هموکروماتوز چیست؟

هموکروماتوز ، که به آن اشباع بدن از آهن نیز گفته می شود، شرایطی است که در آن بدن شما بیش از حد آهن ذخیره می کند.

آهن چیست و چرا به آن نیاز داریم؟آهن یک ماده معدنی است که در برخی غذاها یافت می شود. بدن به آهن نیاز دارد تا: ـ به هموگلوبین موجود در سلول های خون کمک کند تا اکسیژن را در سراسر بدن حمل کندـ گلبولهای قرمز بسازدـ هورمون های خاصی تولید می کند

به طور معمول، روده فقط مقدار مورد نیاز آهن را از غذا  جذب می کند. اما با هموکروماتوز، بدن آهن اضافی را جذب کرده و در اندام ها، به ویژه قلب، کبد و لوزالمعده ذخیره می کند.

چرا آهن زیاد خطرناک است؟آهن زیاد می تواند برای بدن سمی باشد و در قلب، باعث موارد زیر شود: ـ آریتمی (ضربان نامنظم قلب)ـ نارسایی قلبی

تجمع آهن در کبد می تواند منجر به موارد زیر شود: ـ سیروز (زخم)ـ بزرگ شدن کبدـ‌ سرطان کبد

ـ نارسایی کبد

همچنین ، تجمع زیاد آهن می تواند باعث موارد زیر شود: ـ آرتریت (آسیب مفصلی)ـ دیابتـ مشکلات طحال ، غدد فوق کلیوی، غده هیپوفیز، کیسه صفرا یا تیروئیدمشکلات مربوط به سیستم تولید مثل، مانند اختلال نعوظ در مردان و یائسگی زودرس در زنان. تغییرات در رنگ پوست که باعث می‌شود پوست خاکستری یا برنز به نظر برسد.

اگر این بیماری درمان نشود ، می تواند منجر به مرگ شود.

هموکروماتوز چقدر شایع است؟این بیماری نسبتاً شایع است و بیش از یک میلیون آمریکایی را تحت تأثیر قرار می دهد
دلایل هموکروماتوز چیست؟دو نوع هموکروماتوز وجود دارد که هر کدام علل مختلفی دارند. ـ تغییر ژنتیکی ارثی شایع ترین علت است که هموکروماتوز اولیه، هموکروماتوز ارثی یا هموکروماتوز کلاسیک نامیده می شود.
در هموکروماتوز اولیه، ژن معیوب از طرف هر دو والد به ارث میرسد و باعث جذب بیش از حد آهن توسط بدن می شود. ـ در هموکروماتوز ثانویه، درمان های پزشکی یا بیماری ها باعث تجمع آهن می شوند. مواردی مثل:ـ کم خونی (مقدار کم گلبول قرمز)ـ انتقال خونـ قرص آهن یا تزریقـ دیالیز کلیه در مدت زمان طولانیـ بیماری های کبدی، مانند عفونت هپاتیت C یا بیماری کبد چرب
چه افرادی بیشتر مستعد ابتلا به هوموکروماتوز هستند؟نوع ارثی هموکروماتوز در سفیدپوستان با اجداد اروپای شمالی شایع تر است. این بیماری در افرادی با تبار آمریکایی-آفریقایی، اسپانیایی، آسیایی یا آمریکایی کمتر رایج میباشد. مردان بیشتر از زنان دچار هموکروماتوز میشوند. به این علت که زنان هنگام پریود شدن یا بچه دار شدن آهن خود را از دست می دهند. همچنین بدن زن ها نیز آهن کمتری نسبت به مردان ذخیره می کند. هموکروماتوز در افراد مسن نیز شایع تر است زیرا تجمع آهن در بدن سالها طول می کشد. سایر عواملی که احتمال ابتلا به هموکروماتوز را افزایش میدهد شامل شامل سوء مصرف الکل و سابقه خانوادگی در موارد زیر است: ـ آرتروزـ دیابتـ حمله قلبیـ اختلال در نعوظـ بیماری کبد
علائم هموکروماتوز چیست؟همه ی افرادی که مبتلا به هوموکروماتوز هستند علایم نشان نمیدهند، یعنی ممکن است فردی سطح بالایی از آهن را داشته باشد اما مشکلی برای او ایجاد نکند در حالیکه برخی افراد دیگر علایم شدیدی را تجربه میکنند.علائم این بیماری معمولاً تا میانسالی ظاهر نمی شوند و اغلب شبیه علائم بیماریهای دیگر هستند. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد: ـ خستگی (احساس خستگی زیاد)ـ ضعف عمومیـ تپش قلب یا ضربان قلب نامنظم
ـ درد در انگشتان اشاره گر و انگشتان وسطـ درد مفاصلـ دل دردـ کاهش وزن بی دلیل

چه آزمایشاتی برای تشخیص هموکروماتوز نیاز است؟·        آزمایش خون برای اندازه گیری مقدار آهن در  خون و اندام ها·        آزمایش ژنتیک برای بررسی اینکه آیا به شکل ارثی به هموکروماتوز مبتلا هستید یا خیر·        بیوپسی کبد(با کمک سوزن کوچکی مقدار کمی از بافت کبد را برای مطالعه در زیر میکروسکوپ نمونه برداری میکنند)·       MRIبرای گرفتن عکس های دقیق از اندام ها

هموکروماتوز چگونه درمان می شود؟تغییر رژیم غذایی و سایر درمان ها می تواند به کاهش علائم هموکروماتوز، جلوگیری از اسیب بیشتر به اندام ها یا به تعویق انداختن آن کمک کند: 1.    تغییرات در رژیم غذایی: پزشک احتمالاً از شما می خواهد که از مکمل های آهن اجتناب کنید. همچنین ممکن است لازم باشد از مصرف غذاهای دارای آهن زیاد خودداری کنید و استفاده از ویتامین C و مصرف الکل خود را نیز محدود کنید، زیرا برای کبد مفید نیست.2.    درمان با شلاتورکننده های آهن: این دارو آهن اضافی را از بدن خارج کرده و از طریق دهان در خانه مصرف می شود یا توسط پزشک به خون تزریق میشود.3.    فلبوتومی درمانی: این روش از سوزن و لوله ای برای خارج کردن خون و آهن موجود در آن از بدن استفاده می کند. این درمان باید به طور مکرر تکرار شود، بنابراین شما باید به طور مرتب آزمایش خون برای اندازه گیری سطح آهن انجام دهید.
آیا میتوان از هموکروماتوز جلوگیری کرد؟نمیتوان از هموکروماتوز جلوگیری کرد، اما می توان برای کنترل سطح آهن کمک گرفت. با شناسایی و درمان زودهنگام هموکروماتوز، میتوان از بروز عوارض آن جلوگیری کرد. هموکروماتوز نیز یک بیماری قابل کنترل است. با تشخیص و درمان زودهنگام، حتی میتوان  زندگی عادی و سالمی داشت. گاهی اوقات آسیب به اندام ها هم قابل برگشت است. چه مدت به درمان نیاز است؟پزشک تعیین می کند که چه مدت به درمان نیاز است.در صورت تشخیص هموکروماتوز، برای شروع باید هر هفته آزمایش خون دهید. پس از مدتی ممکن است هر چند ماه یکبار اینکار را انجام دهید، اگرچه هنوز به درمان مداوم نیاز دارید.

در رژیم غذایی چقدر آهن نیاز است؟پزشک شما می تواند به شما کمک کند میزان آهن مورد نیاز خود را تعیین کنید که به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:ـ سنـ وضعیت بارداریـ جنسیت

آیا باید رژیم غذایی خود را تغییر داد؟پزشک  احتمالاً پیشنهاد می کند:ـ از قرص آهن، تزریق آهن، مولتی ویتامین های حاوی آهن و غذاهای فرآوری شده غنی از آهن خودداری شود.ـ از ماهی و صدف خام یا نیمه پخته که ممکن است حاوی باکتری هایی باشند که باعث ایجاد عفونت و عوارض در افراد مبتلا به بیماری می شود، خودداری شود.ـ برای محافظت از کبد مصرف الکل محدود شود.ـ همچنین محدود کردن استفاده از ویتامین C

آیا فرزندان فرد مبتلا، دچار هموکروماتوز می شوند؟اگر هموکروماتوز (یا سابقه خانوادگی آن) دارید و قصد بچه دار شدن دارید، از آزمایش ژنتیک استفاده کنید، که در آن تغییرات ژنتیکی ژن مسئول، که HFE نامیده می شود، بررسی میشود. مشاوره ژنتیک می تواند به شما در تعیین احتمال انتقال بیماری به فرزندان کمک کند.

مطالعه صدها مطلب علمی در حوزه بیولوژی

آرشیو جدیدترین خبرهای روز دنیای بیولوژی