براساس مطالعه آگاهیدهنده جدیدی که نشان دادهاست چگونه فعالیت بدنی بر متابولیسم ما تأثیر میگذارد، به ازای هر100 کالری که انتظار داریم در نتیجه ورزش مصرف کنیم، اکثر ما درحقیقت کمتر از 72 کالری را میسوزانیم.
براساس این مطالعه بدن ما حداقل یک چهارم کالری را که در طول ورزش مصرف میکنیم، به طور خودکار جایگزین میکند و درنتیجه تاثیر ورزش را برکاهش وزن کاهش میدهد. نتایج حاکی از آن بودهاست که متأسفانه اضافه وزن، عامل جایگزینکننده کالری است وکاهش وزن از طریق ورزش را برای افرادی که در حال حاضر دارای اضافه وزن هستند، دشوار میکند.
اما این مطالعه همچنین نشان دادهاست که جایگزینی کالری در افراد مختلف، متفاوت است و یادگیری چگونگی واکنشهای متابولیکی بدن نسبت به ورزش میتواند راهحلی برای به حداکثر رساندن اثر ورزش جهت کنترل وزن باشد.
از نظر تئوری، ورزش به طور قابل توجهی به کاهش وزن کمک میکند. وقتی تحرک داریم، ماهیچههای ما منقبض میشوند و به سوخت بیشتری نسبت به حالت استراحت نیاز دارند. به همین ترتیب سایر اندامها و سیستمهای بیولوژیکی نیز انرژی بیشتری مصرف میکنند. بواسطه مطالعات آزمایشگاهی گذشته، ما تقریباً میدانیم که این فرآیندها چقدر انرژی نیاز دارند. به عنوان مثال یک مایل (معادل 1.609کیلومتر) پیادهروی باتوجه به جثه و سرعت راه رفتن هرفرد، تقریبا 100 کالری میسوزاند.
تا همین اواخر، اکثر مردم از جمله پژوهشگران حوزه ورزش تصور میکردند که این روند افزایشی است یعنی براساس روش منطقی و ریاضی درصورت یک مایل پیادهروی 100 کالری، دومایل پیادهروی 200 کالری و … میسوزد. بافرض آنکه کالری سوزانده شده را با خوردن غذای زیادتر جایگزین نکنیم، باید کالری بیشتری نسبت به کالری دریافتی آن روز بسوزانیم تا شروع به کاهش وزن کنیم.
اما این نتیجه منطقی به ندرت اتفاق میافتد. طبق مطالعات بسیار، اکثر افرادی که برنامه ورزشی جدیدی را شروع میکنند با کاهش وزنی کمتر از انتظارشان مواجه میشوند، حتی اگر رژیم غذایی خود را به شدت کنترل کنند.
بنابراین برخی از محققان میپندارند که مصرف انرژی احتمالاً دارای طیف تغییراتی کمتر از تصورمان است. به عبارت دیگر، ممکن است مصرف انرژی حد ومرزی داشتهباشد. این امکان درسال 2012، با انتشار مطالعهای مهم بر روی شکارچیان آفریقایی، مورد توجه قرار گرفت. این مطالعه نشان دادهاست باوجود آنکه افراد قبیله اغلب ساعتها پیادهروی میکنند، روزانه تقریباً به اندازه مردان و زنان غربی کمتحرک کالری میسوزانند. نویسندگان به نحوی دریافتند بدن قبیله نشینان درحال جایگزینی بوده و کالریسوزی کلی را کاهش دادهاست. بنابراین در هنگام شکار، احساس گرسنگی نمیکنند.
از آن زمان معدودی از مطالعات دیگر، این یافته را تایید کردهاند که فعالیت بیشتر لزوماً منجر به افزایش سوخت کالری روزانه نمیشود. تنها تعداد اندکی پژوهش در مقیاس بزرگ سعی در جهت بررسی این موضوع داشتهاند که بدن ما چقدر کالری سوزاندهشده در حین تحرک را جایگزین میکند، چراکه اندازهگیری فعالیت متابولیکی در افراد پیچیده و هزینهبر است.
با این حال، اخیراً به عنوان بخشی از یک طرح علمی هوشمندانه جدید دهها محقق دادههای متابولیکی خود را از چندین مطالعه که شامل هزاران زن و مرد بود، بایکدیگر به اشتراک گذاشتند. این مطالعات شامل نوشیدن” آب دوبار نشاندارشده” بود که بهترین شاخص در تحقیقات متابولیکی است. آب دوبار نشاندارشده شامل ایزوتوپهایی است که به محققان این امکان را میدهد میزان کالری سوزی یک فرد در طول روز را بسنجند. (در این روش، دیاکسیدکربن تولیدی از طریق تفاوت بین میزان دفع هیدروژن و اکسیژن در بدن قابل اندازهگیری است. بدینصورت که پس از نوشیدن مقداری آب دوبار نشاندارشده که شامل ایزوتوپهای دوتریوم و اکسیژن-18 میباشد، دوتریوم به شکل آب و اکسیژن- 18به شکل آب و دیاکسیدکربن از بدن دفع میشوند. در بازه زمانی دو هفته میزان دفع دو ایزوتوپ دوتریم و اکسیژن-18با نمونهبرداری دورهای از ادرار، بزاق و پلاسما انسان، اندازهگیری میگردد. ازاختلاف بین دفع دو ایزوتوپ، مقدار تولید دیاکسیدکربن را اندازهگیری کرده و سپس با استفاده از روش کالریمتری غیرمستقیم، از دیاکسیدکربن تولیدشده برای محاسبه کل انرژی مصرفی استفاده میشود.)
برای مطالعه جدیدی که در ماه آگوست درCurrent Biology منتشر شد، برخی از محققان شرکتکننده در این طرح تصمیم گرفتند سوخت و ساز بدن را هنگام تحرک بررسی کنند. آنها دادههایی را از 1754 بزرگسال جمعآوری کردند که شامل نتایج آزمون آب دوبار نشاندارشده آنها، همچنین اندازهگیری ترکیبات بدن و مصرف انرژی پایهشان است که این انرژی پایه مقدارکالری است که آنها درواقع با زنده بودن میسوزانند، حتی اگر از جهات دیگر غیرفعال باشند. با کسر انرژی پایه از کل انرژی مصرفی، محققان میتوانند انرژی مصرفی افراد را در هنگام ورزش و سایر حرکات مانند ایستادن، راه رفتن و جنبوجوشهای معمول تخمین بزنند.
سپس با استفاده از مدلهای آماری، محققان توانستند دریابند که آیا همانطور که انتظار میرود کالری سوزاندهشده درحین فعالیت باعث افزایش مصرف انرژی روزانه افراد میشود -یعنی آیا افراد به تناسب فعالیت بیشتر، کل کالری روزانهای که میسوزانند بیشتر میشود یا خیر. به هرحال محققان دریافتند که افراد کالری بیشتری نمیسوزانند. در واقع اکثر افراد به طور متوسط فقط 72 درصد از کالری اضافی را با توجه به سطح فعالیتشان میسوزانند.
Lewis Halsey، استاد علوم زندگی و بهداشت در دانشگاه Roehampton در لندن و یکی از نویسندگان اصلی مطالعه جدید گفت:” به نظر میرسد افراد حداقل یک چهارم کالری اضافی سوزانده شده را جایگزین میکنند.”
برخلاف انتظار، محققان دریافتند که سطح انرژی جایگزینشده در بین افرادی که بدنشان چربی نسبتاً بالایی دارد، افزایش مییابد. بدن این افراد غالباً 50 درصد یا میزان بیشتری از کالری سوزاندهشده ازطریق ورزش را جایگزین میکند.
ذکر این نکته ضروری است که در این مطالعه میزان تغذیه افراد مورد بررسی قرار نگرفتهاست. تمرکز این مطالعه تنها بر مصرف انرژی و توانایی بدن ما در جایگزینی میزانی از کالریهای سوزاندهشده در طول ورزش از طریق کاهش فعالیتهای بیولوژیکی در قسمتهای دیگر بدن است. دکتر Halsey گفت:” اینکه چگونه ما به طور غیرارادی این عملکرد را سازماندهی میکنیم وکدام سیستمهای داخلی بدن بیشتر تحت تأثیر قرار میگیرند، هنوز مشخص نیست.” او و همکارانش حدس میزنند عملکرد سیستم ایمنی بدن که به انرژی قابل توجهی نیاز دارد، ممکن است تا حدودی کاهش یابد. به طورکلی روزهایی که ورزش میکنیم به طورناخودآگاه کمتر جنبوجوش میکنیم. همچنین شاید برخی از عملکردهای داخلی سلولهای ما کُند شده و باعث کاهش مصرف انرژی کلی بدن ما شود.
دکتر Halsey خاطر نشان کرد:” با این حال، دانش جدید درباره ورزش و جایگزین شدن کالری کاملاً دلسردکننده نیست. حتی افرادی که بدنشان 50 درصد یا مقدار بیشتری از کالری مصرفی در طول فعالیت بدنی را جایگزین میکند، کالری بیشتری در روز خواهند سوزاند نسبت به شرایطی که ساکناند.” وی ادامه داد:” مشکل غیرقابل حل ورزش برای کاهش وزن این است که درحقیقت ورزش، کالری کمی میسوزاند. بنابراین جهت کاهش وزن، باید میزان تغذیه کمتری نیز داشته باشیم.”
او گفت:” بعد از نیم ساعت پیادهروی، خوردن تکهای بیسکویت یا نصف قوطی نوشابه موجب میشود کالری بیشتری نسبت به آنچه سوزاندهاید، دریافت کنید و به هرحال، کم یا زیاد اثر پیادهروی را خنثی میکند.”
خلاصه: مطالعات نشان دادهاند که برخلاف تصور مرسوم، رابطه مستقیمی میان میزان فعالیت بدنی و کالریسوزی وجود ندارد. به بیان دیگر میزان کالریسوزی روزانه حد و مرزی دارد. همچنین بدن به صورت غیرارادی، حدود یک چهارم انرژی مصرفی در طی ورزش و فعالیتهای بدنی را جایگزین میکند و این جایگزینی عامل محدود شدن اثر ورزش بر کاهش وزن است.
مترجم: مهدیه صابری