چگونه عفونت ناشی از SARS-CoV-2 می تواند منجر به اختلالات کلیوی شود؟

یک مقاله مروری که در مجله Frontiers in Physiology توسط محققان دانشگاه فدرال سائوپائولو (UNIFESP) در برزیل منتشر شده است. این مقاله در مورد مکانیسم هایی است که در آن ها SARS-CoV-2 می تواند به کلیه ها آسیب برساند و به طور بالقوه ای به عنوان پایه و اساسی برای تحقیقات بیشتر در حوزه درمان و جلوگیری از مشکلات شدید کلیوی و حتی درمان بیماران مزمن کلیوی مبتلا به  COVID-19مورد استفاده قرار گیرد.

این مطالعه نشان می دهد که تعامل با آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین 2 (ACE2) نه تنها باعث می شود که ویروس در سلول های انسانی و تکثیر شده و آن ها را آلوده کند، بلکه می تواند باعث ایجاد عدم تعادل قابل توجهی در سیستم رنین-آنژیوتانسین، که فشار خون شریانی را تنظیم می کند و سیستم kallikrein-kininin که در التهاب، کنترل فشار خون و سایر فرایندها نقش دارد، شود.

اختلال در عملکردهای بیولوژیکی ACE2 می تواند منجر به کاهش جریان خون کلیوی و کاهش میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) شده و ظرفیت کلیه ها در دفع مواد (متابولیت ها) که به مقدار زیادی سمی هستند را تغییر دهد. همچنین می تواند انقباض عروقی در کلیه ها را افزایش داده و منجر به اختلال در عملکرد کلیه شود.

Nayara Azinheira Nobrega Cruz، اولین نویسنده این مقاله می گوید: «مطالعات و بررسی های سیستماتیک، 20 تا 40 درصد موارد آسیب حاد کلیوی را در بیماران مبتلا به کووید-19 تأیید کرده است. داده هایی که در حال حاضر منتشر شده اند نشان می دهند که بهبودی در برخی از این موارد کندتر است و در برخی دیگر نیز شرایطی که نیاز به دیالیز دارد، رخ می دهد.»

بخش دیگری از مطالعه، تجزیه و تحلیل داده های مربوط به عفونت ناشی از SARS-CoV-2 در زنان باردار و نقش ACE2 در جفت نیز اخیراً در Clinical Science منتشر شده است. این مطالعه نشان داد که زنان باردار آلوده به ویروس بیشتر در معرض ابتلا به pre-eclampsia هستند، اختلالی که با فشار خون بالا و مداوم مشخص می شود و می تواند صدمات جدی به مادر و نوزاد وارد کند.

به گفته پروفسور دولس النا کازارینی (Dulce Elena Casarini)، محقق اصلی این مطالعه و خوزه مدینا پستانا (José Medina Pestana)، رئیسEPM-UNIFESP  بیمارستان کلیه (HRIM) و عضو مرکز آمار کرونا در دولت ایالت سائوپائولو، افزایش تعداد موارد آسیب شدید کلیه به دلیل همه گیری COVID-19 یک نگرانی جدی است.

کازارینی گفت: «اگر تقاضا برای دیالیز در حال افزایش است ممکن است شاهد افزایش تقاضا برای پیوند کلیه نیز باشیم.»

بر اساس داده های وزارت بهداشت، تعداد پیوند کلیه انجام شده در برزیل بین سال های 2017 تا 2019 به طور متوسط ​​بیش از 5900 مورد در سال بوده است اما این لیست انتظار از 28351 به 29554 مورد در طول این مدت افزایش یافته است.

تحقیقات انجام شده توسط گروهی از دانشمندان بین المللی که در 1 سپتامبر 2021 در مجله انجمن Nephrology آمریکا منتشر شد، با استفاده از داده های ایالات متحده نشان داد که هفت نفر از هر 10000 بیمار خفیف یا متوسط ​​COVID-19 نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه دارند. از مارس 2020 تا مارس 2021 در بین بیماران بستری نشده، خطر آسیب حاد کلیوی در شش ماه پس از عفونت 23 درصد بیشتر از افراد غیر عفونی بود.

عملکرد های متعدد

به گفتهLilian Caroline Gonçalves de Oliveira ، رئیس آزمایشگاه کلیه و هورمون UNIFESP و یکی از نویسندگان این مقاله، یکی از نکات مورد بررسی، نقش ACE2 در بیماری زایی COVID-19 بود. اولیویرا می گوید: «اهمیت گیرنده ACE2 برای حملهSARS-CoV-2  به سلول مشخص شده است. تعامل بین ویروس و گیرنده، مانع از انجام وظایف محافظتی ACE2 می شود.»

این مطالعه اشاره می کند که مکانیسم نحوه دخالت کلیه در  COVID-19ناشناخته است و ممکن است چندین عامل در آن نقش داشته باشد. به علاوه، عفونت ناشی از این ویروس ممکن است به طور غیر مستقیم به کلیه ها از طریق التهاب سیستمیک، هیپوکسمی (اکسیژن خون پایین)، شوک، افت فشار خون و عدم تعادل سیستم رنین-آنژیوتانسین آسیب برساند.

سیستم رنین-آنژیوتانسین شامل مجموعه ای از واکنش ها است که به تنظیم فشار خون کمک می کند. به عنوان مثال، هنگامی که فشار خون کاهش می یابد، کلیه ها آنزیم رنین را به جریان خون آزاد می کنند، جایی که آنژیوتانسین 1 را تولید می شود. آنژیوتانسین 1 توسط ACE به آنژیوتانسین 2 تبدیل می شود، هورمونی فعال که با تأثیر بر روی ماهیچه های دیواره شریان های کوچک باعث انقباض عروقی می شود. در شرایط عادی، هماهنگی بین ACE و ACE2 هموستاز سیستم رنین-آنژیوتانسین را حفظ می کند.

علاوه بر این، ویروس کرونا می تواند سلول های کلیه را آلوده کرده و مستقیماً باعث آسیب شود، سیستم رنین-آنژیوتانسین داخل کلیه را به خطر انداخته و به بروز بیماری های حاد و طولانی مدت کمک کند. کروز گفت: «بررسی های ما مجموعه ای است که می تواند پایه ای برای تحقیقات آینده بوده و اهمیت تاثیر COVID-19 را بر سایر اندام ها به جز دستگاه تنفسی نشان دهد.»

مترجم: فاطمه فریادرس

منبع