام داد. برخی از این روشهای درمانی ممکن است برای درمان سرطانهای قرار گرفته در مراحل اولیه یا حتی برای جلوگیری از ایجاد آنها با درمان مری بارت یا دیسپلازی مورد استفاده قرار گیرند. درمانهای دیگر عمدتاً برای کمک به تسکین علائم سرطانهای مری پیشرفتهتر که قابل حذف نیستند، استفاده میشوند.
رزکسیون آندوسکوپی مخاطی (Endoscopic mucosal resection)
رزکسیون آندوسکوپی مخاطی (EMR) میتواند برای دیسپلازی (پیش سرطانی) و برخی سرطانهای کوچک مری در مراحل اولیه استفاده شود.
در این روش، بخشی از پوشش داخلی مری با ابزارهایی که از آندوسکوپ عبور میکنند، برداشته میشود. پس از برداشتن بافت غیر طبیعی، بیماران داروهایی به نام مهارکنندههای پمپ پروتون (proton pump inhibitors) را برای سرکوب تولید اسید در معده مصرف میکنند. این کار میتواند به جلوگیری از عود بیماری کمک کند.
شایع ترین عارضه جانبی EMR خونریزی در مری است که معمولاً جدی نیست. عوارض جانبی کمتر شایع اما جدیتر میتواند شامل بروز تنگیهای مری (نواحی باریک) باشد که ممکن است نیاز به درمان با اتساع داشته باشند و سوراخ شدن (perforation) دیواره مری که نیاز به جراحی دارد.
درمان فوتودینامیک (Photodynamic therapy)
درمان فوتودینامیک (PDT) اغلب مورد استفاده قرار نمیگیرد اما میتواند برای درمان مری بارت، پیش سرطانهای مری (دیسپلازی) و برخی از سرطانهای مری در مراحل اولیه استفاده شود. همچنین ممکن است برای درمان سرطانهای بزرگی که مری را مسدود میکنند نیز استفاده شود. در این شرایط، PDT برای از بین بردن تمام سرطان نیست بلکه برای از بین بردن مقدار کافی سرطان برای بهبود توانایی فرد در بلع است.
در این روش، یک داروی فعال شونده با نور به نام پورفیمر سدیم (فوتوفرین یا Photofrin) به داخل ورید تزریق میشود. طی چند روز آینده، احتمال تجمع دارو در سلولهای سرطانی بیشتر از سلولهای طبیعی است. سپس نوع خاصی از نور لیزر از طریق آندوسکوپ بر روی سرطان متمرکز میشود. این نور دارو را به یک ماده شیمیایی جدید تبدیل میکند که میتواند سلولهای سرطانی را از بین ببرد. سلولهای مرده ممکن است چند روز بعد در طی آندوسکوپی فوقانی برداشته شوند. در صورت نیاز میتوان این فرآیند را تکرار کرد.
مزیت PDT این است که میتواند سلولهای سرطانی را با آسیب بسیار کمی به سلولهای طبیعی از بین ببرد. اما از آن جایی که این ماده شیمیایی باید توسط نور فعال شود، تنها میتواند سلولهای سرطانی نزدیک سطح داخلی مری را از بین ببرد – آنهایی که نور میتواند به آنها برسد. این نور نمیتواند به سرطانهایی که به عمق مری یا سایر اندامها گسترش یافته اند برسد.
PDT میتواند برای چند روز باعث تورم در مری شود که ممکن است منجر به بروز برخی مشکلات در بلع شود. تنگیها (مناطق شدیدا باریک شده) نیز ممکن است ایجاد شوند. اینها اغلب باید با اتساع درمان شوند. سایر عوارض جانبی احتمالی شامل بروز خونریزی یا سوراخ در مری است.
مقداری از این دارو در سلولهای طبیعی بدن مانند سلولهای پوست و چشم نیز جمع میشود. این امر میتواند شما را به نور خورشید یا نورهای قوی داخلی بسیار حساس کند. قرار گرفتن در معرض نور به شکل بیش از حد میتواند باعث واکنشهای جدی پوستی شود، به همین دلیل است که پزشکان توصیه میکنند به مدت 4 تا 6 هفته پس از تزریق از قرار گرفتن در معرض نور شدید دوری کنید.
این روش درمانی میتواند برخی از سرطانهای زودرس مری را که به بافتهای عمیقتر گسترش نیافته اند، درمان کند. اما این روش بافت را از بین میبرد، بنابراین میتوان مطمئن بود که سرطان به لایههای عمیقتر مری گسترش نیافته است. از آن جایی که نور مورد استفاده در PDT تنها میتواند به آن سلولهای سرطانی نزدیک سطح مری برسد، سلولهای سرطانهای عمیق تر میتوانند باقی مانده و به یک تومور جدید تبدیل شوند. افرادی که این روش درمانی را دریافت میکنند باید آندوسکوپیهای بعدی را انجام دهند تا مطمئن شوند سرطان دوباره رشد نکرده است. آنها همچنین باید از دارویی به نام مهارکننده پمپ پروتون استفاده کنند تا تولید اسید معده را متوقف کند.
فرسایش با فرکانس رادیویی (Radiofrequency ablation یا RFA)
از این روش میتوان برای درمان دیسپلازی در نواحی مری بارت استفاده کرد. این روش ممکن است احتمال ابتلا به سرطان در آن ناحیه را کاهش دهد.
بالونی حاوی تعداد بسیاری از الکترودهای کوچک از طریق آندوسکوپ به ناحیه ای از مری بارت منتقل میشود. سپس بالون باد میشود تا الکترودها با پوشش داخلی مری در تماس باشند. سپس یک جریان الکتریکی از آن عبور میکند که سلولهای پوششی را با گرم کردن آنها از بین میبرد.
با گذشت زمان، سلولهای طبیعی برای جایگزینی سلولهای بارت رشد میکنند. افرادی که این روش درمانی را دریافت میکنند، باید پس از انجام عمل، داروهایی را برای جلوگیری از تولید اسید معده مصرف کنند. سپس آندوسکوپی (با بیوپسی) به طور منظم برای مشاهده هرگونه تغییر بیشتر در پوشش مری انجام میشود. به ندرت، RFA میتواند باعث تنگی یا خونریزی در مری شود.
درمانهایی برای کمک به باز نگه داشتن مری
ابلیشن با لیزر (Laser ablation)
از این روش میتوان برای کمک به باز کردن مری در زمانی که توسط سرطان پیشرفته مسدود شده است استفاده کرد. این روش میتواند به افرادی که مشکل بلع دارند کمک کند.
پرتو لیزر از طریق نوک آندوسکوپ به سمت سرطان نشانه میرود تا سرطان را از بین ببرد. این لیزر، لیزر نئودیمیم: ایتریم-آلومینیوم-گارنت (Nd:YAG) نامیده میشود. آندوسکوپی لیزری میتواند مفید باشد اما سرطان اغلب دوباره رشد میکند، بنابراین ممکن است این روش نیاز به تکرار داشته باشد.
انعقاد پلاسمای آرگون (Argon plasma coagulation)
این تکنیک مانند فرسایش لیزری است اما از گاز آرگون و جرقه ای با ولتاژ بالا استفاده میکند که از طریق نوک آندوسکوپ ارسال میشود. جرقه باعث میشود که گاز به دمای بسیار بالایی برسد که سپس میتواند به سمت تومور هدف گرفته شود. این روش برای کمک به رفع انسداد مری برای افرادی که مشکل بلع دارند استفاده میشود.
انعقاد الکتریکی (الکتروفولگوریشن یا electrofulguration یا Electrocoagulation)
در این روش درمانی، یک پروب از طریق آندوسکوپ به مری منتقل میشود تا تومور را با جریان الکتریکی بسوزاند. در برخی موارد، این روش درمانی میتواند به رفع انسداد مری کمک کند.
استنت مری (Esophageal stent)
استنت وسیله ای است که پس از قرار گرفتن در محل، منبسط میشود (باز میشود) و تبدیل به لوله ای میشود که به باز نگه داشتن مری کمک میکند. استنتها از مواد مشبک ساخته شده اند. اغلب استنتها از فلز ساخته میشوند اما میتوانند از پلاستیک نیز ساخته شوند. با استفاده از آندوسکوپی، میتوان استنت را در طول محل تومور در مری قرار داد.
اینکه استنت چقدر خوب کار میکند بستگی به نوع استفاده و محل قرارگیری آن دارد. استنتها مشکلات بلع را برای اکثر افراد برطرف میکنند. آنها اغلب بعد از سایر روشهای درمانی آندوسکوپی برای کمک به باز نگه داشتن مری استفاده میشوند.
درمانهای سیستمیک (Systemic treatments)
درمانهای سیستمیک داروهایی هستند که میتوانند از طریق دهان مصرف شده یا مستقیماً وارد خون شوند. این روشها درمانهای سیستمیک نامیده میشوند زیرا در کل سیستم شما حرکت میکنند و به آنها اجازه میدهند تقریباً در هر نقطه از بدن به سلولهای سرطانی برسند. بسته به نوع سرطان مری، انواع مختلفی از داروها ممکن است استفاده شود.
شیمی درمانی (Chemotherapy) برای سرطان مری
شیمی درمانی (chemo) داروهای ضد سرطانی است که ممکن است به صورت داخل وریدی (تزریق در رگ شما) یا به شکل خوراکی تجویز شوند. این داروها از طریق جریان خون حرکت میکنند تا به سلولهای سرطانی در بیشتر قسمتهای بدن برسند.
به خودی خود، شیمی درمانی به ندرت سرطان مری را درمان میکند، بنابراین اغلب با پرتو درمانی (به نام کمورادیشن یا chemoradiation) انجام میشود.
چه زمانی از شیمی درمانی برای سرطان مری استفاده میشود؟
شیمی درمانی ممکن است در زمانهای مختلف در طول روند درمان سرطان مری استفاده شود.
- پس از جراحی (شیمی درمانی کمکی یا adjuvant chemotherapy): شیمی درمانی کمکی ممکن است (اغلب با پرتو درمانی) برای از بین بردن سلولهای سرطانی که ممکن است باقی مانده یا گسترش یافته باشند اما برای دیدن در آزمایشهای تصویر برداری بسیار کوچک هستند، داده شود. اگر به این سلولها اجازه رشد داده شود، میتوانند تومورهای جدیدی را در سایر نقاط بدن تشکیل دهند. روشن نیست که شیمی درمانی کمکی به اندازه دادن آن قبل از جراحی مفید باشد.
- قبل از جراحی (شیمی درمانی نئوادجوانت یا neoadjuvant chemotherapy): برای برخی از سرطانها، ممکن است شیمی درمانی نئوادجوانت (اغلب با پرتو درمانی) برای کوچک کردن سرطان تجویز شود تا بتوان آن را با جراحی کمتری برداشت. این کار میتواند شانس عود سرطان را کاهش دهد و به افراد کمک کند نسبت به انجام جراحی به تنهایی عمر طولانی تری داشته باشند.
- شیمی درمانی برای سرطانهای پیشرفته: برای سرطانهایی که به اندامهای دیگر مانند کبد گسترش یافته اند، از شیمی درمانی میتوان برای کوچک کردن تومورها و تسکین علائم نیز استفاده کرد. اگرچه احتمال درمان سرطان وجود ندارد اما اغلب به افراد کمک میکند تا عمر طولانی تری داشته باشند.
داروهایی که برای درمان سرطان مری استفاده میشود
برخی از داروها و ترکیبات دارویی رایج که برای درمان سرطان مری استفاده میشوند شامل موارد زیر میباشند که میتوانند همراه با پرتو درمانی یا بدون آن تجویز شوند:
- کربوپلاتین (Carboplatin) و پاکلیتاکسل (Taxol)
- اگزالیپلاتین (Oxaliplatin) و 5-FU یا کپسیتابین (capecitabine)
- سیس پلاتین (Cisplatin) و 5-فلوئورواوراسیل (5-FU) یا کپسیتابین
- سیس پلاتین و ایرینوتکان (Camptosar)
- پاکلی تاکسل (تاکسول) و 5-FU یا کپسیتابین
سایر داروها و ترکیبات دارویی رایج دیگر که میتوانند برای درمان سرطان مری استفاده شون، اما معمولاً با پرتو درمانی داده نمیشوند عبارتند از:
- ECF: اپی روبیسین (Ellence)، سیس پلاتین و 5-FU (به ویژه برای تومورهای قرار گرفته در محل اتصال معده به مری)
- DCF: دوستاکسل (Taxotere)، سیس پلاتین و 5-FU
- تری فلوریدین (Trifluridine) و تیپیراسیل (Lonsurf)، یک داروی ترکیبی به شکل قرص
برای برخی از سرطانهای مری، شیمی درمانی ممکن است همراه با داروی هدفمند تراستوزوماب (Herceptin) یا راموسیروماب (Cyramza) استفاده شود. برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد این داروها، به مبحث درمان هدفمند برای سرطان مری در ادامه مراجعه کنید.
شیمی درمانی چگونه انجام میشود؟
داروهای شیمی درمانی برای سرطان مری معمولاً در داخل ورید (IV) یا به صورت تزریق در چند دقیقه یا به صورت انفوزیون در مدت زمان طولانیتر داده میشوند. برخی از داروها نیز به شکل خوراکی مصرف میکنید. همه این داروها وارد جریان خون شما میشوند و به بیشتر نواحی بدن شما میرسند. این داروها را میتوان در مطب پزشک، مرکز انفوزیون (تزریقی) یا بیمارستان تجویز کرد.
اغلب، یک IV کمی بزرگتر و محکم تر به نام کاتتر زهره مرکزی (CVC یا central venus catheter) برای تجویز شیمی درمانی مورد نیاز است. همچنین ممکن است دستگاه دسترسی وریدی مرکزی (central venous access device یا CVAD) یا خط مرکزی نامیده شود. هنگامی که یک CVC در جای خود قرار داده شد، میتواند تا زمانی که تحت درمان هستید، در محل باقی بماند، بنابراین نیازی نیست هر بار برای گذاشتن کاتتر IV با یک سوزن در بازوها یا دستها به مشکل بیافتید. میتوان از آن برای قرار دادن داروها، فرآوردههای خونی، مواد مغذی یا مایعات مستقیماً در خون استفاده کرد. همچنین میتوان از آن برای گرفتن خون برای آزمایش نیز استفاده کرد. انواع مختلفی از CVCها وجود دارد. رایج ترین انواع پورت و خط PICC هستند.
شیمی درمانی به صورت چرخه ای تجویز میشود و به دنبال آن یک دوره استراحت برای بهبودی از اثرات داروها به شما داده میشود. چرخهها اغلب 2 یا 3 هفته هستند. برنامه دارویی بسته به داروهای مورد استفاده متفاوت است. به عنوان مثال، با برخی داروها، شیمی درمانی فقط در روز اول چرخه انجام میشود. دیگر داروها چند روز متوالی یا هفته ای یکبار داده میشود. سپس، در پایان چرخه، برنامه شیمی درمانی برای شروع چرخه بعدی تکرار میشود.
شیمی درمانی ادجوانت یا نئوادجوانت بسته به داروهای مورد استفاده، اغلب برای 3 تا 6 ماه تجویز میشود. طول درمان سرطان مری پیشرفته بستگی به این دارد که چقدر خوب کار میکند و چه عوارض جانبی ممکن است داشته باشید.
عوارض جانبی احتمالی شیمی درمانی
داروهای شیمی درمانی میتوانند عوارض جانبی ایجاد کنند. این عوارض به نوع و دوز داروهای داده شده و طول دوره درمان بستگی دارد. برخی از شایع ترین عوارض جانبی شیمی درمانی عبارتند از:
- تهوع و استفراغ
- از دست دادن اشتها
- ریزش مو
- زخمهای دهانی
- اسهال یا یبوست
شیمی درمانی همچنین میتواند سلولهای خون ساز مغز استخوان را تحت تأثیر قرار دهد که همین امر میتواند منجر به موارد زیر شود:
- افزایش احتمال عفونت (به دلیل داشتن گلبولهای سفید بسیار کم)
- خونریزی یا کبودی آسان (به دلیل داشتن تعداد بسیار کم پلاکت خون)
- خستگی (به دلیل کم بودن گلبولهای قرمز خون و دلایل دیگر)
سایر عوارض جانبی نیز ممکن است رخ دهند. برخی از این عوارض همراه با داروهای شیمی درمانی خاص رایج تر هستند. مثلا:
- سندرم دست و پا (Hand-foot syndrome): در طول درمان با کپسیتابین یا 5-FU (هنگامی که به صورت انفوزیون داده میشود)، این سندروم میتواند به صورت قرمزی در دستها و پاها شروع شود و سپس به درد و حساسیت در کف دست و پا تبدیل شود. اگر بیماری بدتر شود، ممکن است تاول یا پوسته پوسته شدن پوست نیز رخ دهد که گاهی منجر به زخمهای دردناک میشود. مهم است که فوراً در مورد علائم اولیه مانند قرمزی یا حساسیت به پزشک خود اطلاع دهید تا اقدامات لازم برای جلوگیری از بدتر شدن اوضاع انجام شود.
- نوروپاتی (آسیب عصبی یا Neuropathy): این یک عارضه جانبی رایج اگزالی پلاتین، سیس پلاتین، دوستاکسل و پاکلی تاکسل است. علائم شامل بی حسی، سوزن سوزن شدن و حتی درد در دست و پا است. اگزالیپلاتین (Oxaliplatin) همچنین میتواند باعث حساسیت شدید به سرما در گلو و مری (لوله ای که گلو را به معده متصل میکند) و کف دستها شود. این حالت میتواند باعث مشکلاتی در بلع مایعات یا نگه داشتن لیوان سرد در دست شود. اگر اگزالیپلاتین دریافت میکنید، با پزشک خود در مورد عوارض جانبی صحبت کنید و در صورت بروز بی حسی و سوزن سوزن شدن یا سایر عوارض جانبی فوراً به او اطلاع دهید.
- واکنشهای آلرژیک یا حساسیت: برخی از افراد ممکن است در هنگام دریافت داروی اگزالیپلاتین واکنش نشان دهند. علائم میتواند شامل زوائد پوستی، سفتی قفسه سینه و مشکلات تنفسی، کمردرد یا احساس سرگیجه، سبکی سر یا ضعف باشد. اگر هنگام شیمی درمانی متوجه هر یک از این علائم شدید، فوراً به پرستار خود اطلاع دهید.
- اسهال: این یک عارضه جانبی رایج در بسیاری از این داروها است اما میتواند به خصوص با irinotecan به شکل بدی باشد. برای جلوگیری از کم آبی شدید باید فوراً – در اولین مدفوع شل – درمان شوید. این روش درمانی اغلب به معنای مصرف داروهایی مانند لوپرامید (Imodium) است. اگر داروی شیمی درمانی مصرف میکنید که احتمالاً باعث اسهال میشود، پزشک دستورالعملهایی را در مورد اینکه چه داروهایی را باید مصرف کنید و زمان مصرف هر کدام به چه شکل است، برای کنترل این علامت به شما میدهد.
- کاهش وزن: افراد مبتلا به سرطان مری اغلب قبل از کشف سرطان وزن خود را کاهش داده اند. درمانهایی مانند شیمی درمانی، پرتو درمانی یا هر دو، میتوانند خوب غذا خوردن را برای داشتن تغذیه خوب سخت کنند و کاهش وزن را بدتر کنند. بسته به وضعیت شما، تیم مراقبت از سرطان ممکن است قرار دادن لوله تغذیه را برای حفظ تغذیه و وزن شما در طول روند درمان توصیه کند. این لوله تغذیه ممکن است کوتاه مدت (در طول دوره درمان و کمی بعد از آن) استفاده شود یا بسته به شرایط سرطان شما دائمی باشد.
بیشتر این عوارض پس از پایان دوره درمان از بین میروند. برخی از آنها، مانند بی حسی دست و پا، ممکن است برای مدت طولانی ادامه داشته باشد. اغلب راههایی برای کاهش این عوارض وجود دارد. به عنوان مثال، میتوان به شما داروهایی را برای کمک به پیشگیری یا کاهش تهوع و استفراغ داد.
حتما در مورد هر گونه سوال در مورد عوارض جانبی با تیم مراقبت از سرطان خود صحبت کنید. هر گونه عوارض جانبی یا تغییری را که در حین انجام شیمی درمانی متوجه شدید فوراً گزارش دهید تا به سرعت درمان شوند. در برخی موارد، ممکن است لازم باشد دوز داروهای شیمی درمانی کاهش یابد یا روند درمان باید به تعویق بیفتد یا متوقف شود تا از بدتر شدن اثرات جلوگیری شود.
درمان دارویی هدفمند (Targeted Drug Therapy) برای سرطان مری
همان طور که محققان بیشتر در مورد تغییرات سلولهایی که باعث سرطان میشوند یاد گرفته اند، داروهای جدیدتری تولید کرده اند که به طور خاص این تغییرات را هدف قرار میدهند. داروهای هدفمند متفاوت از داروهای شیمی درمانی استاندارد عمل میکنند. آنها گاهی اوقات زمانی که داروهای شیمی درمانی استاندارد این کار را انجام نمیدهند، کار میکنند و اغلب عوارض جانبی متفاوتی دارند. آنها را میتوان به همراه شیمی درمانی یا به تنهایی استفاده کرد.
داروهایی که HER2 را هدف قرار میدهند
برخی از سرطانهای مری دارای مقدار زیادی پروتئین HER2 در سطح سلولهای خود هستند که میتواند به رشد سلولهای سرطانی کمک کند. داشتن بیش از حد این پروتئین به دلیل داشتن کپیهای بیش از حد از ژن HER2 است. سرطانهایی که در آنها سطح HER2 افزایش یافته است HER2 مثبت نامیده میشوند. داروهایی که پروتئین HER2 را هدف قرار میدهند اغلب میتوانند در درمان سرطانهای HER2 مثبت مفید باشند.
تراستوزوماب (هرسپتین، Trastuzumab)
تراستوزوماب یک آنتی بادی مونوکلونال (monoclonal antibody) است، یک نسخه مصنوعی از پروتئین سیستم ایمنی که HER2 را هدف قرار میدهد. میتوان از آن برای کمک به درمان برخی از سرطانهای HER2 مثبت در محل اتصال معده به مری (GE) (محل تلاقی مری و معده) استفاده کرد.
اگر GE junction cancer دارید و نمیتوانید جراحی کنید، پزشک ممکن است تومور شما را برای بررسی پروتئین یا ژن HER2 آزمایش کند. افرادی که سرطان آنها دارای مقادیر طبیعی HER2 هستند، بعید است که از این دارو کمک گیرند.
تراستوزوماب معمولاً هر 3 هفته یک بار همراه با شیمی درمانی به داخل ورید (IV) داده میشود.
Herceptin نام تجاری اصلی تراستوزوماب بود اما چندین نسخه مشابه (به نام بیوسیمیلار یا biosimilars) نیز اکنون در دسترس هستند، از جمله Ogivri، Herzuma، Ontruzant، Trazimera و Kanjinti.
عوارض جانبی احتمالی تراستوزوماب
بیشتر عوارض جانبی تراستوزوماب نسبتاً خفیف است و میتواند شامل تب و لرز، سرفه و سردرد باشد. این موارد به شکل کمتری پس از اولین دوز رخ میدهند.
این دارو همچنین گاهی اوقات میتواند باعث آسیب قلبی و منجر به ضعیف شدن عضله قلب شود. این دارو با داروهای شیمی درمانی خاصی به نام آنتراسایکلینها (anthracyclines) مانند اپی روبیسین (Ellence) یا دوکسوروبیسین (آدریامایسین یا doxorubicin) داده نمیشود زیرا در صورت مصرف همزمان میتواند خطر آسیب قلبی را افزایش دهد. قبل از شروع درمان با این دارو، پزشک ممکن است عملکرد قلب شما را با اکوکاردیوگرام (echocardiogram) یا اسکن MUGA آزمایش کند.
Fam-trastuzumab deruxtecan (Enhertu)
این یک ترکیب آنتی بادی-دارو (ADC یا antibody-drug conjugate) است که یک آنتی بادی مونوکلونال مرتبط با یک داروی شیمی درمانی است. در این مورد، آنتی بادی ضد HER2 با اتصال به پروتئین HER2 روی سلولهای سرطانی، مانند یک سیگنال خانگی عمل میکند و شیمی درمانی را مستقیماً به آنها میرساند.
این ADC را میتوان به تنهایی برای درمان سرطانهای پیشرفته اتصال GE با HER2 مثبت استفاده کرد، معمولاً پس از آزمایش درمان با تراستوزوماب.
این دارو به شکل وریدی (IV) تزریق و معمولاً هر 3 هفته یک بار تجویز میشود.
عوارض جانبی فام تراستوزوماب دروکستکان
این دارو میتواند باعث کاهش تعداد سلولهای خونی شود که میتواند خطر عفونت و خونریزی را در فرد افزایش دهد. سایر عوارض جانبی رایج میتواند شامل تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست، از دست دادن اشتها، تب، احساس خستگی و ریزش مو باشد.
این دارو میتواند در برخی افراد باعث بیماری ریوی جدی شود که حتی ممکن است تهدید کننده زندگی باشد. اگر علائمی مانند سرفه، خس خس سینه، مشکل تنفسی یا تب دارید، فوراً به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید.
این دارو همچنین به ندرت میتواند باعث آسیب قلبی شود. قبل از شروع درمان با این دارو، پزشک ممکن است عملکرد قلب شما را با اکوکاردیوگرام یا اسکن MUGA آزمایش کند.
راموسیروماب (Ramucirumab)
برای رشد و گسترش سرطانها، آنها باید رگهای خونی جدیدی بسازند تا تومورها خون و مواد مغذی دریافت کنند. یکی از پروتئینهایی که به بدن میگوید رگهای خونی جدید بسازد VEGF نام دارد. برای شروع این فرآیند، VEGF به پروتئینهای دیگر در خارج سلول سرطانی به نام گیرندهها متصل میشود.
Ramucirumab (Cyramza) یک آنتی بادی مونوکلونال است که روند ساخت رگهای خونی جدید را مسدود میکند. راموسیروماب به گیرنده VEGF میپیوندد، که VEGF را مسدود میکند و سیگنال دادن به بدن را برای ساخت رگهای خونی بیشتر متوقف میکند. این امر میتواند به کاهش یا توقف رشد سرطان کمک کند.
راموسیروماب برای درمان سرطانهایی که در مرحله پیشرفته از محل اتصال معده به مری (GE) شروع میشوند، استفاده میشود. اغلب پس از قطع اثر داروی دیگر استفاده میشود. میتوان آن را به تنهایی یا همراه با داروی شیمی درمانی پاکلیتاکسل استفاده کرد.
این دارو به صورت انفوزیون داخل وریدی (IV) هر 2 هفته تجویز میشود.
عوارض جانبی احتمالی راموسیروماب
شایع ترین عوارض جانبی این دارو فشار خون بالا، تورم دستها یا پاها، وجود پروتئین در ادرار و خستگی است. عوارض جانبی نادر اما احتمالاً جدی شامل لخته شدن خون، خونریزی شدید، ایجاد سوراخ در معده یا روده (به نام perforations) و مشکلات در بهبود زخم است. اگر سوراخی در معده یا روده ایجاد شود میتواند منجر به عفونت شدید شود و ممکن است برای اصلاح نیاز به جراحی داشته باشد.
انترکتینیب (Entrectinib) و لاروترکتینیب (larotrectinib)
در برخی سرطانها، سلولها دارای ژنهایی هستند که به هم میپیوندند. ادغام یکی از این ژنها به نام NTRK با ژن دیگری میتواند منجر به رشد غیر طبیعی سلول شود.
داروهایی که سلولها را با این ترکیب ژن غیر طبیعی، به نام مهار کنندههای TRK هدف قرار میدهند، شامل انترکتینیب (Rozlytrek) و لاروترکتینیب (Vitrakvi) میشوند. یکی از این داروها ممکن است برای درمان سرطان مری با همجوشی ژن NTRK، اگر سرطان با جراحی قابل برداشتن نباشد یا به سایر قسمتهای بدن گسترش یافته باشد و اگر علیرغم سایر درمانها رشد کرده باشد، استفاده شود.
این داروها به صورت قرص به شکل روزانه تجویز میشوند.
عوارض جانبی احتمالی انترکتینیب و لاروترکتینیب
شایع ترین عوارض جانبی عبارتند از خستگی، حالت تهوع، استفراغ، سرگیجه، سرفه، اسهال و یبوست. سایر عوارض جانبی جدی تر اما کمتر شایع، شامل مشکلات کبدی و گیجی است.
ایمونوتراپی (Immunotherapy) برای سرطان مری
ایمونوتراپی استفاده از داروهایی است که به سیستم ایمنی بدن فرد کمک میکند تا سلولهای سرطانی را به طور موثرتری پیدا کرده و از بین ببرد. میتوان از آن برای درمان برخی از افراد مبتلا به سرطان مری استفاده کرد.
مهارکنندههای ایست بازرسی ایمنی (Immune checkpoint inhibitors)
بخش مهمی از سیستم ایمنی، توانایی آن در جلوگیری از حمله به سلولهای طبیعی بدن است. برای انجام این کار، از پروتئینهای «نقطه بازرسی یا checkpoint» روی سلولهای ایمنی استفاده میکند که مانند سوئیچهایی عمل میکنند که برای شروع پاسخ ایمنی باید روشن (یا خاموش شوند). سلولهای سرطانی گاهی اوقات از این نقاط بازرسی برای جلوگیری از حمله سیستم ایمنی استفاده میکنند.
داروهایی به نام مهارکنندههای ایمن پوینت (immune checkpoint inhibitors)، این پروتئینهای نقطه بازرسی را هدف قرار میدهند که میتوانند به بازگرداندن پاسخ ایمنی در برابر سلولهای سرطانی مری کمک کنند.
مهارکنندههای PD-1
پمبرولیزوماب (Keytruda) و نیولوماب (Opdivo) داروهایی هستند که PD-1، پروتئینی روی سلولهای T (نوعی سلول سیستم ایمنی) را هدف قرار میدهند. پروتئین PD-1 به طور معمول به جلوگیری از حمله سلولهای T به سایر سلولهای بدن کمک میکند. این داروها با مسدود کردن PD-1، پاسخ ایمنی در برابر سلولهای سرطانی را تقویت میکنند. این کار میتواند برخی از تومورها را کوچک کند یا رشد آنها را کند کند.
پمبرولیزوماب را میتوان برای درمان برخی از سرطانهای پیشرفته مری یا محل اتصال معده به مری (GEJ) استفاده کرد، معمولاً زمانی که درمانهایی مانند جراحی و شیمی پرتویی (شیمی درمانی به همراه پرتو درمانی) قابل انجام نباشد. بسته به شرایط ممکن است پمبرولیزوماب به تنهایی یا همراه با شیمی درمانی تجویز شود.
در موارد خاصی که هیچ گزینه درمانی دیگری در دسترس نیست، این دارو را میتوان برای افرادی استفاده کرد که آزمایش سرطان آنها برای تغییرات ژنی خاص مثبت بوده است، مانند سطح بالای ناپایداری ریز ماهواره (MSI-H) یا تغییر در یکی از اصلاحات عدم تطابق ژنهای (MMR).
پمبرولیزوماب همچنین میتواند همراه با شیمی درمانی و داروی هدفمند تراستوزوماب، به عنوان اولین روش درمانی در افراد مبتلا به سرطانهای پیشرفته GEJ که برای HER2 مثبت است، استفاده شود.
این دارو به صورت انفوزیون داخل وریدی (IV) معمولاً هر 3 یا 6 هفته تجویز میشود.
Nivolumab را میتوان در شرایط مختلف استفاده کرد:
- در افراد مبتلا به سرطان مری یا محل اتصال معده به مری (GEJ) که قبل از جراحی شیمی درمانی و پرتو درمانی (شیمی پرتویی) شده اند، میتوان از آن استفاده کرد، اگر آزمایشات آزمایشگاهی بعد از جراحی نشان دهد که ممکن است برخی از سرطانها باقی مانده باشد.
- میتواند به تنهایی در افراد مبتلا به سرطان سلول سنگفرشی مری پیشرفته، معمولاً پس از انجام شیمی درمانی استفاده شود.
- میتوان آن را همراه با شیمی درمانی به عنوان اولین روش درمانی در افراد مبتلا به سرطان سلول سنگفرشی مری پیشرفته استفاده کرد. هنگامی که دارو به این روش داده میشود، میتواند به برخی از افراد کمک کند تا عمر طولانی تری داشته باشند.
- میتوان آن را همراه با ipilimumab به عنوان اولین روش درمانی در افراد مبتلا به سرطان سلول سنگفرشی مری پیشرفته استفاده کرد. هنگامی که دارو به این روش داده میشود، میتواند به برخی از افراد کمک کند عمر طولانی تری داشته باشند.
- میتوان آن را همراه با شیمی درمانی در افراد مبتلا به آدنوکارسینوم پیشرفته مری یا مبتلا به سرطان پیشرفته محل اتصال معده به مری (GEJ) استفاده کرد.
این دارو به صورت انفوزیون داخل وریدی (IV) معمولاً هر 2، 3 یا 4 هفته یک بار تجویز میشود.
مهار کننده CTLA-4
Ipilimumab (Yervoy) داروی دیگری است که پاسخ ایمنی را تقویت میکند اما هدف متفاوتی دارد. این پروتئین CTLA-4 را مسدود میکند، پروتئین دیگری روی سلولهای T که به طور معمول به کنترل آنها کمک میکند.
می توان از آن به همراه نیولوماب به عنوان اولین گزینه برای درمان سرطان سلول سنگفرشی مری پیشرفته استفاده کرد که با جراحی قابل برداشتن نیست یا به سایر قسمتهای بدن گسترش یافته است.
این دارو به صورت انفوزیون داخل وریدی (IV) معمولاً هر 6 هفته یک بار در صورت ترکیب با نیولوماب تجویز میشود.
عوارض جانبی احتمالی مهار کنندههای ایست بازرسی ایمنی
عوارض جانبی رایج این داروها میتواند شامل خستگی، سرفه، حالت تهوع، زوائد پوستی، کم اشتهایی، یبوست، درد ماهیچهها یا مفاصل، خارش، تب و اسهال باشد.
سایر عوارض جانبی جدی تر کمتر اتفاق میافتند. این عوارض میتواند شامل موارد زیر باشد:
واکنشهای انفوزیونی (Infusion reactions): برخی از افراد ممکن است در حین مصرف یکی از این داروها، واکنش انفوزیون داشته باشند. این عارضه مانند یک واکنش آلرژیک است و میتواند شامل تب، لرز، برافروختگی صورت، زوائد پوستی، خارش پوست، احساس سرگیجه، خس خس سینه و مشکل در تنفس باشد. مهم است که در صورت داشتن هر یک از این علائم در حین مصرف یکی از این داروها، فوراً به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید.
واکنشهای خود ایمنی (Autoimmune reactions): این داروها اساساً با حذف یکی از محافظهای سیستم ایمنی بدن عمل میکنند. گاهی اوقات سیستم ایمنی شروع به حمله به سایر قسمتهای بدن میکند که میتواند باعث مشکلات جدی یا حتی تهدید کننده زندگی در ریهها، رودهها، کبد، غدد هورمون ساز، کلیهها، پوست یا سایر اندامها شود.
بسیار مهم است که هر گونه عوارض جانبی جدید را به سرعت به تیم مراقبتهای بهداشتی و پزشکی خود گزارش دهید. در صورت بروز عوارض جانبی جدی، ممکن است لازم باشد روند درمان متوقف شود و ممکن است دوزهای بالایی از کورتیکواستروئیدها (corticosteroids) برای سرکوب سیستم ایمنی خود دریافت کنید.
رویکردهای درمانی رایج
بسته به مرحله سرطان و عوامل دیگر، انواع مختلف روشهای درمانی ممکن است به طور همزمان ترکیب شوند یا یکی پس از دیگری مورد استفاده قرار گیرند.
برخی از این روشهای درمانی همچنین میتوانند به عنوان درمان تسکینی استفاده شوند، زمانی که نتوان تمام سرطان را حذف کرد. درمان تسکینی به منظور تسکین علائمی مانند درد و مشکل در بلع است اما انتظار نمیرود که سرطان را درمان کند.
درمان سرطان مری بر اساس مرحله
نوع درمان (هایی) که پزشک شما توصیه میکند به مرحله سرطان و سلامت کلی شما بستگی دارد. این بخش گزینههایی را که معمولا برای هر مرحله از سرطان مری در نظر گرفته میشود، خلاصه میکند.
درمان مرحله 0 سرطان مری
تومور مرحله صفر حاوی سلولهای غیر طبیعی به نام دیسپلازی درجه بالا است و نوعی پیش سرطان است. سلولهای غیر طبیعی شبیه سلولهای سرطانی هستند اما آنها فقط در لایه داخلی سلولهای پوشاننده مری (اپیتلیوم) یافت میشوند. آنها در لایههای عمیق تر مری رشد نکرده اند. این مرحله اغلب زمانی تشخیص داده میشود که فردی مبتلا به مری بارت بیوپسی معمولی انجام دهد.
گزینههای درمانی معمولاً شامل درمانهای آندوسکوپی مانند درمان فوتودینامیک (PDT)، فرسایش رادیوفرکانسی (RFA) یا برداشتن مخاط آندوسکوپی (EMR) است. پیگیری طولانی مدت با آندوسکوپی مکرر فوقانی پس از درمان آندوسکوپی برای ادامه یافتن سلولهای پیش سرطانی (یا سرطانی) در مری بسیار مهم است.
گزینه دیگر برداشتن قسمت غیر طبیعی مری با ازوفاژکتومی است. این یک عمل جراحی بزرگ است اما یکی از مزایای این روش این است که نیازی به پیگیری مادام العمر با آندوسکوپی ندارد.
درمان سرطان مری مرحله اول
در این مرحله سرطان به برخی از لایههای عمیقتر دیواره مری (از درونی ترین لایه سلولها) رشد کرده است اما به غدد لنفاوی یا سایر اندامها نرسیده است.
سرطانهای T1: برخی از سرطانهای مرحله اول اولیه که فقط در ناحیه کوچکی از مخاط هستند و به زیر مخاط رشد نکرده اند (تومورهای T1a) را میتوان با EMR درمان کرد، گاهی اوقات با نوع دیگری از روش آندوسکوپی، مانند فرسایش نیز درمان میشود. باید هر ناحیه غیر طبیعی باقی مانده در پوشش مری را از بین ببرید. در موارد دیگر، فرسایش به تنهایی روش درمانی کافی است.
اما اکثر بیماران مبتلا به سرطان T1 که به اندازه کافی سالم هستند، جراحی (ازوفاژکتومی) برای برداشتن بخشی از مری که حاوی سرطان است را انجام میدهند. در صورتی که علائمی وجود داشته باشد که نشان دهد ممکن است تمام سرطان برداشته نشده باشد، ممکن است پس از جراحی، شیمی درمانی و پرتو درمانی که به طور همزمان انجام میشود، توصیه شود.
سرطانهای T2: برای بیماران مبتلا به سرطانهایی که به عضله پروپیا (تومورهای T2) حمله کرده اند، درمان با شیمی درمانی اغلب قبل از جراحی انجام میشود. جراحی به تنهایی ممکن است یک گزینه برای درمان تومورهای کوچکتر (کمتر از 2 سانتی متر) باشد. اگر سرطان در بخشی از مری در نزدیکی معده باشد، ممکن است قبل از جراحی، شیمی درمانی بدون پرتو درمانی انجام شود.
اگر سرطان در قسمت فوقانی مری (در گردن) باشد، ممکن است به جای جراحی، شیمی درمانی به عنوان درمان اصلی توصیه شود. برای برخی از بیماران، این کار ممکن است سرطان را درمان کند. پیگیری نزدیک با آندوسکوپی در جستجوی علائم احتمالی بازگشت سرطان بسیار مهم است.
افراد مبتلا به سرطان مرحله I که به دلیل داشتن سایر مشکلات جدی سلامتی نمیتوانند عمل جراحی انجام دهند یا نمیخواهند جراحی شوند، ممکن است با EMR و ابلیشن آندوسکوپی، شیمی درمانی، پرتو درمانی یا هر دو با هم (شیمی پرتویی) درمان شوند.
درمان مراحل دوم و سوم سرطان مری
مرحله دوم شامل سرطانهایی است که در لایه عضلانی اصلی مری یا به بافت همبند در قسمت بیرونی مری رشد کرده اند. این مرحله همچنین شامل برخی از سرطانهایی است که به 1 یا 2 غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته اند.
مرحله III شامل برخی از سرطانهایی است که از طریق دیواره مری به لایه بیرونی رشد کرده اند و همچنین سرطانهایی که به اندامها یا بافتهای مجاور رشد کرده اند. همچنین شامل بیشتر سرطانهایی است که به غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته اند.
برای افرادی که به اندازه کافی سالم هستند، درمان این سرطانها اغلب شیمی پرتویی (شیمی درمانی به همراه پرتو درمانی) و سپس جراحی است. بیماران مبتلا به آدنوکارسینوما در محل برخورد معده و مری (محل اتصال معده به مری) گاهی با شیمی درمانی (بدون اشعه و پرتو درمانی) و سپس جراحی درمان میشوند. جراحی به تنهایی ممکن است یک گزینه برای برخی از تومورهای کوچک باشد.
اگر جراحی اولین روش درمانی باشد، شیمی درمانی ممکن است پس از آن توصیه شود، به خصوص اگر سرطان یک آدنوکارسینوم باشد یا اگر علائمی وجود داشته باشد که نشان دهند ممکن است برخی از سرطانها باقی مانده باشند.
در برخی موارد (مخصوصاً برای سرطانهای قسمت بالایی مری)، شیمی درمانی به عنوان درمان اصلی به جای جراحی توصیه میشود. بیمارانی که جراحی نمیکنند نیاز به پیگیری دقیق با آندوسکوپی دارند تا علائم احتمالی سرطان باقی مانده را بررسی کنند. متأسفانه، حتی زمانی که سرطان قابل مشاهده نباشد، باز هم میتواند در زیر پوشش داخلی مری وجود داشته باشد، بنابراین پیگیری دقیق بسیار مهم است.
افرادی که نمیتوانند عمل جراحی انجام دهند زیرا آنها مشکلات سلامتی جدی دیگری دارند یا سرطان بسیار بزرگ است که قابل برداشتن نیست، معمولاً با شیمی درمانی درمان میشوند. اگر شیمی درمانی یک گزینه نیست، ممکن است از شیمی درمانی، ایمونوتراپی یا ترکیبی از این دو استفاده شود. گاهی ممکن است دو داروی ایمونوتراپی با هم استفاده شود. برای افراد مبتلا به سرطانهای اتصال معده به مری که HER2 مثبت هستند، ایمونوتراپی با پمبرولیزوماب، به علاوه شیمی درمانی، به علاوه داروی هدف، تراستوزوماب، ممکن است به عنوان اولین روش درمانی استفاده شود.
درمان مرحله چهارم سرطان مری
مرحله IV سرطان مری به غدد لنفاوی دور یا سایر اندامهای دور گسترش یافته است.
به طور کلی، از بین بردن کامل این سرطانها بسیار سخت است، بنابراین جراحی برای تلاش برای درمان سرطان معمولاً گزینه خوبی نیست. روند درمان عمدتاً برای کمک به تحت کنترل نگه داشتن سرطان تا زمانی که ممکن است و از بین بردن علائم ناشی از آن استفاده میشود.
ممکن است شیمی درمانی (احتمالا همراه با دارو درمانی هدفمند یا ایمونوتراپی) برای کمک به بیماران برای فراهم آوردن احساس بهتر و عمر طولانی تر داده شود. گاهی ممکن است دو داروی ایمونوتراپی با هم استفاده شوند. ممکن است از پرتو درمانی یا سایر روشهای درمانی برای کمک به کاهش درد یا مشکل در بلع استفاده شود. گزینه دیگر ممکن است در برخی موارد درمان با ایمونوتراپی به تنهایی باشد. اگر سلولهای سرطانی تغییرات ژنی خاصی داشته باشند، یک داروی هدفمند مانند لاروترکتینیب (Vitrakvi) یا انترکتینیب (Rozlytrek) ممکن است یک گزینه باشد.
برای سرطانهایی که از محل اتصال معده به مری (GE) شروع شده اند، درمان با داروی هدفمند راموسیروماب (Cyramza) ممکن است در برخی موارد یک گزینه باشد. میتوان آن را به تنهایی یا به شکل ترکیبی با شیمی درمانی داد. گزینههای دیگر ممکن است شامل درمان با یک داروی ایمونوتراپی (احتمالا همراه با شیمی درمانی) یا قرص شیمی درمانی ترکیبی تری فلوریدین-تیپیراسیل (Lonsurf) باشد. اگر سرطان HER2 مثبت باشد، درمان با داروی هدفمند تراستوزوماب، به علاوه داروی ایمونوتراپی پمبرولیزوماب، به علاوه شیمی درمانی، میتواند به عنوان اولین درمان انجام شود. داروی هدفمند fam-trastuzumab deruxtecan (Enhertu) ممکن است در برخی موارد یک گزینه باشد.
درمان سرطان عود کننده مری (recurrent cancer of the esophagus)
عود کننده (Recurrent) به معنای بازگشت سرطان پس از درمان است. عود ممکن است موضعی باشد (نزدیک ناحیه تومور اولیه) یا ممکن است در اندامهای دور رخ دهد. درمان سرطان مری که پس از درمان اولیه عود میکند (recurs) به محل عود و درمانهایی که استفاده شده است و همچنین به سلامت فرد و تلاش برای درمان بیشتر بستگی دارد.
عود موضعی (Local recurrence)
اگر سرطان در ابتدا از طریق آندوسکوپی درمان شده باشد (مانند برداشتن آندوسکوپی مخاط یا درمان فتودینامیک)، اغلب در مری باز میگردد. این نوع عود اغلب با جراحی برای برداشتن مری درمان میشود. اگر بیمار برای جراحی از سلامت کافی برخوردار نباشد، سرطان ممکن است با شیمی درمانی، پرتو درمانی یا هر دو درمان شود.
اگر سرطان به صورت موضعی عود کند (مانند غدد لنفاوی مجاور)، ممکن است پس از برداشتن مری از پرتو درمانی و یا شیمی درمانی استفاده شود. اگر قبلاً به عنوان بخشی از درمان اولیه داده شده باشد، ممکن است پرتو درمانی یک گزینه نباشد. اگر قبلاً شیمی درمانی انجام شده باشد، معمولاً هنوز هم ممکن است شیمی درمانی بیشتری انجام شود. گاهی اوقات همان داروهایی که قبلا استفاده میشد دوباره تجویز میشود، اما اغلب از داروهای دیگری استفاده میشود. سایر گزینههای درمانی برای عود موضعی پس از جراحی ممکن است شامل جراحی بیشتر یا سایر روشهای درمانی برای کمک به پیشگیری یا تسکین علائم باشد.
اگر سرطان به صورت موضعی پس از شیمی درمانی (بدون جراحی) عود کند و اگر فرد به اندازه کافی سالم باشد، ممکن است ازوفاژکتومی یک گزینه باشد. اگر جراحی امکان پذیر نباشد، گزینههای درمانی ممکن است شامل شیمی درمانی یا سایر روشهای درمانی برای کمک به پیشگیری یا تسکین علائم باشد.
عود دور (Distant recurrence)
سرطان مری که در نقاط دورتر بدن عود میکند مانند سرطان مرحله چهارم درمان میشود.
گزینههای شما بستگی به این دارد که در صورت وجود، کدام دارو را قبل از بازگشت سرطان دریافت کرده اید و مدت زمانی که آنها را دریافت کرده اید چقدر بوده و همچنین سلامت کلی شما چگونه است. پرتو درمانی ممکن است گزینه ای برای تسکین علائم نیز باشد.
درمان سرطانهای عود کننده اغلب دشوار است، بنابراین ممکن است بخواهید از پزشک خود بپرسید که آیا ممکن است واجد شرایط شرکت در آزمایشهای بالینی با روشهای درمانی جدیدتر باشید.
مدیریت علائم سرطان مری عود کننده
برخی از افراد ترجیح میدهند از درمانهایی که عوارض جانبی جدی دارند استفاده نکنند و فقط درمانهایی را دریافت کنند که به راحتی آنها کمک میکند و کیفیت زندگی آنها را افزایش میدهد. برای اطلاعات بیشتر در مورد درمانهایی که ممکن است مفید باشند، به مبحث درمان حمایتی برای سرطان مری در ادامه مراجعه کنید.
درمان حمایتی (Supportive Therapy) برای سرطان مری
درمان حمایتی، درمانی با هدف پیشگیری یا تسکین علائم به جای تلاش برای درمان سرطان است. هدف اصلی این نوع درمان، بهبود آسایش و کیفیت زندگی برای فردی است که مبتلا به سرطان تشخیص داده شده است، صرف نظر از اینکه سرطان در چه مرحله ای است یا هدف درمان ممکن است چه باشد. همچنین ممکن است مراقبتهای حمایتی را بشنوید که تحت عنوان مراقبت تسکینی (palliative care)، مدیریت علائم یا comfort care شناخته میشود.
برای کمک به پیشگیری یا تسکین علائم سرطان مری میتوان از چندین نوع روش درمانی استفاده کرد. در برخی موارد، آنها همراه با سایر روشهای درمانی که برای درمان سرطان در نظر گرفته شده اند، تجویز میشوند. در موارد دیگر، درمانهای حمایتی یا تسکینی زمانی انجام میشوند که معالجه کامل ممکن نباشد.
لوله تغذیه (Feeding tube)
افراد مبتلا به سرطان مری اغلب قبل از کشف سرطان وزن خود را کاهش داده اند. درمانهایی مانند شیمی درمانی، پرتو درمانی و شیمی پرتویی میتوانند باعث ایجاد زخمهای دردناک در دهان و گلو شوند. این زخمها میتوانند خوب غذا خوردن را برای داشتن تغذیه خوب سخت کنند و کاهش وزن را بدتر کنند.
برخی از افراد مبتلا به سرطان مری ممکن است نیاز به یک لوله تغذیه داشته باشند که معمولاً لوله ژژونوستومی (یا لوله J یا jejunostomy tube) نامیده میشود.
این لوله را قبل از شروع روند درمان در محل قرار دهند. این کار از طریق یک سوراخ کوچک در پوست روی شکم در طی یک عمل جزئی انجام میشود. یک لوله J اجازه میدهد تا مواد غذایی مایع به طور مستقیم وارد روده کوچک شود تا از کاهش وزن بیشتر جلوگیری کند و تغذیه را بهبود بخشد. این کار میتواند تحمل روند درمان را آسان تر کند. در موارد کمتر رایج، لوله به جای آن در معده قرار میگیرد. این لوله به عنوان لوله گاستروستومی (gastrostomy tube) یا لوله G شناخته میشود.
یک لوله تغذیه را میتوان به راحتی در زمانی که دیگر مورد نیاز نیست از بدن جدا کرد.
اتساع مری (Esophageal dilation)
این روش برای کشیدن ناحیه ای از مری که برای بلع بهتر تنگ یا مسدود شده است استفاده میشود.
یک وسیله کوچک بالون مانند یا وسیله ای به شکل لوله از گلو عبور داده میشود و از ناحیه باریک شده فشار داده میشود تا آن قسمت کشیده شود. در صورت نیاز میتوان این کار را تکرار کرد. قبل از انجام عمل، پزشک ممکن است به شما یک آرام بخش بدهد تا به شما کمک کند آرام شوید و ممکن است گلوی شما را با اسپری کردن با یک بی حس کننده موضعی بی حس کند.
با این روش خطر خونریزی یا پارگی سوراخی در مری وجود دارد که ممکن است برای رفع آن نیاز به جراحی یا سایر روشهای درمانی داشته باشید. مری معمولاً تنها چند هفته پس از گشاد شدن باز میماند، بنابراین اغلب درمانهای دیگری (مانند قرار دادن استنت قابل گسترش) برای کمک به باز نگه داشتن مری دنبال میشود.
سایر روشهای آندوسکوپی
برای کمک به باز نگه داشتن مری در افرادی که مشکل بلع دارند، میتوان از چندین نوع روش آندوسکوپی استفاده کرد. این تکنیکها با جزئیات بیشتری در درمانهای آندوسکوپی برای سرطان مری توضیح داده شد. روشهایی که ممکن است مورد استفاده قرار گیرند عبارتند از:
- قرار دادن استنت مری
- درمان فوتودینامیک
- انعقاد الکتریکی
- فرسایش لیزری
- انعقاد پلاسمای آرگون
پرتو درمانی
تابش پرتو خارجی اغلب میتواند به تسکین برخی از علائم سرطان مری پیشرفته از جمله درد و مشکلات بلع کمک کند. پرتو رادیو اکتیو اغلب برای سرطانی که به مغز یا ستون فقرات گسترش یافته است استفاده میشود اما در درمان مشکلات بلع ناشی از تنگی یا مسدود شدن مری نیز مفید است.
اگر ناحیه ای قبلاً با پرتو درمانی خارجی تحت درمان قرار گرفته بود، ممکن بود دوباره به این روش درمان نشود. در این صورت، براکی تراپی ممکن است یک گزینه باشد. براکی تراپی به ویژه برای کمک به رفع انسداد مری مفید است. برای دریافت جزئیات بیشتر به مبحث پرتو درمانی برای سرطان مری در بالا مراجعه کنید.
شیمی درمانی و درمان هدفمند
هنگامی که این روشها برای کمک به درمان سرطان پیشرفته مری استفاده میشود، شیمی درمانی و درمان هدفمند میتوانند هر دو نوعی درمان تسکینی یا حمایتی در نظر گرفته شوند زیرا هدف آنها کاهش رشد سرطان و تسکین علائم سرطان است، نه تلاش برای درمان آن.
مدیریت درد
کنترل درد یک نگرانی مهم برای افراد مبتلا به سرطان است. راههای زیادی برای درمان درد سرطان وجود دارد. افراد مبتلا به سرطان باید در صورت بروز درد فوراً به تیم مراقبت از سرطان خود اطلاع دهند. تیم مراقبت از سرطان میتواند داروها و سایر درمانهای حمایتی را برای تسکین درد و سایر علائم به بیمار ارائه دهد.
مترجم: فاطمه فریادرس
همچنین اخبار های علمی را بخوانید:
سلام من دو هفته اس احساس میکنم چیزی اندازه یه تیکه سیب تو گلوم گیر کرده هرچی میخورم احساس میکنم گیر میکنه خیلی داره اذیتم میکنه رادیو لوژی انجام دادم چیزی نشون نداده چیکارکنم به چه دکتری مراجعه کنم
مراجعه به یک متخصص گوش، حلق و بینی اولین اقدام مناسب است. اگر این پزشک نتواند مشکل را شناسایی کند، احتمالاً باید به متخصص گوارش مراجعه کنید. اگر علائم به هیچ وجه بهتر نشد، آزمایشهای تکمیلی کمککننده خواهند بود.
سلام عرض شد.پدرمن سرطان مری انتهای مری داره.و متاستاز داده به غدد لنفاوی پشت قفسه سینه و ناف کبد و عروق لنفاوی شکم.اما خوده اندامها توموری رشد نکرده.آیا با ایمونوتراپی درمان میشه؟امید به زندگی چندسال میشه؟
از پزشک مشورت بگیرید
آیا در سرطان مری در مرحله دوم یا سوم ممکن است کل معده را برداشته شود آیا این کار منطق ایست
درمان سرطان مری، به ویژه در مراحل پیشرفته مانند مرحله دوم و سوم، بر اساس محل تومور، وسعت انتشار بیماری، وضعیت سلامتی کلی بیمار، و سایر عوامل مربوط به بیمار تعیین میشود. در مواردی که سرطان مری به نزدیکی معده گسترش یافته باشد یا شواهدی از انتشار بیماری به معده وجود داشته باشد، ممکن است پزشکان تصمیم به انجام جراحی گستردهتری بگیرند که میتواند شامل برداشتن بخشی یا تمام معده باشد.
تصمیمگیری برای جراحی
موقعیت و اندازه تومور: اگر تومور در نزدیکی جایی که مری به معده متصل میشود قرار دارد، گاهی اوقات لازم است که بخشی از معده را نیز بردارند تا اطمینان حاصل شود که تمام بافتهای سرطانی برداشته شدهاند.
گسترش سرطان: اگر سرطان به دیوارههای معده یا بافتهای اطراف گسترش یافته باشد، ممکن است نیاز به برداشتن بیشتر بافتها باشد تا شانس درمان بهبود یابد.
توجیه این جراحی
کنترل بیماری: هدف از جراحی گسترده این است که تمام بافتهای سرطانی را بردارند و از بازگشت سرطان جلوگیری کنند.
کاهش علائم: در برخی موارد، حتی اگر جراحی کاملاً درمانکننده نباشد، ممکن است به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک کند.
رویکردهای جایگزین
پرتودرمانی و شیمیدرمانی: این درمانها ممکن است به تنهایی یا در ترکیب با جراحی استفاده شوند تا شانس موفقیت درمان افزایش یابد.
درمانهای هدفمند: برخی از درمانهای جدیدتر که بر روی مکانیسمهای خاص سلولهای سرطانی تمرکز دارند، ممکن است به عنوان بخشی از طرح درمانی استفاده شوند.
هر تصمیم درمانی باید بر اساس بررسی دقیق توسط تیم پزشکی و با توجه به نیازها و شرایط خاص بیمار اتخاذ شود.
مادرم سرطان سنگفرشی مری با تمایز متوسط دارد ۶۸ سال سن دارد آیا عمل جراحی میشه کرد یا طول عمر با درمان و بدون درمان چقدر هست
با پزشک خود مشورت کنید
من پدرم سرطان مری داشتن توده درمان شده الان نمیتونه راحت غذابخوره میگن بعد از پرتو درمانی مری تنگ شده چاره چیه الان
به پزشک مراجعه کنید
سلام وقتتون بخیرمادرمن سرطان مری دارن پنج جلسه پرتودرمانی رفتن ازامروزشنبه ۳۱تیرماه شیمی درمانی هم میشه میخواستم بدونم آیادرمان میشه چون دکترشون گفته به امیدخداخوب میشه
متاستاز بعد از جراحی سرطان مری در مقابل فلوراسئل واینروتکان مقام ca-19-9 با سرعت بیشتر افزایش می یابد پزشک می گه her 2 منفی است کاری نمیشه کرد . تکلیف چیست؟
به پزشک مراجعه کنید