کاندیدا گلابراتا: زیستگاه، مورفولوژی، پاتوژنز و درمان

فهرست مطالب نمایش

کاندیدا گلابراتا چیست؟

کاندیدا گلابراتا قبلاً با نام Torulopsis glabrata شناخته می‌شد، متعلق به کلاس Fungi Imperfecti، راسته Moniliaes و خانواده Cryptococcaceae است.
کاندیدا گلابراتا یکی از شایع‌ترین گونه‌های کاندیدا است که به طور معمول در میزبان انسان زندگی می‌کند.
در افراد سالم باعث بیماری نمی‌شود.
با این حال، مشخص شده است که در افراد مبتلا به مشکلات زمینه‌ای و دارای سیستم ایمنی سرکوب شده از جمله بیماران HIV/AIDS، بیماران دیابتی، بیماران شیمی‌درمانی، بیماران دریافت کننده عضو پیوندی و بیماران بستری به دلیل جراحی، باعث بیماری کاندیدیازیس می‌شود.
بنابراین، یک گونه کاندیدیایی پاتوژن شناخته شده است که مسئول عفونت‌های کاندیدیازیس در میزبان‌های دارای ضعف ایمنی است.
این گونه معمولاً باعث عفونت‌های دستگاه ادراری تناسلی و عفونت‌های سیستمیک هنگام ورود به جریان خون و عمدتاً در بیماران دچار نقص ایمنی می‌شوند.
کاندیدا گلابراتا در حال حاضر رتبه دوم یا سوم را به عنوان عامل ایجاد کننده عفونت‌های سطحی (دهانی، مری، واژینال یا ادراری) یا سیستمیک کاندیدیایی دارد که اغلب بیمارستانی هستند.
درمان عفونت‌های C. glabrata می‌تواند شامل آزول‌ها، آمفوتریسین B یا فلوسیتوزین باشد.

زیستگاه کاندیدا گلابراتا

کاندیدا گلابراتا در طیف وسیعی از محیط‌ها اما عمدتاً در میزبان انسان یافت می‌شود.
آنها ساکنان همه جا در دستگاه گوارش پستانداران هستند و به عنوان میکرو فلور طبیعی زندگی می‌کنند.
همچنین از قسمت‌های مختلف بدن میزبان انسان از جمله حفره دهان، دستگاه ادراری تناسلی، دستگاه گوارش و دستگاه تنفسی قابل جداسازی هستند.

مورفولوژی کاندیدا گلابراتا

بر خلاف سایر گونه‌های کاندیدیایی که دارای طبیعت دو شکلی هستند، کاندیدا گلابراتا غیر دو شکل بوده و در اشکال بلاستوکونیدی‌های کوچک موجود است.
این تنها گونه Candidal است که در دمای بالاتر از 37 درجه سانتیگراد شبه هیف تشکیل نمی‌دهد.
بلاستوکونیدیا C. glabrata بسیار کوچک است، 1 تا 4 میکرومتر بوده و به طور قابل توجهی کوچک‌تر از بلاستوکونیدیا Candida albicans است که 4 تا 6 میکرومتر است.
با جداسازی کلنی‌ها بر روی سابرو دکستروز آگار، C. glabrata تشکیل کلنی‌های درخشان، صاف و کرم رنگی را می‌دهد که از نظر اندازه نسبتاً کوچک هستند، اما مشابه دیگر گونه‌های Candidal هستند.
با جداسازی بر روی کروماگار که یک محیط متمایز برای گونه‌های کاندیداست، C. glabrata کلنی‌هایی تولید می‌کند که صورتی تا بنفش به نظر می‌رسند، اما کلنی‌های C. albicans سبز تا آبی-سبز به نظر می‌رسند.
آنها برخلاف سایر گونه‌های Candidal که دارای ژنوم دیپلوئید هستند، تنها یک ژنوم هاپلوئید با زیر واحدهای RNA کوچک دارند.

پاتوژنز کاندیدا گلابراتا

آنها بیماری‌زایی بسیار پایینی دارند؛ اما جداسازی آن از نمونه‌های مختلف بیمار نشانگر عوامل مؤثر در چسبندگی، کلونیزاسیون و ایجاد عفونت‌های مرتبط با کاندیدا است.
عدم تشکیل شبه هیف، پروتئین‌های گیرنده چسبنده مانند فیبرونکتین و لامینین با حدت و بیماری‌زایی کم آن مرتبط است.
مکانیسم‌های دفاعی ایمنی در برابر کاندیدا گلابراتا به حداقل رسیده است، اما نقش لکوسیت‌های سلول‌های پلی‌مورفونوکلئر بر کاندیدمیا و کاندیدیازیس سیستمیک ناشی از این گونه ذکر شده است.

عوامل بیماری‌زا

عوامل چسبندگی به سلول‌های اپیتلیال و اندوتلیال که با آب‌گریزی سطح سلولی قارچ‌ها مرتبط است، آن را قادر می‌سازد تا با گیرنده‌های چسبنده روی سلول‌های میزبان تعامل ایجاد کند. با این حال، عوامل چسبندگی آن در مقایسه با سایر گونه‌های کاندیدا کمتر است.
در بحث تولید پروتئاز، کاندیدا گلابراتا در مقایسه با کاندیدا آلبیکنز مقدار کمتری پروتئاز تولید می‌کند.
تغییر فنوتیپی روی Candida glabrata شناسایی شده است که به آن اجازه می‌دهد فنوتیپ‌های کلنی را بدون تأثیر بر ژنوتیپ گونه تغییر دهد که این امر با حدت بیماری در بین سایر گونه‌های Candidal مرتبط است.

تظاهرات بالینی کاندیدا گلابراتا

عفونت سطحی

عفونت مخاطی علامت دار توسط کاندیدا گلابراتا در کاندیدیازیس اوروفارنکس، مری و واژن، در بیماران HIV/AIDS و سایر بیماران دچار نقص ایمنی شناسایی شده است.
کاندیدیازیس اوروفارنکس با کاندیدیازیس کاذب غشایی حاد همراه است که معمولاً به عنوان برفک دهان شناخته می‌شود.
این اولین علامت عفونت HIV و عفونت پیش‌رونده به ایدز است که علائم اشکال اریتماتوز بدون علامت را نشان می‌دهد.
کاندیدیازیس مری با انتشار بیماری از پوشش اوروفارنکس همراه است.
کاندیدیازیس ولوواژینال که در زنان، زنان باردار و بیماران دیابتی شایع است، همراه با کاندیدیاز خفیف تا متوسط شناخته می‌شود.
کاندیدیازیس دستگاه ادراری که به عنوان کاندیدوریا نیز شناخته می‌شود، در بیماران بستری دارای کاتتر، بیماران دیابتی، سالمندان و بیماران ناتوان تحت داروهای ضد باکتری شایع است. با این حال، هیچ عفونت هماتوژن پیچیده دستگاه ادراری با کاندیدا گلابراتا مرتبط نیست.

کاندیدیازیس سیستمیک

کاندیدا گلابراتا به ندرت باعث کاندیدیازیس سیستمیک می‌شود، با این حال، در بیماران با سیستم ایمنی ضعیف، در صورت انتشار در جریان خون به ویژه در بیماران بستری طولانی مدت و بیماران پیوند مغز استخوان مشاهده شده است. همچنین با تجویز طولانی مدت عوامل ضد باکتری و ضد قارچ‌های فلوکونازول مرتبط است.
به سایر اندام‌ها منتشر می‌شود و باعث عفونت خونی می‌شود که به عنوان کاندیدمیا شناخته می‌شود، همراه با تب مداوم، بدتر شدن شرایط، و عدم پاسخگویی به عوامل ضد قارچی.
فونگمیا (قارچ خون) معمولاً توسط C. glabrata ایجاد می‌شود.

تشخیص آزمایشگاهی کاندیدا گلابراتا

نمونه‌ها

سواب، شستشوی تنفسی، سواب واژینال، خون

رنگ آمیزی و بررسی میکروسکوپی

پایه مرطوب KOH برای شناسایی و تمایز این گونه از سایر گونه‌های کاندیدا.

آزمون محیط کشت

در Sabouraud dextrose agar، C. glabrata کلنی‌های درخشان، صاف و کرم رنگی را تشکیل می‌دهد که شبیه به سایر گونه‌های Candidal است البته به جز اندازه نسبتاً کوچک آنها.

در کروماگار که یک محیط متمایز برای گونه‌های کاندیدا است، کاندیدا گلابراتا کلنی‌هایی تولید می‌کند که صورتی تا بنفش به نظر می‌رسند، برخلاف کلنی‌های C. albicans که سبز تا سبز آبی به نظر می‌رسند.

آنها همچنین می‌توانند در کشت خون باکتریایی با ویژگی‌های همولیتیک قارچ‌ها رشد کنند.

کاندیدا در Chromagar — شکل: مورفولوژی و رنگ مخمر بر روی Candida CHROMagar

آزمایشات بیوشیمیایی

کاندیدا گلابراتا فقط می‌تواند گلوکز و ترهالوز را تخمیر و جذب کند، برخلاف سایر گونه‌های کاندیدا که چندین قند را جذب می‌کنند.

تست‌های مولکولی

تجزیه و تحلیل مقایسه‌ای DNA کروموزومی برای شناسایی و تمایز گونه‌های کاندیدا و سویه‌های مختلف با استفاده از:
پلی‌مورفیسم طول قطعه محدود
الکتروفورز ژل میدان پالس که وزن مولکولی کروموزومی را با جدا کردن رشته‌های کروموزومی به نوارهای جداگانه برای شناسایی سویه متمایز می‌کند.
الگوهای کاریوتایپینگ الکتروفورتیک (EK) که 10-13 نوار برای سویه‌های کاندیدا گلابراتا ایجاد می‌کند.
تکثیر تصادفی پلی‌مورفیسم DNA و کاوش DNA

درمان عفونت‌های ناشی از کاندیدا گلابراتا

کاندیدیازیس اوروفارنکس – عوامل موضعی پلی لن مانند نیستاتین، آمفوتریسین B و کلوتریمازول، تریازول، ایتراکونازول و فلوکونازول در بیماران مبتلا به HIV/AIDS.
کاندیدیازیس مری – فلوکونازول خوراکی و داخل وریدی، ایتراکونازول خوراکی، آمفوتریسین B داخل وریدی.
ولوواژینیت – بوتوکونازول دارای فعالیت ضد قارچی عالی است، میکونازول و کلوتریمازول، ترکونازول، ایتراکونازول و کتوکونازول فعالیت متوسطی دارند. فلوکونازول برای درمان ولوواژینیت ضعیف است.
کاندیدوریا علامت‌دار با آمفوتریسین B یا فلوکونازول درمان می‌شود.
کاندیدیازیس سیستمیک – درمان استاندارد طلایی برای کاندیدیازیس سیستمیک از جمله کاندیدمیا استفاده از آمفوتریسین B است، حداقل دوز فلوکونازول نیز مؤثر است.