بررسی اجمالی فنل
فنل نوعی ترکیب آلی است. گرچه مصرف آن به تنهایی سمی و خطرناک است، اما در بسیاری از محصولات خانگی مانند دهان‌شویه‌ها و اسپری‌های پاک کننده در دوزهای پایین موجود است.
در شکل خالص ممکن است بی رنگ یا سفید باشد. رایحه‌ای ملایم و شیرین دارد که ممکن است شما را به یاد مکان‌ها استریل، مانند بیمارستان بیندازد. در مقادیر محدود، برای چندین کاربرد پزشکی و بهداشتی در دسترس است.
فنل برای چه مواردی استفاده می‌شود؟
فنل خالص در برخی از روش‌های پزشکی و به عنوان عنصری در درمان‌های متعدد و کاربردهای آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
تزریق فنل
فنل می‌تواند به عضلات شما تزریق شود تا وضعیتی به نام اسپاستیسیته عضلانی را درمان کند. این امر زمانی اتفاق می‌افتد که مغز شما به درستی با نخاع و اعصاب شما ارتباط برقرار نمی‌کند و در نتیجه باعث سفت شدن عضلات شما می‌شود.
اسپاستیسیته عضلانی حتی می‌تواند توانایی راه رفتن یا صحبت کردن شما را مختل کند. این حالت می‌تواند ناشی از شرایطی مانند بیماری پارکینسون، فلج مغزی یا ضربه مغزی باشد.
تزریق فنل به محدود کردن سیگنال‌های ارسالی از اعصاب به ماهیچه‌ها که باعث انقباض می‌شوند کمک می‌کند. این امر به شما امکان می‌دهد راحت‌تر حرکت کنید و کمتر احساس ناراحتی کنید.
این درمان شبیه تزریق سم بوتولینوم A (بوتاکس) است. اما فنل بیشتر در عضلات بزرگ مؤثر است.
ماتریکسکتومی شیمیایی
معمولاً در جراحی‌های ناخن فرورفته به خصوص در ناخن‌های فرورفته شدیدتر که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند از فنل استفاده می‌شود. فنل به شکل اسید تری کلرواستیک برای جلوگیری از رشد مجدد ناخن استفاده می‌شود.
مطالعه‌ای محدود در سال ۲۰۰۱ بر روی ۱۷۲ نفر نشان داد که ۹۸٫۸ درصد از کسانی که ماتریکسکتومی شیمیایی با کوتریزاسیون فنل دریافت کرده بودند، نتایج موفقیت آمیزی داشتند.
با این حال، ماتریکسکتومی فنل ممکن است از بین برود. یک مقاله معتبر در سال ۲۰۱۴ در مجله انجمن پزشکی پا در آمریکا نشان داد که هیدروکسید سدیم عوارض کمتری نسبت به فنل به عنوان درمان این مشکل دارد.
نگهدارنده واکسن
فنل به عنوان یک منبع معتبر نگهدارنده در حداقل چهار واکسن استفاده می‌شود و به جلوگیری از رشد باکتری‌ها و آلودگی محلول‌های واکسن کمک می‌کند.
- Pneumovax 23 برای شرایطی مانند ذات الریه و مننژیت
- تیفیم وی برای تب حصبه
- ACAM2000 برای آبله
- ۲-فنوکسی اتانول در واکسن Ipol برای فلج اطفال
اسپری گلودرد
فنل در برخی از اسپری‌های گلو استفاده می‌شود و می‌تواند به بی‌حس شدن گلو و تسکین علائم ناشی از گلودرد یا تحریک و التهاب دهان ناشی از آفت‌ها کمک کند.
تقریباً در هر جایی می‌توانید اسپری فنول را بدون نسخه بخرید. رایج‌ترین مارک آن، کلراسپتیک است که حاوی حدود ۱٫۴ درصد فنل است.
استفاده از اسپری فنل در دوز توصیه شده برای مدت کوتاه بی خطر است. اما استفاده بیش از حد یا دادن آن به کودکان کمتر از ۳ سال می‌تواند خطرناک باشد. برچسب مواد تشکیل دهنده را به دقت بخوانید تا مطمئن شوید که به سایر اجزای اسپری حساسیت ندارید.
و اگر گلودرد شما با تب، تهوع و استفراغ همراه است، قبل از استفاده از فنل برای گلودرد، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
مسکن‌های خوراکی
بسیاری از محصولات مبتنی بر فنل که به تسکین درد یا التهاب در داخل یا اطراف دهان شما کمک می‌کنند را نیز می‌توان بدون نسخه خریداری کرد تا بافت‌های دهان و لب‌ها بی حس شوند.
این محصولات به عنوان یک درمان کوتاه مدت برای علائم فارنژیت استفاده می‌شوند. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که گلوی شما در اثر یک عفونت باکتریایی یا ویروسی ملتهب می‌شود.
محصولات مبتنی بر فنل برای درد دهان و گلو به طور گسترده در دسترس هستند و برای استفاده در دوزهای کم بی خطر هستند. اما اسپری‌های گلو و مایعات ضد عفونی کننده نباید بیش از چند روز در یک زمان استفاده شوند و اگر علائمی مانند تب و استفراغ دارید، به پزشک مراجعه کنید.
مشتقات فنل
ترکیبات مشتق شده از فنل کاربردهای مختلفی دارند، از جمله:
لایه برداری شیمیایی: فنل موجود در اسید تری کلرواستیک برای نفوذ به لایه‌های پوست برای خلاص شدن از شر پوست قدیمی یا آسیب دیده استفاده می‌شود.
مواد نگهدارنده مواد غذایی و آرایشی: هیدروکسی تولوئن بوتیله مشتق از فنل (BHT) یک نگهدارنده رایج مورد تأیید FDA است که در لوازم آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد و از خراب شدن آنها جلوگیری می‌کند. مصرف آن در مقادیر کم بی خطر است. اما برخی از شرکت‌ها در پاسخ به فشار عمومی BHT را از محصولات خود حذف کرده‌اند.
مایع فنل
مایع فنل اغلب در زیست شناسی مولکولی با تری کلرومتان و کلروفرم برای جداسازی RNA، DNA یا پروتئین‌ها و جداسازی آنها به شکل خالص استفاده می‌شود.
این فرایند به عنوان استخراج مایع – مایع شناخته می‌شود. این کار با افزودن مقدار مساوی فنل و کلروفرم به محلولی از سلول‌ها یا بافت‌ها انجام می‌شود.
مخلوط فنل – کلروفرم مولکول‌ها را بر اساس میزان انحلال نمونه بافت در آن محلول جدا می‌کند. سطح pH فنل به جداسازی DNA و RNA کمک می‌کند.
صابون و ضد عفونی کننده
صابون حاوی ترکیبات مبتنی بر فنل، اغلب صابون کربولیک نامیده می‌شود که حداقل از سال ۱۸۶۷ به عنوان یک ضد عفونی کننده در طول عمل جراحی استفاده می‌شود.
همچنین استفاده از آن تا دهه ۱۹۸۰ در مدارس دولتی انگلستان و اسکاتلند یک امر رایج بود. میلیون‌ها نفر در بریتانیا آن را به خاطر بوی متمایز و رگه‌های قرمزی که روی سینک‌های سرویس بهداشتی بر جای می‌گذاشت، به یاد می‌آورند.
صابون کربولیک هنوز به طور گسترده در سراسر جهان استفاده می‌شود. همچنین یک ابزار رایج برای کمک به کشورهایی است که از سازمان‌هایی مانند صلیب سرخ یا پزشکان بدون مرز کمک‌های خارجی دریافت می‌کنند. این امر بهداشت مؤثر و کم هزینه را برای جوامع فقیر فراهم می‌کند.
با گذشت زمان، فنل خالص با برخی از مشتقات آن به عنوان یک ضد عفونی کننده جایگزین شده است. یکی از این مشتقات، n-hexylresorcinol است که در قطره‌های سرفه یافت می‌شود. این ترکیب، هیدروکسی تولوئن بوتیله (BHT)، جایگزین فنل به عنوان یک آنتی اکسیدان غذایی شد.
فواید سلامتی
علی‌رغم سمیت فنل به شکل خالص، این ماده فواید متعددی در بحث سلامت دارد.
آنتی‌اکسیدان‌ها
ترکیبات گیاهی حاوی فنل به عنوان آنتی اکسیدان شناخته شده‌اند. این بدان معنی است که آنها می‌توانند واکنش رادیکال‌های آزاد را با سایر مولکول‌های بدن شما متوقف کنند و از آسیب به DNA و همچنین اثرات طولانی مدت بر سلامتی جلوگیری کنند.
رادیکال‌های آزاد مولکول‌هایی هستند که الکترون خود را از دست داده‌اند و ناپایدار هستند. این امر باعث می‌شود آنها مستعد واکنش و آسیب به مولکول‌هایی مانند DNA باشند. رادیکال‌های آزاد گاهی اوقات باعث می‌شوند مولکول‌هایی که با آنها واکنش نشان می‌دهند رادیکال‌های آزاد بیشتری ایجاد کنند.
مولکول‌های آنتی اکسیدان مانند سدی بین رادیکال‌های آزاد و مولکول‌های سالم قرار می‌گیرند. آنتی‌اکسیدان‌ها جایگزین الکترون از دست رفته می‌شوند و آن را بی ضرر می‌کنند.
برخی از آنتی‌اکسیدان‌های فنلی با تأثیرات قابل توجه بر سلامت انسان عبارت‌اند از:
- بیوفلاونوئیدها که در شراب‌ها، چای، میوه‌ها و سبزیجات یافت می‌شوند
- توکوفرول‌ها، از جمله ویتامین ETrusted Source که در بسیاری از میوه‌ها، آجیل‌ها و سبزیجات یافت می‌شود
- رسوراترول، موجود در میوه‌ها، آجیل و شراب قرمز به عنوان یک منبع مورد اعتماد
- روغن پونه کوهی، متشکل از بسیاری از فنل‌های مفید مانند کارواکرول، سیمن، ترپینین و تیمول
پیشگیری از سرطان
مشخص شده است که ترکیبات مبتنی بر فنل دارای برخی از خواص پیشگیری از سرطان هستند.
یک بررسی بر روی حیوانات در سال ۲۰۱۰ نشان داد که دریافت فنل‌ها از رژیم غذایی سنگین گیاهی حاوی ترکیبات فنولیک و غذاهای غنی شده با فنل به تقویت سیستم ایمنی کمک کرده و سلول‌ها را در طول چرخه زندگی خود در برابر سرطان مقاوم‌تر می‌کند.
بیشتر این تحقیقات بر روی مدل‌های حیوانی انجام می‌شود، اما مطالعات انسانی نیز امیدوارکننده هستند.
بر اساس یک مقاله معتبر در سال ۲۰۱۴ در بیوتکنولوژی دارویی کنونی، ساختارهای پیچیده ترکیبات فنلی می‌تواند به پذیرا کردن سلول‌های سرطانی برای درمان‌های شیمی درمانی کمک کند.
خطرات
فنل با اینکه ممکن است سهم مهمی در کاربردها و فواید سلامتی داشته باشد، اما در صورت قرار گرفتن در معرض مقادیر زیادی از آن، می‌تواند سمی باشد یا اثرات طولانی مدتی بر سلامت ما داشته باشد.
در اینجا چند نکته برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض فنل بیان می‌کنیم:
- در محل کار مراقب باشید. قرار گرفتن در معرض فنل در تأسیسات صنعتی می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهد. این امر ممکن است تا حدی به دلیل قرار گرفتن در معرض بسیاری از مواد شیمیایی صنعتی دیگر علاوه بر فنل باشد.
- چیزی که ممکن است حاوی فنل باشد نخورید. مصرف فنل به شکل خالص می‌تواند به مری، معده، روده و سایر اندام‌های گوارشی شما آسیب برساند. حتی مصرف یکباره‌ی آن اگر به اندازه کافی زیاد باشد، می‌تواند کشنده باشد.
- آن را روی پوست خود قرار ندهید. فنل خالص در صورت تماس مستقیم می‌تواند به پوست شما آسیب برساند. این آسیب می‌تواند شامل سوختگی و تاول باشد.
- آن را استنشاق نکنید. حیوانات آزمایشگاهی حتی وقتی برای مدت زمان کوتاهی در هنگام تنفس مقدار زیادی فنل را استنشاق کردند، مشکلات تنفسی و انقباض شدید عضلانی را تجربه کردند. همچنین ثابت شده است که فنل باعث آسیب به اندام سیستمیک در حیوانات آزمایشگاهی می‌شود.
- آن را ننوشید. مصرف آب حاوی مقدار زیادی فنل می‌تواند باعث اسپاسم عضلات شده و بر توانایی راه رفتن شما تأثیر بگذارد. مصرف بیش از حد آن نیز می‌تواند کشنده باشد.
نتیجه گیری
فنل فواید متعددی بر سلامت ما دارد و می‌تواند در درمان چندین بیماری مختلف مفید باشد.
اما در مقادیر زیاد می‌تواند خطرناک و حتی کشنده باشد. در مکان‌هایی که ممکن است حاوی میزان بالایی از فنل باشند، مانند تأسیسات صنعتی مراقب باشید. از خوردن و آشامیدن چیزی که ممکن است در معرض فنل بوده باشد یا مقادیر کنترل نشده‌ای از فنل در آن وجود داشته باشد، پرهیز کنید.
همچنین بخوانید:
مترجم: مریم محجوب
