سرطان پانکراس (Pancreatic Cancer) چیست؟

سرطان پانکراس نوعی سرطان است که از پانکراس شروع می‌شود. سرطان زمانی شروع می‌شود که سلول‌های بدن شروع به رشد خارج از کنترل می‌کنند.

آدنوکارسینوم پانکراس (Pancreatic adenocarcinoma) شایع ترین نوع سرطان پانکراس است. تومورهای نورواندوکرین پانکراس (Pancreatic neuroendocrine tumors یا NETs) نوع کمتر رایجی هستند و در بحث تومورهای نورواندوکرین پانکراس مورد بحث قرار می‌گیرند.

جایی که سرطان پانکراس شروع می‌شود

پانکراس (pancreas)

پانکراس عضوی است که پشت معده قرار دارد. شکل آن کمی شبیه ماهی است با سر پهن، بدنی باریک و دمی باریک و نوک تیز. در بزرگسالان حدود 6 اینچ (15 سانتی متر) طول اما کمتر از 2 اینچ (5 سانتی متر) عرض دارد.

• سر لوزالمعده در سمت راست شکم (belly)، پشت جایی که معده به دوازدهه (اولین قسمت روده کوچک) می‌رسد، قرار دارد.
• بدن پانکراس پشت معده است.
• دم پانکراس در سمت چپ شکم در کنار طحال قرار دارد.
• شایع ترین نوع سرطان لوزالمعده، آدنوکارسینوم پانکراس، زمانی شروع می‌شود که سلول‌های برون ریز در پانکراس شروع به رشد خارج از کنترل می‌کنند. بیشتر پانکراس از سلول‌های برون ریز تشکیل شده است که غدد و مجاری برون ریز را تشکیل می‌دهند. غدد برون ریز آنزیم‌های لوزالمعده را می‌سازند که در روده‌ها آزاد می‌شوند تا به شما در هضم غذاها (به ویژه چربی‌ها) کمک کنند. آنزیم‌ها در لوله‌های کوچکی به نام مجرا (duct) آزاد می‌شوند که در نهایت به مجرای پانکراس تخلیه می‌شوند. مجرای لوزالمعده با مجرای صفراوی مشترک (common bile duct، مجرایی که صفرا را از کبد حمل می‌کند) ادغام می‌شود و در آمپول Vater به دوازدهه (اولین قسمت روده کوچک) تخلیه می‌شود.
• سلول‌های غدد درون ریز درصد کمتری از سلول‌های پانکراس را تشکیل می‌دهند. این سلول‌ها هورمون‌های مهمی مانند انسولین و گلوکاگون (که به کنترل سطح قند خون کمک می‌کنند) را می‌سازند و مستقیماً در خون آزاد می‌کنند. تومورهای نورواندوکرین پانکراس از سلول‌های غدد درون ریز شروع می‌شوند.
• اگر سرطان لوزالمعده برای شما تشخیص داده شد، بسیار مهم است که بدانید سرطان شما از نوع غدد درون ریز است (به مبحث تومور نورواندوکرین پانکراس مراجعه کنید) یا سرطان برون ریز (در اینجا بحث شده است).‌ آن‌ها عوامل خطرزا و علل مشخصی دارند، علائم و نشانه‌های متفاوتی دارند، با آزمایش‌های مختلف تشخیص داده می‌شوند، به روش‌های مختلف درمان می‌شوند و چشم انداز‌های متفاوتی دارند.

انواع سرطان پانکراس

• سرطان‌های برون ریز شایع ترین نوع سرطان پانکراس هستند. اگر به شما گفته شود که سرطان لوزالمعده دارید، به احتمال زیاد سرطان پانکراس برون ریز است.
• آدنوکارسینوم پانکراس: حدود 95 درصد از سرطان‌های پانکراس برون ریز، آدنوکارسینوم هستند. این سرطان‌ها معمولا از مجاری پانکراس شروع می‌شوند. در موارد کمتر رایج،‌ آن‌ها از سلول‌های سازنده آنزیم‌های پانکراس ایجاد می‌شوند که در این صورت به‌ آن‌ها کارسینوم سلول آسینار (acinar cell carcinomas) می‌گویند.
• انواع کمتر شایع سرطان برون ریز: سایر سرطان‌های برون ریز کمتر شایع شامل کارسینوم آدنوسکواموس (adenosquamous carcinomas)، کارسینوم سلول سنگفرشی (squamous cell carcinomas)، کارسینوم سلول حلقه ای (signet ring cell carcinomas)، کارسینوم تمایز نیافته (undifferentiated carcinomas) و کارسینوم تمایز نیافته با سلول‌های غول پیکر (undifferentiated carcinomas with giant cells) است.
• سرطان آمپولاری (سرطان آمپول Vater): این سرطان از آمپول Vater شروع می‌شود، جایی که مجرای صفراوی و مجرای پانکراس به هم می‌رسند و به روده کوچک تخلیه می‌شوند. سرطان‌های آمپولاری از نظر تکنیکی سرطان پانکراس نیستند اما در این مطلب گنجانده شده‌ اند زیرا تقریباً به شکل یکسانی درمان می‌شوند.
• سرطان‌های آمپولاری اغلب مجرای صفراوی را در حالی که هنوز کوچک هستند و به مناطق دور گسترش نیافته اند مسدود می‌کنند. این انسداد باعث تجمع صفرا در بدن می‌شود که منجر به زرد شدن پوست و چشم‌ها (یرقان) می‌‌گردد. به همین دلیل، این سرطان‌ها معمولاً زودتر از اکثر سرطان‌های پانکراس یافت می‌شوند و معمولاً پیش آگهی (چشم انداز) بهتری دارند.
• توده خوش خیم و پیش سرطانی در پانکراس
• برخی از ضایعات در لوزالمعده به سادگی خوش خیم هستند (نه سرطانی)، در حالی که برخی دیگر در صورت عدم درمان ممکن است در طول زمان تبدیل به سرطان شوند (به عنوان پیش سرطان شناخته می‌شوند). از آن جایی که افراد بیشتر از گذشته آزمایش‌های تصویربر داری مانند سی‌تی اسکن را دریافت می‌کنند (به دلایلی)، این نوع از توده‌های پانکراسی در حال حاضر بیشتر دیده می‌شود.
• نئوپلاسم‌های کیستیک سروزی (Serous cystic neoplasms یا SCNs) (همچنین به عنوان سیستادنوما سروزی یا serous cystadenomas شناخته می‌شود) تومورهایی هستند که کیسه‌هایی (کیست) پر از مایع دارند. SCN‌ها تقریباً همیشه خوش خیم هستند و بیشتر‌ آن‌ها نیازی به درمان ندارند مگر اینکه بزرگ شوند یا علائم ایجاد کنند.
• نئوپلاسم‌های کیستیک موسینوس (Mucinous cystic neoplasms یا MCNs) (همچنین به عنوان سیستادنوما موسینوس یا mucinous cystadenomas شناخته می‌شوند) تومورهای با رشد آهسته ای هستند که دارای کیست‌های پر از ماده ژله مانندی به نام موسین (mucin) می‌باشند. این تومورها تقریباً همیشه در زنان ایجاد می‌شوند. در حالی که‌ آن‌ها سرطانی نیستند، برخی از‌ آن‌ها در صورت عدم درمان می‌توانند در طول زمان به سرطان تبدیل شوند، بنابراین این تومورها معمولاً با جراحی برداشته می‌شوند.
• نئوپلاسم‌های موسینوس پاپیلاری داخل مجاری (Intraductal papillary mucinous neoplasms یا IPMNs) تومورهای خوش خیمی هستند که در مجاری پانکراس رشد می‌کنند. مانند MCN‌ها، این تومورها موسین می‌سازند و با گذشت زمان در صورت عدم درمان گاهی به سرطان تبدیل می‌شوند.

برخی از IPMN‌ها را می‌توان با گذشت زمان به دقت پیگیری کرد اما برخی از‌ آن‌ها در صورتی که ویژگی‌های خاصی داشته باشند، مانند اینکه در مجرای اصلی پانکراس هستند، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.

• نئوپلاسم‌های کاذب پاپیلاری جامد (Solid pseudopapillary neoplasms یا SPNs) تومورهای نادر و با رشد آهسته ای هستند که تقریباً همیشه در زنان جوان ایجاد می‌شوند. اگرچه این تومورها به کندی رشد می‌کنند اما گاهی اوقات می‌توانند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابند، بنابراین بهتر است با جراحی درمان شوند. چشم انداز افراد مبتلا به این تومورها معمولاً بسیار خوب است.

آمار کلیدی برای سرطان پانکراس

سرطان پانکراس چقدر شایع است؟

برآوردهای انجمن سرطان آمریکا برای سرطان پانکراس در ایالات متحده برای سال 2022 عبارتند از:

• حدود 62210 نفر (32970 مرد و 29240 زن) به سرطان پانکراس مبتلا خواهند شد.
• حدود 49830 نفر (25970 مرد و 23860 زن) بر اثر سرطان پانکراس خواهند مرد.

سرطان پانکراس حدود 3 درصد از کل سرطان‌ها در ایالات متحده و حدود 7 درصد از کل مرگ و میرهای ناشی از سرطان را تشکیل می‌دهد.

این نوع سرطان در مردان کمی بیشتر از زنان شایع است.

خطر ابتلا به سرطان پانکراس مادام العمر

میانگین خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده در طول زندگی حدود 1 در 64 است. اما شانس ابتلا هر فرد به این سرطان می‌تواند تحت تأثیر عوامل خطرزا خاصی باشد.

علائم و نشانه‌های سرطان پانکراس

سرطان‌های اولیه لوزالمعده اغلب هیچ علامت یا علائمی ایجاد نمی‌کنند. زمانی که علائم ایجاد می‌کنند، اغلب بسیار بزرگ شده اند یا در خارج از پانکراس پخش شده اند.

داشتن یک یا چند مورد از علائم زیر به معنای ابتلا به سرطان پانکراس نیست. در واقع، بسیاری از این علائم بیشتر به دلیل سایر شرایط ایجاد می‌شوند. با این حال، اگر هر یک از این علائم را دارید، مهم است که‌ آن‌ها را توسط پزشک بررسی کنید تا در صورت نیاز بتوان علت را پیدا کرده و آن را درمان کرد.

زردی و علائم مرتبط

یرقان (Jaundice) زرد شدن چشم و پوست است. اکثر افراد مبتلا به سرطان پانکراس (و تقریباً همه افراد مبتلا به سرطان آمپولار) زردی را به عنوان یکی از اولین علائم خود خواهند داشت.

زردی در اثر تجمع بیلی روبین (bilirubin)، ماده ای به رنگ زرد مایل به قهوه ای تیره در کبد ایجاد می‌شود. به طور معمول، کبد مایعی به نام صفرا آزاد می‌کند که حاوی بیلی روبین است. صفرا از طریق مجرای صفراوی مشترک وارد روده می‌شود، جایی که به تجزیه چربی‌ها کمک می‌کند. در نهایت بدن را بواسطه مدفوع ترک می‌کند. هنگامی که مجرای صفراوی مشترک مسدود می‌شود، صفرا نمی‌تواند به روده‌ها برسد و مقداری بیلی روبین در بدن جمع می‌شود.

سرطان‌هایی که از سر لوزالمعده شروع می‌شوند نزدیک مجرای صفراوی مشترک هستند. این سرطان‌ها می‌توانند در حالی که هنوز نسبتاً کوچک هستند روی مجرا فشار آورده و باعث زردی شوند که گاهی اوقات می‌تواند منجر به یافتن این تومورها در مراحل اولیه شود. اما سرطان‌هایی که از بدن یا دم لوزالمعده شروع می‌شوند، تا زمانی که از طریق پانکراس پخش نشوند، روی مجرا فشار نمی‌آورند. در این زمان، سرطان اغلب فراتر از پانکراس گسترش یافته است.

وقتی سرطان پانکراس گسترش می‌یابد، اغلب به کبد می‌رود. این حالت نیز می‌تواند باعث زردی شود.

علائم دیگری از یرقان و همچنین زردی چشم و پوست وجود دارد:

• ادرار تیره: گاهی اوقات، اولین علامت یرقان، ادرار تیره تر است. با افزایش سطح بیلی روبین در خون، رنگ ادرار قهوه ای می‌شود.
• مدفوع رنگ روشن یا چرب: بیلی روبین به طور معمول به مدفوع کمک می‌کند تا رنگ قهوه ای خود را داشته باشد. اگر مجرای صفراوی مسدود باشد، مدفوع ممکن است به رنگ روشن یا خاکستری باشد. همچنین، اگر آنزیم‌های صفرا و لوزالمعده نتوانند به روده‌ها برسند تا به تجزیه چربی‌ها کمک کنند، مدفوع می‌تواند چرب شود و ممکن است در توالت شناور بماند.
• خارش پوست: هنگامی که بیلی روبین در پوست جمع می‌شود، می‌تواند شروع به خاریدن و همچنین زرد شدن کند.

سرطان پانکراس شایع ترین علت زردی نیست. علل دیگر مانند سنگ کیسه صفرا، هپاتیت و سایر بیماری‌های کبد و مجاری صفراوی بسیار شایع تر هستند.

درد شکم یا کمر

درد در ناحیه شکم (belly) یا کمر در سرطان پانکراس شایع است. سرطان‌هایی که از بدن یا دم لوزالمعده شروع می‌شوند می‌توانند نسبتاً بزرگ شوند و شروع به فشار آوردن بر سایر اندام‌های مجاور کرده و باعث درد شوند. سرطان همچنین ممکن است به اعصاب اطراف لوزالمعده گسترش یابد که اغلب باعث کمر درد می‌شود. درد در ناحیه شکم یا کمر نسبتاً شایع است و اغلب ناشی از چیزی غیر از سرطان پانکراس است.

کاهش وزن و کم اشتهایی

کاهش وزن ناخواسته در افراد مبتلا به سرطان پانکراس بسیار رایج است. این افراد اغلب اشتهای کمی دارند یا اصلا اشتها ندارند.

تهوع و استفراغ

اگر سرطان، انتهای معده را تحت فشار قرار دهد، می‌تواند تا حدی آن را مسدود کرده و عبور غذا را سخت کند. این عارضه می‌تواند باعث تهوع، استفراغ و درد شود که بعد از خوردن غذا بدتر نیز می‌شود.

بزرگ شدن کیسه صفرا یا کبد

اگر سرطان، مجرای صفراوی را مسدود کند، صفرا می‌تواند در کیسه صفرا جمع شود و آن را بزرگتر کند. گاهی اوقات پزشک می‌تواند این حالت را (به عنوان یک توده بزرگ زیر سمت راست قفسه سینه) در طول معاینه فیزیکی احساس کند. این حالت در تست‌های تصویر برداری نیز قابل مشاهده است.

سرطان پانکراس همچنین گاهی اوقات می‌تواند کبد را بزرگ کند، به خصوص اگر سرطان در آن جا گسترش یافته باشد.

پزشک ممکن است بتواند لبه کبد را در زیر قفسه سینه سمت راست در معاینه احساس کند یا ممکن است کبد بزرگ شده در آزمایش‌های تصویر برداری دیده شود.

لخته شدن خون

گاهی اوقات، اولین سرنخ مبنی بر ابتلای فردی به سرطان لوزالمعده، لخته شدن خون در یک ورید بزرگ، اغلب در ساق پا است. این ترومبوز ورید عمقی (deep vein thrombosis) یا DVT نامیده می‌شود. علائم می‌تواند شامل درد، تورم، قرمزی و گرما در پای آسیب دیده باشد. گاهی اوقات یک تکه از لخته می‌تواند پاره شود و به ریه‌ها برود که ممکن است تنفس را سخت کند یا باعث درد قفسه سینه شود. وجود لخته خون در ریه‌ها آمبولی ریه (pulmonary embolism) یا PE نامیده می‌شود.

با این حال، داشتن لخته خون معمولاً به معنای ابتلا به سرطان نیست. بیشتر لخته‌های خون در اثر عوامل دیگری ایجاد می‌شوند.

دیابت

به ندرت، سرطان‌های پانکراس باعث دیابت (قند خون بالا) می‌شوند زیرا سلول‌های سازنده انسولین را از بین می‌برند. علائم می‌تواند شامل احساس تشنگی و گرسنگی و نیاز به دفع مکرر ادرار باشد. اغلب، سرطان می‌تواند منجر به تغییرات کوچکی در سطح قند خون شود که علائم دیابت را ایجاد نمی‌کند اما همچنان با آزمایش خون قابل تشخیص است.

چه چیزی باعث سرطان پانکراس می‌شود؟

ما نمی‌دانیم چه چیزی باعث سرطان پانکراس می‌شود. اما ما بسیاری از عوامل خطرزا این سرطان (به مبحث عوامل خطرزا سرطان پانکراس مراجعه کنید) و اینکه چگونه برخی از‌ آن‌ها باعث سرطانی شدن سلول‌ها می‌شوند را می‌دانیم.

برخی از ژن‌ها زمان رشد، تقسیم به سلول‌های جدید و مرگ سلول‌ها را کنترل می‌کنند:

• ژن‌هایی که به رشد، تقسیم و زنده ماندن سلول‌ها کمک می‌کنند، انکوژن (oncogenes) نامیده می‌شوند.
• ژن‌هایی که به کنترل تقسیم سلولی کمک می‌کنند یا باعث مرگ سلول‌ها در زمان مناسب می‌شوند، ژن‌های سرکوب کننده تومور (tumor suppressor genes) نامیده می‌شوند.

سرطان‌ها می‌توانند ناشی از تغییرات DNA باشند که انکوژن‌ها را فعال می‌کند یا ژن‌های سرکوب کننده تومور را خاموش می‌کند.

برخی از افراد تغییرات ژنی را از والدین خود به ارث می‌برند که خطر ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش می‌دهد. گاهی اوقات این تغییرات ژنی بخشی از سندرم‌ها هستند که خطر ابتلا به سایر مشکلات سلامتی را نیز افزایش می‌دهند. این سندرم‌ها که باعث بخش کوچکی از همه سرطان‌های پانکراس می‌شوند، در مبحث عوامل خطرزای سرطان پانکراس در ادامه مورد بحث قرار گرفته اند.

جهش‌های ژنی اکتسابی

بیشتر جهش‌های ژنی مربوط به سرطان‌های لوزالمعده پس از تولد فرد اتفاق می‌افتد، نه اینکه ارثی باشد. این جهش‌های ژنی اکتسابی گاهی در اثر قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سرطان‌زا (مانند مواردی که در دود تنباکو یافت می‌شوند) ایجاد می‌شوند. اما اغلب علت این تغییرات مشخص نیست. بسیاری از تغییرات ژنی احتمالاً فقط رویدادهای تصادفی هستند که گاهی در داخل سلول اتفاق می‌افتند، بدون اینکه علت خارجی داشته باشند.

برخی از تغییرات DNA که اغلب در موارد پراکنده (غیر ارثی) سرطان لوزالمعده مشاهده می‌شود، مشابه تغییراتی است که در موارد ارثی مشاهده می‌شود، در حالی که برخی دیگر متفاوت هستند. به عنوان مثال، بسیاری از موارد پراکنده سرطان پانکراس تغییراتی در ژن‌های p16 و TP53 دارند که در برخی از سندرم‌های ژنتیکی نیز دیده می‌شود. اما بسیاری از سرطان‌های پانکراس نیز تغییراتی در ژن‌هایی مانند KRAS، BRAF و DPC4 (SMAD4) دارند که بخشی از سندرم‌های ارثی نیستند. سایر تغییرات ژنی را نیز می‌توان در سرطان پانکراس یافت، اگرچه اغلب مشخص نیست که چه چیزی باعث بروز این تغییرات شده است.

عوامل خطرزا سرطان پانکراس

عامل خطرزا هر چیزی است که شانس ابتلا به بیماری مانند سرطان را افزایش دهد. سرطان‌های مختلف عوامل خطرزا متفاوتی دارند. برخی از عوامل خطرزا مانند سیگار کشیدن را می‌توان تغییر داد. موارد دیگر، مانند سن یا سابقه خانوادگی فرد، قابل تغییر نیستند.

در برخی موارد، ممکن است عاملی وجود داشته باشد که می‌تواند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد یا اثر نامشخصی داشته باشد. این یک عامل خطرزا محسوب نمی‌شود اما ممکن است‌ آن‌ها را به وضوح در این مطلب نیز مشاهده کنید.

داشتن یک عامل خطرزا یا حتی تعداد زیادی از‌ آن‌ها به این معنی نیست که شما به سرطان مبتلا خواهید شد. برخی از افرادی که به سرطان مبتلا می‌شوند ممکن است عوامل خطرزا شناخته شده کمی داشته باشند یا اصلاً چنین عواملی را نداشته باشند.

در اینجا برخی از عوامل خطرزا شناخته شده برای افزایش خطر ابتلا به سرطان پانکراس آورده شده است.

عوامل خطرزا قابل تغییر

مصرف تنباکو

سیگار کشیدن یکی از مهم ترین عوامل خطرزا سرطان لوزالمعده است. خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده در بین افرادی که سیگار می‌کشند در مقایسه با افرادی که هرگز سیگار نکشیده اند حدود دو برابر بیشتر است. تصور می‌شود که حدود 25 درصد از سرطان‌های لوزالمعده ناشی از مصرف سیگار است. سیگار کشیدن و استفاده از محصولات تنباکویی بدون دود نیز این خطر را افزایش می‌دهد. با این حال، خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده پس از ترک سیگار شروع به کاهش می‌کند.

اضافه وزن داشتن

داشتن اضافه وزن (چاقی) یک عامل خطرزا برای سرطان پانکراس است. افراد چاق (با شاخص توده بدنی (BMI)  30یا بیشتر) حدود 20 درصد بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پانکراس هستند. افزایش وزن در بزرگسالی نیز می‌تواند خطر را افزایش دهد.

داشتن وزن اضافی در دور کمر ممکن است یک عامل خطرساز حتی در افرادی باشد که اضافه وزن ندارند.

دیابت

سرطان پانکراس در افراد مبتلا به دیابت شایع تر است. دلیل این امر معلوم نیست اما بیشتر این خطر در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 دیده می‌شود. این نوع دیابت در کودکان و نوجوانان با افزایش چاقی در این گروه‌های سنی رو به افزایش است. دیابت نوع 2 در بزرگسالان نیز اغلب با اضافه وزن یا چاقی مرتبط است.

مشخص نیست که افراد مبتلا به دیابت نوع 1 (نوجوانان) در معرض خطر بالاتری هستند یا خیر.

پانکراتیت مزمن (Chronic pancreatitis)

پانکراتیت مزمن یا التهاب طولانی مدت پانکراس، با افزایش خطر ابتلا به سرطان پانکراس مرتبط است. پانکراتیت مزمن اغلب با مصرف زیاد الکل و سیگار مشاهده می‌شود.

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص در محل کار

قرار گرفتن شدید در معرض مواد شیمیایی در محل‌های کاری مانند خشکشویی و صنایع فلز کاری ممکن است خطر ابتلا به سرطان پانکراس را در فرد افزایش دهد.

عوامل خطرزایی که قابل تغییر نیستند

سن

خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده با افزایش سن افراد افزایش می‌یابد. تقریباً همه بیماران بالای 45 سال سن دارند. حدود دو سوم‌ آن‌ها حداقل 65 سال سن دارند. میانگین سنی در زمان تشخیص 70 سال است.

جنسیت

مردان اندکی بیشتر از زنان در معرض ابتلا به سرطان پانکراس هستند. این امر ممکن است حداقل تا حدی به دلیل استفاده بیشتر از تنباکو در مردان باشد که خطر سرطان پانکراس را افزایش می‌دهد.

نژاد

آمریکایی‌های آفریقایی تبار نسبت به سفید پوستان کمی بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پانکراس هستند. دلایل این امر مشخص نیست اما ممکن است تا حدی به دلیل بالا بودن برخی از عوامل خطرزا دیگر سرطان لوزالمعده، مانند دیابت، سیگار کشیدن و اضافه وزن باشد.

سابقه خانوادگی

به نظر می‌رسد سرطان لوزالمعده در برخی خانواده‌ها دیده می‌شود. در برخی از این خانواده‌ها، خطر بالا به دلیل یک سندرم ارثی است (در زیر توضیح داده شده است). در خانواده‌های دیگر، ژن ایجاد کننده این خطر شناخته نشده است. اگرچه سابقه خانوادگی یک عامل خطرزا است اما اکثر افرادی که به سرطان لوزالمعده مبتلا می‌شوند، سابقه خانوادگی آن را ندارند.

سندرم‌های ژنتیکی ارثی

تغییرات ژنی ارثی (جهش) می‌توانند از والدین به فرزند منتقل شوند. این تغییرات ژنی ممکن است باعث ایجاد 10 درصد از سرطان‌های پانکراس شوند. گاهی اوقات این تغییرات منجر به سندرم‌هایی می‌شوند که شامل افزایش خطر ابتلا به سایر سرطان‌ها (یا سایر مشکلات سلامتی) می‌شود. نمونه‌هایی از سندرم‌های ژنتیکی که می‌توانند باعث سرطان پانکراس شوند عبارتند از:

• سندرم ارثی سرطان سینه و تخمدان، ناشی از جهش در ژن‌های BRCA1 یا BRCA2
• سرطان پستان ارثی، ناشی از جهش در ژن PALB2
• سندرم ملانوم مولتیپل غیر معمول خانوادگی (FAMMM یا Familial atypical multiple mole melanoma)، ناشی از جهش در ژن p16/CDKN2A و مرتبط با ملانوم پوست و چشم
• پانکراتیت خانوادگی (Familial pancreatitis) که معمولاً در اثر جهش در ژن PRSS1 ایجاد می‌شود.
• سندرم لینچ (Lynch syndrome) که به عنوان سرطان کولورکتال غیر پولیپوز ارثی (HNPCC یا hereditary non-polyposis colorectal cancer) نیز شناخته می‌شود، اغلب به دلیل نقص در ژن‌های MLH1 یا MSH2 ایجاد می‌شود.
• سندرم Peutz-Jeghers، ناشی از نقص در ژن STK11. این سندرم همچنین با پولیپ در دستگاه گوارش و چندین سرطان دیگر مرتبط است.

تغییرات در ژن‌هایی که باعث ایجاد برخی از این سندرم‌ها می‌شوند را می‌توان با آزمایش ژنتیکی یافت.

پانکراتیت مزمن (به دلیل تغییر ژن)

پانکراتیت مزمن گاهی اوقات به دلیل یک جهش ژنی ارثی است. افراد مبتلا به این نوع ارثی (خانوادگی) پانکراتیت در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان پانکراس در طول زندگی هستند.

عواملی که تأثیر نامشخصی بر خطر ابتلا به سرطان پانکراس دارند

رژیم غذایی

رژیم‌های غذایی حاوی گوشت قرمز و فرآوری شده (مانند سوسیس و بیکن) و چربی‌های اشباع ممکن است خطر ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش دهند. نوشیدنی‌های قندی نیز ممکن است این خطر را افزایش دهند. در این زمینه تحقیق بیشتری مورد نیاز است.

عدم تحرک بدنی

برخی تحقیقات نشان داده اند که عدم داشتن فعالیت بدنی ممکن است خطر ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش دهد. اما همه مطالعات این یافته را پیدا نکرده اند. فعالیت بدنی منظم ممکن است به کاهش خطر ابتلا به سرطان پانکراس کمک کند.

قهوه

برخی از مطالعات قدیمی‌تر نشان داده ‌اند که نوشیدن قهوه ممکن است خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده را افزایش دهد اما مطالعات جدیدتر این موضوع را تایید نکرده ‌اند.

الکل

برخی مطالعات ارتباط بین مصرف زیاد الکل و سرطان پانکراس را نشان داده اند. مصرف زیاد الکل همچنین می‌تواند منجر به بیماری‌هایی مانند پانکراتیت مزمن شود که به افزایش خطر سرطان پانکراس معروف است.

عفونت‌ها

برخی تحقیقات نشان می‌دهند که عفونت معده با باکتری عامل زخم هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) یا عفونت با هپاتیت B ممکن است خطر ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش دهد. مطالعات بیشتری مورد نیاز است.

آیا می‌توان از سرطان پانکراس پیشگیری کرد؟

هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از سرطان پانکراس وجود ندارد. برخی از عوامل خطرزا مانند سن، جنسیت، نژاد و سابقه خانوادگی قابل کنترل نیستند. اما کارهایی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید که ممکن است خطر ابتلای شما را کاهش دهد.

سیگار نکشید

سیگار مهم ترین عامل خطرزای قابل اجتناب برای سرطان پانکراس است. ترک سیگار به کاهش خطر کمک می‌کند. اگر سیگار می‌کشید و برای ترک آن کمک می‌خواهید، لطفاً با ارائه ‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی خود صحبت کنید.

مراقب رژیم غذایی، وزن بدن و فعالیت بدنی خود باشید

رسیدن به وزن سالم و حفظ آن ممکن است به کاهش خطر ابتلا کمک کند. انجام فعالیت بدنی منظم می‌تواند به شما کمک کند وزن سالمی داشته باشید و همچنین ممکن است خطر ابتلا به سرطان پانکراس را کاهش دهد.

گوشت‌های فرآوری شده و قرمز و نوشیدنی‌های شیرین نیز ممکن است خطر ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش دهند.

انجمن سرطان آمریکا پیروی از یک الگوی غذایی سالم را توصیه می‌کند که شامل مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل است و گوشت‌های قرمز و فرآوری‌ شده، نوشیدنی‌های شیرین و غذاهای بسیار فرآوری ‌شده را محدود کرده یا از آن اجتناب می‌کند.

از مصرف الکل خودداری کنید

در برخی از مطالعات مصرف زیاد الکل با سرطان پانکراس مرتبط است. مصرف زیاد الکل همچنین می‌تواند منجر به بیماری‌هایی مانند پانکراتیت مزمن شود که به افزایش خطر سرطان پانکراس معروف است. بهتر است الکل ننوشید. اگر مشروب می‌خورید، نباید بیش از 1 نوشیدنی در روز برای زنان یا 2 نوشیدنی در روز برای مردان مصرف کنید.

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص در محل کار را محدود کنید

اجتناب از قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی در محل کار ممکن است خطر ابتلا به سرطان پانکراس را کاهش دهد.

آیا سرطان پانکراس زود تشخیص داده می‌شود؟

سرطان لوزالمعده به سختی در مراحل اولیه پیدا می‌شود. لوزالمعده در عمق بدن قرار دارد، بنابراین تومورهای اولیه نمی‌توانند توسط ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی در طول معاینات فیزیکی معمول دیده یا احساس شوند. افراد معمولاً تا زمانی که سرطان خیلی بزرگ نشده یا به سایر اندام‌ها سرایت کرده باشد، هیچ علامتی ندارند.

برای انواع خاصی از سرطان، آزمایش‌های غربالگری یا معاینات برای بررسی سرطان در افرادی که هیچ علامتی ندارند (و قبلاً آن سرطان را نداشته‌ اند) استفاده می‌شود. اما برای سرطان لوزالمعده، هیچ گروه حرفه ای بزرگی در حال حاضر غربالگری روتین را در افرادی که در معرض خطر متوسط ​​هستند توصیه نمی‌کنند. زیرا هیچ آزمایش غربالگری نشان داده نشده است که خطر مرگ ناشی از این سرطان را کاهش دهد.

آزمایش ژنتیک برای افرادی که ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند

برخی از افراد ممکن است به دلیل سابقه خانوادگی این بیماری (یا سابقه خانوادگی سرطان‌های دیگر) در معرض خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده قرار داشته باشند. گاهی اوقات این افزایش خطر به دلیل یک سندرم ژنتیکی خاص است.

آزمایش ژنتیکی به دنبال یافتن تغییرات ژنی است که باعث این شرایط ارثی می‌شود و خطر ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش می‌دهد. این آزمایشات به دنبال این شرایط ارثی هستند، نه خود سرطان پانکراس. اگر یکی از این شرایط را داشته باشید، ممکن است خطر شما افزایش یابد اما به این معنی نیست که سرطان پانکراس دارید (یا قطعاً به آن مبتلا خواهید شد).

دانستن اینکه آیا در معرض خطر افزایش یافته هستید می‌تواند به شما و پزشکتان کمک کند تا تصمیم بگیرید که آیا باید آزمایشاتی را برای بررسی زود هنگام سرطان پانکراس – زمانی که ممکن است درمان آن آسان تر باشد- انجام دهید یا خیر. اما تعیین اینکه آیا ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار داشته باشید، ساده نیست. انجمن سرطان آمریکا قویاً توصیه می‌کند که هر کسی که به آزمایش ژنتیک فکر می‌کند قبل از انجام آزمایش با یک مشاور ژنتیک، پرستار یا پزشک (که واجد شرایط تفسیر و توضیح نتایج آزمایش است) صحبت کند. قبل از تصمیم گیری برای انجام آزمایش، درک اینکه آزمایش‌ها چه چیزی را می‌توانند – و نمی‌توانند – به شما بگویند و این که هر نتیجه ای ممکن است به چه معنایی باشد، مهم است.

آزمایش سرطان پانکراس در افراد در معرض خطر

برای افراد خانواده‌هایی که در معرض خطر بالای سرطان لوزالمعده قرار دارند، آزمایش‌های جدیدتر برای تشخیص زود هنگام سرطان لوزالمعده ممکن است کمک کننده باشد. دو آزمایش رایج مورد استفاده سونوگرافی آندوسکوپی (endoscopic ultrasound) یا MRI است. (به مبحث تست‌های سرطان لوزالمعده مراجعه کنید.) این آزمایش‌ها برای غربالگری عموم مردم استفاده نمی‌شوند اما ممکن است برای افرادی با سابقه خانوادگی قوی سرطان لوزالمعده یا سندرم ژنتیکی شناخته ‌شده که خطر ابتلا به‌ آن‌ها را افزایش می‌دهد، استفاده شوند. پزشکان با این آزمایش‌ها توانسته ‌اند سرطان‌های زودرس و قابل درمان پانکراس را در برخی از اعضای خانواده‌های پرخطر پیدا کنند.

پزشکان همچنین در حال مطالعه سایر آزمایش‌های جدید هستند تا سرطان لوزالمعده را زود هنگام پیدا کنند. خانواده‌های علاقه مند در معرض خطر بالا ممکن است بخواهند در مطالعات این تست‌های غربالگری جدید شرکت کنند.

آزمایشات سرطان پانکراس

اگر فردی علائم و نشانه‌هایی داشته باشد که ممکن است ناشی از سرطان پانکراس باشد، معاینات و آزمایشات خاصی برای یافتن علت انجام می‌شود. اگر سرطان پیدا شود، آزمایش‌های بیشتری برای کمک به تعیین وسعت (مرحله) سرطان انجام خواهد شد.

سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی

پزشک در مورد سابقه پزشکی شما می‌پرسد تا در مورد علائم شما بیشتر بداند. پزشک همچنین ممکن است در مورد عوامل خطرزا احتمالی، از جمله سیگار کشیدن و سابقه خانوادگی شما نیز سوال بپرسد.

همچنین پزشک شما را معاینه خواهد کرد تا علائم سرطان پانکراس یا سایر مشکلات سلامتی را جستجو کند. سرطان لوزالمعده گاهی اوقات می‌تواند باعث تورم کبد یا کیسه صفرا شود که پزشک ممکن است در طول معاینه آن را احساس کند. پوست و سفیدی چشم شما نیز از نظر وجود زردی (yellowing) بررسی می‌شود.

اگر نتایج معاینه غیر طبیعی باشد، احتمالاً پزشک آزمایشاتی را برای کمک به یافتن مشکل تجویز می‌کند. همچنین ممکن است شما را برای انجام آزمایشات و درمان بیشتر به یک متخصص گوارش (پزشکی که بیماری‌های دستگاه گوارش را درمان می‌کند) ارجاع دهد.

تست‌های تصویر برداری

تست‌های تصویر برداری از اشعه ایکس، میدان‌های مغناطیسی، امواج صوتی یا مواد رادیو اکتیو برای ایجاد تصاویری از داخل بدن شما استفاده می‌کنند. آزمایش‌های تصویر برداری ممکن است به دلایل مختلفی قبل و بعد از تشخیص سرطان پانکراس انجام شوند، از جمله:

• برای جستجوی مناطق مشکوک که ممکن است سرطانی باشند
• برای فهم میزان گسترش سرطان
• برای کمک به تعیین اینکه آیا روند درمان موثر است یا خیر
• برای جستجوی علائم عود سرطان پس از درمان

اسکن توموگرافی کامپیوتری (Computed tomography یا CT)

سی تی اسکن تصاویر مقطعی دقیقی از بدن شما ایجاد می‌کند. سی تی اسکن اغلب برای تشخیص سرطان لوزالمعده استفاده می‌شود زیرا می‌تواند پانکراس را نسبتاً واضح نشان دهد.‌ آن‌ها همچنین می‌توانند نشان دهند که آیا سرطان به اندام‌های نزدیک پانکراس و همچنین به غدد لنفاوی و اندام‌های دور گسترش یافته است یا خیر. سی تی اسکن می‌تواند به تعیین اینکه آیا جراحی ممکن است یک گزینه درمانی خوب باشد یا خیر کمک کند.

اگر پزشک شما فکر می‌کند که ممکن است سرطان لوزالمعده داشته باشید، ممکن است نوع خاصی از سی تی اسکن به نام سی تی اسکن چند فازی (multiphase CT scan) یا سی تی اسکن پروتکل پانکراس (pancreatic protocol CT scan) را دریافت کنید. در طول این آزمایش، مجموعه‌های مختلفی از سی ‌تی اسکن طی چند دقیقه پس از تزریق ماده حاجب داخل وریدی (IV) گرفته می‌شود.

بیوپسی سوزنی با هدایت CT (CT-guided needle biopsy): سی تی اسکن همچنین می‌تواند برای هدایت سوزن بیوپسی به داخل تومور مشکوک پانکراس استفاده شود. اما اگر نیاز به بیوپسی سوزنی باشد، اکثر پزشکان ترجیح می‌دهند از سونوگرافی آندوسکوپی (که در زیر توضیح داده شده است) استفاده کنند تا سوزن را در جای خود هدایت کند.

تصویر برداری رزونانس مغناطیسی (Magnetic resonance imaging یا MRI)

اسکن‌های MRI از امواج رادیویی و آهنرباهای قوی به جای اشعه ایکس برای تهیه تصاویر دقیق از قسمت‌هایی از بدن شما استفاده می‌کنند. بیشتر پزشکان ترجیح می‌دهند با سی تی اسکن به پانکراس نگاه کنند، اما ام آر آی نیز ممکن است انجام شود.

انواع خاصی از اسکن‌های ام آر آی نیز می‌توانند در افرادی که ممکن است سرطان پانکراس داشته باشند یا در معرض خطر بالایی برای ابتلا هستند استفاده شود:

• MR کلانژیوپانکراتوگرافی (MR cholangiopancreatography یا MRCP) که می‌تواند برای بررسی مجاری پانکراس و صفراوی استفاده شود، در زیر در بخش کلانژیوپانکراتوگرافی توضیح داده شده است.
• MR آنژیوگرافی ( MR angiography یا MRA) که به بررسی عروق خونی می‌پردازد، در زیر در بخش آنژیوگرافی ذکر شده است.

سونوگرافی (Ultrasound)

آزمایشات اولتراسوند (US) از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از اندام‌هایی مانند پانکراس استفاده می‌کنند. دو نوع متداول آن برای سرطان لوزالمعده عبارتند از:

• سونوگرافی شکم: اگر مشخص نیست چه چیزی ممکن است باعث علائم شکمی فرد شود، این روش ممکن است اولین آزمایشی باشد که انجام می‌شود زیرا انجام آن آسان است و فرد را در معرض تشعشع قرار نمی‌دهد. اما اگر علائم و نشانه‌ها بیشتر به دلیل سرطان پانکراس ایجاد شوند، سی تی اسکن اغلب مفیدتر است.
• سونوگرافی آندوسکوپی (Endoscopic ultrasound یا EUS): این تست دقیق تر از US شکمی است و می‌تواند در تشخیص سرطان پانکراس بسیار مفید باشد. این آزمایش با یک کاوشگر کوچک سونوگرافی بر روی نوک آندوسکوپ انجام می‌شود که یک لوله نازک و انعطاف ‌پذیر است که پزشکان از آن برای بررسی داخل دستگاه گوارش و گرفتن نمونه‌های بیوپسی از تومور استفاده می‌کنند.

کلانژیوپانکراتوگرافی (Cholangiopancreatography)

این یک آزمایش تصویر برداری است که مجاری پانکراس و مجاری صفراوی را بررسی می‌کند تا ببیند مسدود، باریک یا متسع شده ‌اند. این آزمایش‌ها می‌توانند نشان دهند که آیا ممکن است فردی تومور پانکراس داشته باشد که مجرای آن را مسدود می‌کند یا خیر.‌ آن‌ها همچنین می‌توانند برای کمک به برنامه ریزی روند جراحی استفاده شوند. تست را می‌توان به روش‌های مختلفی انجام داد که هر کدام مزایا و معایبی دارند.

کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (Endoscopic retrograde cholangiopancreatography یا ERCP): برای این آزمایش، یک آندوسکوپ (لوله ای نازک و انعطاف پذیر با یک دوربین فیلمبرداری کوچک در انتهای آن) از گلو، از طریق مری و معده و به قسمت اول روده کوچک عبور داده می‌شود. پزشک می‌تواند از طریق آندوسکوپ ببیند تا آمپول Vater (جایی که مجرای صفراوی مشترک به روده کوچک تخلیه می‌شود) را پیدا کند.

عکس ‌برداری با اشعه ایکس در این زمان می‌تواند تنگی یا انسداد این مجاری را نشان دهد که ممکن است به دلیل سرطان پانکراس باشد. دکتری که این آزمایش را انجام می‌دهد می‌تواند یک برس کوچک را در لوله قرار دهد تا سلول‌ها را برای بیوپسی خارج کند یا یک استنت (لوله کوچک) را در مجرای صفرا یا پانکراس قرار دهد تا در صورت فشار دادن تومور مجاور، آن را باز نگه دارد.

کلانژیوپانکراتوگرافی رزونانس مغناطیسی (Magnetic resonance cholangiopancreatography یا MRCP): این روشی غیر تهاجمی برای بررسی مجاری پانکراس و صفراوی با استفاده از همان نوع دستگاه مورد استفاده برای اسکن‌های MRI استاندارد است. برخلاف ERCP، این روش نیازی به تزریق رنگ کنتراست ندارد. از آن جایی که این آزمایش غیر تهاجمی است، پزشکان اغلب از MRCP استفاده می‌کنند، اگر هدف فقط بررسی مجاری پانکراس و صفراوی باشد. اما این آزمایش را نمی‌توان برای نمونه برداری از تومورها یا قرار دادن استنت در مجاری استفاده کرد.

کلانژیوگرافی ترانس کبدی از راه پوست (PTC یا Percutaneous transhepatic cholangiography): در این روش، پزشک یک سوزن نازک و تو خالی را از طریق پوست شکم وارد مجرای صفراوی داخل کبد می‌کند. سپس یک رنگ کنتراست از طریق سوزن تزریق می‌شود و در حین عبور از مجاری صفراوی و پانکراس، عکس برداری با اشعه ایکس انجام می‌شود. همانند ERCP، این روش همچنین می‌تواند برای گرفتن نمونه مایع یا بافت یا قرار دادن استنت در مجرای برای باز ماندن آن استفاده شود. از آن جا که این روش تهاجمی تر است (و ممکن است باعث درد بیشتری شود)، PTC معمولاً استفاده نمی‌شود مگر اینکه ERCP قبلاً آزمایش شده باشد یا به دلایلی نتوان آن را انجام داد.

اسکن توموگرافی گسیل پوزیترون (Positron emission tomography یا PET)

برای اسکن PET، نوعی قند کمی رادیو اکتیو به شما تزریق می‌شود که عمدتاً در سلول‌های سرطانی جمع می‌شود. سپس از یک دوربین مخصوص برای ایجاد تصویری از مناطق پرتوزا در بدن استفاده می‌شود.

این آزمایش گاهی اوقات برای بررسی گسترش سرطان‌های برون ریز پانکراس استفاده می‌شود.

اسکن PET/CT: دستگاه‌های ویژه می‌توانند هم‌ زمان PET و هم سی تی اسکن را انجام دهند.

این روش به پزشک اجازه می‌دهد مناطق با رادیو اکتیویته بالاتر در اسکن PET را با ظاهر دقیق‌تر آن ناحیه در سی ‌تی اسکن مقایسه کند. این آزمایش می‌تواند به تعیین مرحله (وسعت) سرطان کمک کند. ممکن است به ویژه برای مشخص کردن سرطانی که فراتر از پانکراس گسترش یافته و با جراحی قابل درمان نیست مفید باشد.

آنژیوگرافی (Angiography)

این یک آزمایش اشعه ایکس است که رگ‌های خونی را بررسی می‌کند. مقدار کمی رنگ کنتراست به یک شریان تزریق می‌شود تا خطوط خونی را مشخص کند و سپس عکس برداری با اشعه ایکس انجام می‌شود.

آنژیوگرافی می‌تواند نشان دهد که آیا جریان خون در یک ناحیه خاص توسط تومور مسدود شده است یا خیر. همچنین می‌تواند رگ‌های خونی غیر طبیعی (تغذیه‌ کننده سرطان) را در ناحیه نشان دهد. این آزمایش می‌تواند برای یافتن اینکه آیا سرطان لوزالمعده از طریق دیواره رگ‌های خونی خاص رشد کرده است، مفید باشد. این روش عمدتاً به جراحان کمک می‌کند تا تصمیم بگیرند که آیا سرطان را می‌توان به طور کامل بدون آسیب رساندن به رگ‌های خونی حیاتی برداشت و همچنین می‌تواند به‌ آن‌ها در برنامه ریزی روند عمل جراحی کمک کند.

آنژیوگرافی اشعه ایکس می‌تواند ناراحت کننده باشد زیرا پزشک باید یک کاتتر کوچک را در شریان منتهی به پانکراس قرار دهد. معمولاً کاتتر در شریان داخلی ران شما قرار می‌گیرد و تا پانکراس کشیده می‌شود. یک بی حس کننده موضعی اغلب برای بی حس کردن ناحیه قبل از قرار دادن کاتتر استفاده می‌شود. هنگامی که کاتتر در جای خود قرار گرفت، رنگ تزریق می‌شود تا تمام رگ‌ها در حین عکس برداری با اشعه ایکس مشخص شوند.

آنژیوگرافی را می‌توان با سی تی اسکنر (سی تی آنژیوگرافی) یا اسکنر ام آر آی (آنژیوگرافی MR) نیز انجام داد. این تکنیک‌ها در حال حاضر بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند زیرا می‌توانند همان اطلاعات را بدون نیاز به کاتتر در شریان ارائه دهند. ممکن است همچنان به یک خط IV نیاز داشته باشید تا در طول تصویر برداری، رنگ کنتراست به جریان خون تزریق شود.

آزمایشات خون

چندین نوع آزمایش خون را می‌توان برای کمک به تشخیص سرطان لوزالمعده یا تعیین گزینه‌های درمانی در صورت یافتن آن استفاده کرد.

آزمایشات عملکرد کبد: زردی (زردی پوست و چشم) اغلب یکی از اولین علائم سرطان پانکراس است. پزشکان اغلب آزمایش خون را برای ارزیابی عملکرد کبد در افراد مبتلا به زردی برای کمک به تعیین علت آن انجام می‌دهند. برخی از آزمایشات خون می‌توانند سطوح مختلف بیلی روبین (یک ماده شیمیایی ساخته شده توسط کبد) را بررسی کنند و به تشخیص زردی بیمار کمک کنند که آیا زردی بیمار به دلیل بیماری در خود کبد است یا به دلیل انسداد جریان صفرا (از سنگ کیسه صفرا، تومور یا بیماری دیگر).

تومور مارکرها (نشانگر‌های توموری): تومور مارکرها موادی هستند که گاهی اوقات در زمان ابتلا به سرطان در خون یافت می‌شوند. تومور مارکرهایی که ممکن است در سرطان پانکراس مفید باشند عبارتند از:

• CA 19-9
• آنتی ژن کارسینومبریونیک (Carcinoembryonic antigen یا CEA) که به اندازه CA 19-9 استفاده نمی‌شود

هیچ یک از این تست‌های نشانگر تومور به اندازه کافی دقیق نیستند تا مطمئن شوند که آیا کسی سرطان لوزالمعده دارد یا خیر. سطوح این تومور مارکرها در همه افراد مبتلا به سرطان لوزالمعده بالا نیست و برخی از افرادی که سرطان لوزالمعده ندارند ممکن است به دلایل دیگر سطوح بالایی از این نشانگرها را داشته باشند. با این حال، این آزمایش‌ها گاهی می‌توانند همراه با آزمایش‌های دیگر برای تشخیص اینکه آیا فردی سرطان دارد یا خیر، مفید باشند.

در افرادی که قبلاً به سرطان لوزالمعده مبتلا شده بودند و دارای سطوح بالای CA19-9 یا CEA هستند، این سطوح را می‌توان در طول زمان اندازه‌ گیری کرد تا به نحوه عملکرد روند درمان کمک کند. اگر تمام سرطان برداشته شده باشد، این آزمایش‌ها همچنین می‌توانند برای جستجوی نشانه‌هایی انجام شوند که نشان دهند سرطان ممکن است عود کند.

سایر آزمایش‌های خون: آزمایش‌های دیگر، مانند CBC یا پانل شیمیایی (chemistry panel)، می‌تواند به ارزیابی سلامت عمومی فرد (مانند عملکرد کلیه و مغز استخوان) کمک کند. این تست‌ها می‌توانند به تعیین اینکه آیا بیماران می‌توانند استرس یک جراحی بزرگ را تحمل کنند یا خیر کمک کنند.

بیوپسی (Biopsy)

سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و نتایج آزمایش تصویر برداری ممکن است قویاً سرطان لوزالمعده را نشان دهد اما معمولاً تنها راه برای اطمینان، برداشتن نمونه کوچکی از تومور و مشاهده آن در زیر میکروسکوپ است. این روش بیوپسی (Biopsy) نامیده می‌شود. بیوپسی را می‌توان به روش‌های مختلف انجام داد.

بیوپسی از راه پوست (از طریق پوست): برای این آزمایش، پزشک یک سوزن نازک و توخالی را از طریق پوست روی شکم و داخل لوزالمعده وارد می‌کند تا یک قطعه کوچک از تومور را خارج کند. این روش به عنوان آسپیراسیون با سوزن ظریف (FNA یا fine needle aspiration) شناخته می‌شود. پزشک با استفاده از تصاویر سونوگرافی یا سی تی اسکن، سوزن را در جای خود هدایت می‌کند.

بیوپسی آندوسکوپی (Endoscopic biopsy): پزشکان همچنین می‌توانند تومور را در طول آندوسکوپی بیوپسی کنند. پزشک یک آندوسکوپ (لوله ای نازک، منعطف با یک دوربین فیلم برداری کوچک در انتهای آن) را از گلو و به روده کوچک نزدیک پانکراس عبور می‌دهد. در این مرحله، پزشک می‌تواند از سونوگرافی آندوسکوپی (EUS) برای عبور سوزن به داخل تومور یا کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP) برای قرار دادن یک برس برای برداشتن سلول‌ها از مجاری صفراوی یا پانکراس استفاده کند.

بیوپسی جراحی (Surgical biopsy): بیوپسی‌های جراحی در حال حاضر کمتر از گذشته انجام می‌شود. اگر جراح نگران باشد که سرطان فراتر از پانکراس گسترش یافته باشد و بخواهد به سایر اندام‌های شکم (و احتمالاً انجام نمونه برداری) نگاه کند، می‌توانند مفید باشند. رایج ترین روش برای انجام بیوپسی جراحی استفاده از لاپاراسکوپی (laparoscopy) است (که گاهی اوقات جراحی سوراخ کلیدی یا keyhole surgery نامیده می‌شود).

جراح می‌تواند به لوزالمعده و سایر اندام‌ها از نظر وجود تومور نگاه کند و نمونه‌های بیوپسی از نواحی غیر طبیعی بگیرد.

برخی از افراد ممکن است نیازی به بیوپسی نداشته باشند

به ندرت، اگر آزمایش‌های تصویر برداری نشان دهند که احتمال سرطانی بودن تومور بسیار زیاد است و اگر به نظر می‌رسد که جراحی می‌تواند همه آن را از بین ببرد، ممکن است پزشک از فردی که توموری در پانکراس دارد بیوپسی انجام ندهد. در عوض، پزشک عمل جراحی را انجام می‌دهد و در آن زمان می‌توان سلول‌های تومور را در آزمایشگاه برای تایید تشخیص بررسی کرد. در حین جراحی، اگر پزشک متوجه شود که سرطان بیش از حد گسترش یافته است که به طور کامل قابل برداشتن نیست، ممکن است تنها یک نمونه از سرطان برای تأیید تشخیص برداشته شود و بقیه عملیات جراحی برنامه ریزی شده متوقف می‌شود.

اگر روند درمان (مانند شیمی درمانی یا پرتو درمانی) قبل از جراحی برنامه ریزی شده باشد، ابتدا بیوپسی برای اطمینان از تشخیص لازم است.

تست‌های آزمایشگاهی نمونه‌های بیوپسی

نمونه‌های به ‌دست‌ آمده در طول بیوپسی (یا در حین جراحی) به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند و در آن جا زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند تا ببینند آیا حاوی سلول‌های سرطانی هستند یا خیر.

اگر سرطان پیدا شود، ممکن است آزمایش‌های دیگری نیز انجام شود. برای مثال، ممکن است آزمایش‌هایی برای بررسی اینکه آیا سلول‌های سرطانی دارای جهش (تغییر) در ژن‌های خاصی مانند ژن‌های BRCA (BRCA1 یا BRCA2) یا ژن‌های NTRK هستند، انجام شود. این کار ممکن است بر اینکه آیا برخی از داروهای درمانی هدفمند ممکن است به عنوان بخشی از درمان مفید باشند یا خیر، تأثیر بگذارد.

مشاوره و آزمایش ژنتیک

اگر سرطان لوزالمعده برای شما تشخیص داده شده است، پزشک ممکن است پیشنهاد کند با یک مشاور ژنتیک صحبت کنید تا مشخص کند آیا می‌توانید از آزمایش ژنتیک بهره‌مند شوید یا خیر.

برخی از افراد مبتلا به سرطان لوزالمعده دارای جهش‌های ژنی (مانند جهش BRCA) در تمام سلول‌های بدن خود هستند که‌ آن‌ها را در معرض خطر ابتلا به سرطان پانکراس (و احتمالاً سایر سرطان‌ها) قرار می‌دهد. آزمایش این جهش‌های ژنی گاهی اوقات می‌تواند روی روش‌های درمانی که ممکن است مفید باشد، تأثیر بگذارد. همچنین ممکن است بر این که آیا سایر اعضای خانواده باید مشاوره و آزمایش ژنتیک را نیز در نظر بگیرند نیز تأثیر بگذارد.

مراحل سرطان پانکراس

پس از تشخیص سرطان لوزالمعده، پزشکان سعی می‌کنند بفهمند که آیا این سرطان گسترش یافته است یا خیر و اگر چنین است، این گسترش تا کجا پیش رفته است. این فرآیند مرحله بندی (staging) نامیده می‌شود. مرحله سرطان، میزان سرطان در بدن را توصیف می‌کند. این شاخصه به تعیین اینکه سرطان چقدر جدی است و بهترین روش درمان آن کمک می‌کند. پزشکان همچنین هنگام صحبت در مورد آمار بقا و زنده مانی از مرحله سرطان استفاده می‌کنند.

مراحل اولیه سرطان لوزالمعده مرحله 0 (سرطان درجا یا در محل) است و سپس از مرحله I (1) تا IV (4) متغیر است. به عنوان یک قاعده، هرچه این عدد کمتر باشد، سرطان کمتر گسترش یافته است. عدد بالاتر، مانند مرحله IV، به معنای سرطان پیشرفته تر است. سرطان‌هایی که مراحل مشابهی دارند، چشم انداز مشابهی نیز دارند و اغلب به روش مشابهی نیز درمان می‌شوند.

مرحله سرطان چگونه تعیین می‌شود؟

سیستم مرحله ‌بندی که اغلب برای سرطان پانکراس استفاده می‌شود، سیستم AJCC (کمیته مشترک آمریکایی سرطان) TNM است که بر اساس 3 اطلاعات کلیدی است:

• وسعت تومور (T): تومور چقدر بزرگ است و آیا در خارج از پانکراس به رگ‌های خونی نزدیک رشد کرده است؟
• گسترش به غدد لنفاوی مجاور (N): آیا سرطان به غدد لنفاوی مجاور سرایت کرده است؟ اگر چنین است، چه تعداد از غدد لنفاوی سرطان دارند؟
• گسترش (متاستاز یا metastasized) به نقاط دور دست (M): آیا سرطان به غدد لنفاوی دور یا اندام‌های دور مانند کبد، صفاق (پوشش حفره شکمی)، ریه‌ها یا استخوان‌ها گسترش یافته است؟

سیستمی که در زیر توضیح داده شده، جدید ترین سیستم AJCC است که در ژانویه 2018 راه اندازی شد. این سیستم برای مرحله بندی بیشتر سرطان‌های پانکراس بجز تومورهای نورواندوکرین پانکراس با تمایز خوب (NETs) که سیستم مرحله بندی خاص خود را دارند، استفاده می‌شود.

سیستم مرحله بندی از مرحله پاتولوژیک (pathologic stage) استفاده می‌کند که با بررسی بافت برداشته شده در طی یک عمل مشخص می‌شود. این مرحله به عنوان مرحله جراحی (surgical stage) نیز شناخته می‌شود. گاهی اوقات، اگر معاینه فیزیکی، تصویر برداری یا سایر آزمایش‌های پزشک نشان دهد که تومور خیلی بزرگ است یا به اندام‌های مجاور گسترش یافته است و نمی‌توان آن را بلافاصله یا به هیچ وجه با جراحی خارج کرد، ممکن است ابتدا پرتو درمانی یا شیمی‌ درمانی انجام شود. در این صورت سرطان مرحله بالینی (clinical stage) خواهد داشت. این مرحله بر اساس نتایج معاینه فیزیکی بیوپسی و آزمایش‌های تصویر برداری است (به مبحث تست‌های سرطان پانکراس مراجعه کنید). مرحله بالینی می‌تواند برای کمک به برنامه ریزی روند درمان استفاده شود. با این حال، گاهی اوقات سرطان فراتر از تخمین‌های مرحله بالینی گسترش یافته است و ممکن است چشم انداز بیمار را به دقت یک مرحله پاتولوژیک پیش بینی نکند.

اعداد یا حروف بعد از T، N و M جزئیات بیشتری در مورد هر یک از این عوامل ارائه می‌دهند. اعداد بالاتر به معنای پیشرفته تر بودن سرطان است. هنگامی که دسته بندی‌های T، N و M یک فرد مشخص شد، این اطلاعات در فرآیندی به نام گروه بندی مرحله ای (stage grouping) ترکیب می‌شوند تا یک مرحله کلی را تعیین کنند.

مرحله بندی سرطان می‌تواند پیچیده باشد. اگر در مورد مرحله خود سؤالی دارید، لطفاً از پزشک خود بخواهید که آن را به گونه ای که شما درک می‌کنید برایتان توضیح دهد.

• TX: تومور اصلی به دلیل کمبود اطلاعات قابل ارزیابی نیست.
• T0: شواهدی از تومور اولیه وجود ندارد.
• NX: غدد لنفاوی منطقه ای به دلیل کمبود اطلاعات قابل ارزیابی نیستند.

سایر عوامل تعیین کننده چشم انداز بیمار

اگرچه این مورد به طور رسمی بخشی از سیستم TNM نیست، عوامل دیگری نیز در تعیین وضعیت آتی (چشم انداز) یک فرد مهم هستند.

درجه تومور

درجه نشان می‌دهد که سرطان در زیر میکروسکوپ چقدر شبیه بافت طبیعی است.

• درجه 1 (G1) به این معنی است که سرطان بسیار شبیه بافت طبیعی پانکراس است.
• درجه 3 (G3) به این معنی است که سرطان بسیار غیر طبیعی به نظر می‌رسد.
• درجه 2 (G2) جایی در این بین دو مورد بالا قرار می‌گیرد.

سرطان‌های درجه پایین (G1) نسبت به سرطان‌های درجه بالا (G3) تمایل به رشد و انتشار کندتری دارند. اغلب اوقات، سرطان‌های درجه 3 پانکراس در مقایسه با سرطان‌های درجه 1 یا 2، وضعیت آتی (چشم انداز) ضعیفی دارند.

وسعت برداشتن

برای بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند، یکی دیگر از عوامل مهم میزان برداشتن بافت است – اینکه آیا تمام تومور برداشته شده است یا خیر:

• R0: تصور می‌شود که تمام سرطان برداشته شده باشد. (هیچ علامت قابل مشاهده یا میکروسکوپی وجود ندارد که نشان دهد سرطان باقی مانده است.)
• R1: تمام تومور قابل مشاهده برداشته شده اما آزمایشات آزمایشگاهی بافت برداشته شده نشان می‌دهد که احتمالاً برخی از مناطق کوچک سرطان باقی مانده است.
• R2: برخی از تومورهای قابل مشاهده را نمی‌توان برداشت.

سرطان پانکراس قابل برداشت در مقابل غیر قابل برداشت

سیستم مرحله بندی AJCC خلاصه ای دقیق از میزان گسترش سرطان ارائه می‌دهد. اما برای اهداف درمانی، پزشکان از یک سیستم مرحله ‌بندی ساده‌تر استفاده می‌کنند که سرطان‌ها را بر اساس اینکه آیا می‌توان‌ آن‌ها را با جراحی برداشت (رزکسیون) به گروه‌هایی تقسیم کرده است:

• قابل برداشت (Resectable)
• به شکل مرزی قابل برداشت (Borderline resectable)
• غیر قابل برداشت (Unresectable، به صورت موضعی پیشرفته یا متاستاتیک)

قابل برداشت

اگر سرطان فقط در لوزالمعده باشد (یا کمی فراتر از آن گسترش یافته باشد) و جراح معتقد باشد که کل تومور قابل برداشتن است، به آن قابل برداشت می‌گویند. (به طور کلی، این حالت شامل اکثر سرطان‌های مرحله IA، IB و IIA در سیستم TNM می‌شود.)

توجه به این نکته مهم است که برخی از سرطان‌ها ممکن است بر اساس آزمایش‌های تصویر برداری قابل برداشت باشند اما پس از شروع جراحی ممکن است مشخص شود که نمی‌توان همه سرطان‌ها را برداشت. اگر این اتفاق بیفتد، فقط برخی از سرطان ممکن است برای تایید تشخیص برداشته شود (اگر نمونه برداری قبلا انجام نشده باشد) و بقیه عملیات برنامه ریزی شده برای جلوگیری از خطر عوارض جانبی عمده متوقف می‌شود.

به شکل مرزی قابل برداشت

این اصطلاح برای توصیف برخی از سرطان‌ها به کار می‌رود که ممکن است به تازگی به رگ‌های خونی نزدیک رسیده باشند اما پزشکان احساس می‌کنند ممکن است هنوز به طور کامل با جراحی حذف شوند.

غیر قابل برداشت

این سرطان‌ها را نمی‌توان به طور کامل با جراحی حذف کرد.

به صورت موضعی پیشرفته (Locally advanced): اگر سرطان هنوز به اندام‌های دور گسترش نیافته باشد اما باز هم نمی‌توان آن را به طور کامل با جراحی برداشت، به آن سرطان موضعی پیشرفته می‌گویند. اغلب دلیلی که سرطان را نمی‌توان برداشت این است که در رگ‌های خونی اصلی مجاور رشد کرده یا احاطه شده است. (این حالت شامل برخی از سرطان‌های مرحله III در سیستم TNM می‌شود.)

بسیار بعید است که جراحی برای حذف این تومورها مفید باشد و همچنان می‌تواند عوارض جانبی عمده ای را به همراه داشته باشد. برخی از انواع جراحی ممکن است هنوز انجام شود اما این یک عمل جراحی کمتر گسترده با هدف پیشگیری یا تسکین علائم یا مشکلاتی مانند انسداد مجرای صفراوی یا مجرای روده به جای تلاش برای درمان سرطان است.

متاستاتیک (Metastatic): اگر سرطان به اندام‌های دور گسترش یافته باشد، متاستاتیک (مرحله IV) نامیده می‌شود. این سرطان‌ها را نمی‌توان به طور کامل حذف کرد. جراحی ممکن است هنوز انجام شود اما هدف آن پیشگیری یا تسکین علائم است، نه تلاش برای درمان سرطان.

تومور مارکرها (CA 19-9)

تومور مارکرها موادی هستند که گاهی در زمان ابتلا به سرطان در خون یافت می‌شوند. CA 19-9 یک نشانگر تومور است که ممکن است در سرطان پانکراس مفید باشد. کاهش سطح CA 19-9 پس از جراحی (در مقایسه با سطح قبل از جراحی) و سطوح پایین CA 19-9 پس از جراحی پانکراس، ‌وضعیت آتی (چشم‌ انداز) بهتری را پیش ‌بینی می‌کند.

میزان بقا و زنده مانی برای سرطان پانکراس

میزان بقا می‌تواند به شما ایده دهد که چند درصد از افراد مبتلا به همان نوع و مرحله سرطان، مدت معینی (معمولاً 5 سال) پس از تشخیص هنوز زنده هستند.‌ آن‌ها نمی‌توانند به شما بگویند که چقدر زنده خواهید ماند اما ممکن است به شما کمک کنند تا درک بهتری از احتمال موفقیت روند درمانتان داشته باشید.

به خاطر داشته باشید که میزان بقا عددی تخمینی است و اغلب بر اساس نتایج قبلی تعداد زیادی از افرادی است که سرطان خاصی داشتند اما‌ این آمار نمی‌توانند پیش بینی کنند که در مورد فرد خاصی چه اتفاقی خواهد افتاد. این آمار می‌توانند گیج کننده باشند و ممکن است شما را به پرسیدن سوالات بیشتری سوق دهند. پزشک شما با وضعیتتان آشناست. از وی بپرسید چگونه این اعداد ممکن است برای شما اعمال شوند.

نرخ بقای نسبی 5 ساله (5-year relative survival rate) چیست؟

نرخ بقای نسبی افراد مبتلا به همان نوع و مرحله سرطان پانکراس را با افراد در کل جمعیت مقایسه می‌کند.

به عنوان مثال، اگر نرخ بقای نسبی 5 ساله برای مرحله خاصی از سرطان پانکراس 50 درصد باشد، به این معنی است که احتمال زنده ماندن افرادی که به آن سرطان مبتلا هستند برای 5 سال آینده پس از تشخیص، نسبت به افرادی که آن سرطان را ندارند به طور متوسط ​​حدود 50 درصد است.

این اعداد از کجا می‌آیند؟

انجمن سرطان آمریکا به اطلاعات پایگاه داده SEER که توسط موسسه ملی سرطان (National Cancer Institute یا NCI) نگهداری می‌شود، برای ارائه آمار بقا و زنده مانی انواع مختلف سرطان متکی است.

پایگاه داده SEER نرخ بقای نسبی 5 ساله سرطان پانکراس در ایالات متحده را بر اساس میزان گسترش سرطان دنبال می‌کند. با این حال، پایگاه داده SEER سرطان‌ها را بر اساس مراحل AJCC TNM (مرحله 1، مرحله 2، مرحله 3 و غیره) گروه بندی نمی‌کند. در عوض، سرطان‌ها را به مراحل موضعی، منطقه ای و دور دسته بندی می‌کند:

• موضعی (Localized): هیچ نشانه ای از گسترش سرطان به خارج از پانکراس وجود ندارد.
• منطقه ای (Regional): سرطان از پانکراس به ساختارها یا غدد لنفاوی مجاور گسترش یافته است.
• دور (Distant): سرطان به نقاط دورتر بدن مانند ریه‌ها، کبد یا استخوان‌ها گسترش یافته است.

نرخ بقای نسبی 5 ساله برای سرطان پانکراس

این اعداد بر اساس اطلاعات افرادی است که بین سال‌های 2011 تا 2017 به سرطان پانکراس مبتلا شده ‌اند.

درک اعداد

• این اعداد فقط برای مرحله سرطان در هنگام اولین تشخیص صدق می‌کند. اگر سرطان رشد کند، گسترش یابد یا پس از درمان عود کند، دیگر اعمال نمی‌شوند.
• این اعداد همه عوامل را در نظر نمی‌گیرند. میزان بقا بر اساس میزان گسترش سرطان گروه‌ بندی می‌شود اما سن شما، سلامت کلی، میزان واکنش سرطان به درمان، درجه تومور، وسعت برداشتن، سطح نشانگر تومور (CA 19-9) و سایر عوامل نیز وجود دارد که روی دیدگاه شما تاثیر بگذارند.
• افرادی که اکنون مبتلا به سرطان پانکراس تشخیص داده می‌شوند، ممکن است چشم انداز بهتری نسبت به این اعداد داشته باشند. روش‌های درمانی با گذشت زمان بهبود می‌یابند و این اعداد بر اساس اطلاعات افرادی بدست آمده اند که حداقل پنج سال زودتر تشخیص داده شده و درمان شده اند.

جراحی (Surgery) برای سرطان پانکراس

برای سرطان پانکراس می‌توان از دو نوع جراحی کلی استفاده کرد:

• جراحی بالقوه درمانی (Potentially curative surgery) زمانی استفاده می‌شود که نتایج معاینات و آزمایش‌ها حاکی از امکان حذف (رزکسیون) همه سرطان باشد.
• اگر آزمایشات نشان دهند که سرطان بسیار گسترده است و نمی‌توان به طور کامل برداشته شود، ممکن است جراحی تسکینی (Palliative surgery) انجام شود. این جراحی برای تسکین علائم یا جلوگیری از بروز برخی عوارض مانند انسداد مجرای صفراوی یا روده انجام می‌شود اما هدف درمان سرطان نیست.

مرحله بندی لاپاراسکوپی (Staging laparoscopy)

برای تعیین اینکه کدام نوع جراحی ممکن است بهترین باشد، دانستن مرحله (وسعت) سرطان مهم است. اما تعیین دقیق سرطان لوزالمعده تنها با استفاده از تست‌های تصویر برداری می‌تواند دشوار باشد. گاهی اوقات ابتدا لاپاراسکوپی برای کمک به تعیین وسعت سرطان و امکان برداشتن آن انجام می‌شود.

برای این روش، جراح چند برش (incisions) کوچک در شکم (belly) ایجاد کرده و ابزار بلند و نازکی را وارد می‌کند. یکی از‌ آن‌ها یک دوربین فیلم برداری کوچک در انتهای آن دارد تا جراح بتواند داخل شکم را ببیند و به پانکراس و سایر اندام‌ها نگاه کند. نمونه‌های بیوپسی تومورها و سایر نواحی غیر طبیعی می‌توانند نشان دهند که سرطان تا چه اندازه گسترش یافته است.

جراحی بالقوه درمانی (Potentially curative surgery)

مطالعات نشان داده اند که برداشتن تنها بخشی از سرطان لوزالمعده به بیماران کمک نمی‌کند تا عمر طولانی تری داشته باشند، بنابراین جراحی بالقوه درمانی تنها در صورتی انجام می‌شود که جراح فکر کند تمام سرطان قابل برداشت است.

این یک جراحی بسیار پیچیده است و ممکن است برای بیماران بسیار سخت باشد. همچنین می‌تواند عوارضی ایجاد کند و ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد تا بیمار به طور کامل بهبود یابد. اگر به انجام این نوع جراحی فکر می‌کنید، مهم است که مزایا و خطرات احتمالی را به دقت بسنجید.

به نظر می‌رسد کمتر از 1 مورد از هر 5 مورد سرطان لوزالمعده در زمان پیدا شدن به پانکراس محدود می‌شود. حتی در آن زمان، همه این سرطان‌ها واقعا قابل برداشتن (قابل برداشت کامل) نیستند. گاهی اوقات پس از شروع عمل جراحی مشخص می‌شود که سرطان بیش از حد رشد کرده است که به طور کامل نمی‌توان آن را خارج کرد. اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است عمل جراحی متوقف شود یا جراح ممکن است با انجام یک عمل کوچکتر با هدف تسکین یا پیشگیری از علائم عملیات را ادامه دهد (به مبحث «جراحی تسکینی» در ادامه مراجعه کنید). این امر به این دلیل است که جراحی برنامه ریزی شده برای درمان سرطان بسیار بعید است و همچنان می‌تواند منجر به عوارض جانبی عمده شود. همچنین زمان بهبودی را طولانی تر می‌کند که می‌تواند روند‌های درمانی دیگر را به تاخیر بیندازد.

جراحی تنها شانس واقعی را برای درمان سرطان لوزالمعده ارائه می‌دهد اما همیشه به درمان کامل منجر نمی‌شود. حتی اگر تمام سرطان‌های قابل مشاهده برداشته شوند، اغلب برخی از سلول‌های سرطانی قبلاً به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته اند. این سلول‌ها می‌توانند در طول زمان به تومورهای جدید تبدیل شوند که درمان آن دشوار است.

جراحی‌های درمانی عمدتاً برای درمان سرطان‌های سر لوزالمعده انجام می‌شود. از آن جایی که این سرطان‌ها در نزدیکی مجرای صفراوی قرار دارند، اغلب باعث زردی می‌شوند که گاهی اوقات به اندازه کافی زود تشخیص داده می‌شوند تا به طور کامل برداشته شوند. جراحی برای سایر قسمت‌های لوزالمعده در زیر توضیح داده شده است و در صورتی انجام می‌شود که بتوان تمام سرطان را از بین برد.

روش ویپل (Whipple procedure، پانکراتیکودئودنکتومی یا pancreaticoduodenectomy)

این روش رایج ترین عمل برای برداشتن سرطان در سر لوزالمعده است.

در این عمل جراح سر لوزالمعده و گاهی بدن پانکراس را نیز برمی‌دارد. ساختارهای مجاور مانند بخشی از روده کوچک، بخشی از مجرای صفراوی، کیسه صفرا، غدد لنفاوی نزدیک پانکراس و گاهی بخشی از معده نیز برداشته می‌شوند. سپس مجرای صفراوی و لوزالمعده باقی مانده به روده کوچک متصل می‌شوند تا صفرا و آنزیم‌های گوارشی همچنان بتوانند وارد روده کوچک شوند. سپس قطعات انتهایی روده کوچک (یا معده و روده کوچک) دوباره به هم متصل می‌شوند تا غذا بتواند از دستگاه گوارش (روده) عبور کند.

اغلب این عمل از طریق یک برش بزرگ (cut) در وسط شکم انجام می‌شود. برخی از پزشکان در مراکز اصلی سرطان نیز این عمل را به روش لاپاراسکوپی انجام می‌دهند، که گاهی اوقات به عنوان جراحی سوراخ کلیدی (keyhole surgery) شناخته می‌شود.

عمل ویپل یک عمل بسیار پیچیده است که به جراح با مهارت و تجربه زیادی نیاز دارد. این نوع خطر نسبتاً بالایی از عوارض دارد که می‌تواند زندگی را تهدید کند. هنگامی که این عمل در بیمارستان‌های کوچک یا توسط پزشکان با تجربه کمتر انجام می‌شود، ممکن است 15 درصد از بیماران در نتیجه عوارض جراحی فوت کنند. در مقابل، زمانی که عمل در مراکز سرطان توسط جراحان مجرب در این روش انجام می‌شود، کمتر از 5 درصد بیماران در نتیجه مستقیم جراحی جان خود را از دست می‌دهند.

برای داشتن بهترین نتیجه، مهم است که توسط جراحی که بسیاری از این عمل‌ها را انجام می‌دهد، تحت درمان قرار بگیرید و جراحی را در بیمارستانی انجام دهید که بسیاری از‌ این عمل‌ها در آن انجام می‌شود. به طور کلی، زمانی که جراحی در بیمارستانی انجام می‌شود که حداقل 15 تا 20 عمل ویپل در سال در آن انجام می‌شود، افرادی که این نوع جراحی را در آن انجام می‌دهند، بهتر عمل می‌کنند.

با این حال، حتی در بهترین شرایط، بسیاری از بیماران عوارض جراحی را دارند. این عوارض می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• نشت از اتصالات مختلف بین اندام‌هایی که جراح باید آن‌ها را به هم پیوند بزند.
• عفونت‌ها
• خون ریزی
• مشکل در تخلیه معده بعد از غذا خوردن
• مشکل در هضم برخی غذاها (که ممکن است نیاز به مصرف قرص‌هایی برای کمک به هضم داشته باشد)
• کاهش وزن
• تغییر در عادات روده
• دیابت

پانکراتکتومی دیستال (Distal pancreatectomy)

در این عمل جراح فقط دم پانکراس یا دم و قسمتی از بدن پانکراس را برمی‌دارد. معمولا طحال نیز برداشته می‌شود. طحال به بدن کمک می‌کند تا با عفونت‌ها مبارزه کند، بنابراین اگر حذف شود، در معرض خطر عفونت با باکتری‌های خاص خواهید بود. برای کمک به این امر، پزشکان توصیه می‌کنند که بیماران قبل از این جراحی واکسن‌های خاصی را دریافت کنند.

این جراحی برای درمان سرطان‌های موجود در دم و بدن پانکراس استفاده می‌شود. متأسفانه، بسیاری از این تومورها معمولاً تا زمان یافتن گسترش یافته اند و جراحی همیشه یک گزینه نیست.

پانکراتکتومی کامل (Total pancreatectomy)

این عمل کل لوزالمعده و همچنین کیسه صفرا، بخشی از معده و روده کوچک و طحال را از بین می‌برد. اگر سرطان در سراسر پانکراس پخش شده باشد اما همچنان قابل برداشتن باشد، این جراحی ممکن است یک گزینه باشد. اما این نوع جراحی کمتر از سایر عمل‌ها استفاده می‌شود زیرا به نظر می‌رسد مزیت عمده‌ای در برداشتن کل پانکراس وجود ندارد و می‌تواند عوارض جانبی بزرگی نیز داشته باشد.

زندگی بدون پانکراس امکان پذیر است اما وقتی کل لوزالمعده برداشته می‌شود، افراد بدون سلول‌های سازنده انسولین و سایر هورمون‌هایی می‌مانند که به حفظ سطح ایمن قند خون کمک می‌کنند. این افراد به دیابت مبتلا می‌شوند که کنترل آن دشوار است زیرا کاملاً به تزریق انسولین وابسته هستند. افرادی که این جراحی را انجام داده اند نیز باید از قرص‌های آنزیم پانکراس برای کمک به هضم برخی غذاها استفاده کنند.

قبل از انجام این عمل، پزشک توصیه می‌کند که واکسن‌های خاصی را دریافت کنید زیرا طحال برداشته می‌شود.

جراحی تسکینی (Palliative surgery)

اگر سرطان بیش از حد گسترش یافته باشد که به طور کامل برداشته شود، هر جراحی در نظر گرفته شده تسکینی خواهد بود (به منظور تسکین علائم). از آن جایی که سرطان لوزالمعده می‌تواند به سرعت گسترش یابد، اکثر پزشکان جراحی بزرگ را برای تسکین علائم توصیه نمی‌کنند، به‌ ویژه برای افرادی که وضعیت سلامتی ضعیفی دارند.

گاهی اوقات ممکن است جراحی با این امید شروع شود که بیمار را درمان کند اما پس از شروع، جراح متوجه می‌شود که این درمان امکان پذیر نیست. در این مورد، جراح ممکن است برای کمک به تسکین علائم، عمل تسکینی کمتری به نام جراحی بای پس (bypass surgery) انجام دهد.

سرطان‌هایی که در سر لوزالمعده رشد می‌کنند می‌توانند مجرای صفراوی مشترک را هنگام عبور از این قسمت از پانکراس مسدود کنند. این امر می‌تواند باعث درد و مشکلات گوارشی شود زیرا صفرا نمی‌تواند وارد روده شود. مواد شیمیایی صفرا نیز در بدن تجمع می‌یابند که می‌تواند باعث زردی، حالت تهوع، استفراغ و سایر مشکلات شود. در این شرایط دو گزینه اصلی برای رفع انسداد مجرای صفراوی وجود دارد:

استنت گذاری (Stent placement)

متداول ترین روش برای تسکین مجرای صفراوی مسدود شده شامل جراحی واقعی نیست. در عوض، یک استنت (لوله کوچک، معمولاً از جنس فلز) در داخل مجرا قرار داده می‌شود تا آن را باز نگه دارد.

این کار معمولاً از طریق یک آندوسکوپ (لوله بلند و انعطاف ‌پذیر) در حالی که بیهوش هستید انجام می‌شود. اغلب این کار بخشی از کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP یا endoscopic retrograde cholangiopancreatography) است. پزشک آندوسکوپ را از گلو و تا انتهای روده کوچک عبور می‌دهد. سپس از طریق آندوسکوپ، پزشک می‌تواند استنت را در مجرای صفراوی قرار دهد. استنت همچنین می‌تواند از طریق پوست در طول کلانژیوگرافی از راه کبد (percutaneous transhepatic cholangiography یا PTC) در محل قرار گیرد. (به مبحث آزمایشات سرطان پانکراس مراجعه کنید.)

استنت به باز نگه داشتن مجرای صفراوی کمک می‌کند حتی اگر سرطان اطراف آن را تحت فشار قرار دهد. اما پس از چند ماه، ممکن است استنت مسدود شود و ممکن است نیاز به پاکسازی یا تعویض داشته باشد. همچنین می‌توان از استنت‌های بزرگ‌تر برای باز نگه داشتن قسمت‌هایی از روده کوچک در صورت خطر انسداد توسط سرطان استفاده کرد.

استنت مجرای صفراوی را نیز می‌توان برای کمک به تسکین زردی قبل از انجام جراحی درمانی (که معمولاً چند هفته بعد انجام می‌شود) قرار داد. این کار می‌تواند به کاهش خطر عوارض ناشی از جراحی کمک کند.

عمل جراحی بای پس (Bypass surgery)

در افرادی که به اندازه کافی سالم هستند، گزینه دیگری برای تسکین مجرای صفراوی مسدود شده، جراحی برای تغییر مسیر جریان صفرا از مجرای صفراوی مشترک به طور مستقیم به روده کوچک و دور زدن پانکراس است. این کار به طور معمول نیاز به یک برش (cut) بزرگ در شکم دارد و ممکن است هفته‌ها طول بکشد تا بهبودی حاصل شود. گاهی اوقات می‌توان جراحی را از طریق چندین بریدگی کوچک در شکم با استفاده از ابزارهای جراحی بلند خاص انجام داد. (این عمل به عنوان جراحی لاپاراسکوپی یا سوراخ کلیدی شناخته می‌شود.)

قرار دادن استنت اغلب آسان‌تر و روند بهبودی بسیار کوتاه‌تر است، به همین دلیل است که این کار بیشتر از جراحی بای‌ پس انجام می‌شود. اما جراحی می‌تواند مزایایی داشته باشد، مانند:

• اغلب می‌تواند تسکین طولانی تری نسبت به استنت به همراه داشته باشد که ممکن است نیاز به تمیز کردن یا تعویض داشته باشد.
• اگر بنا به دلایلی نتوان استنت گذاشت، ممکن است یک گزینه باشد.
• در طول جراحی، جراح ممکن است بتواند برخی از اعصاب اطراف پانکراس را قطع کند یا الکل به‌ آن‌ها تزریق کند. از آن جایی که سرطان لوزالمعده اغلب در صورت رسیدن به این اعصاب باعث درد می‌شود، این روش ممکن است درد ناشی از سرطان را کاهش دهد یا آن را از بین ببرد.

گاهی اوقات انتهای معده از اثنی عشر (نخستین قسمت روده باریک) جدا می‌شود و در طول این عمل جراحی دورتر به پایین روده کوچک متصل می‌شود. این کار به عنوان بای پس معده (gastric bypass) شناخته می‌شود. این کار به این دلیل انجام می‌شود که با گذشت زمان سرطان ممکن است به اندازه کافی بزرگ شود که دوازدهه را مسدود کند که می‌تواند باعث درد و استفراغ شود و اغلب به جراحی فوری نیاز دارد. دور زدن دوازدهه قبل از این اتفاق گاهی اوقات می‌تواند به جلوگیری از بروز آن کمک کند.

جراحی بای پس هنوز هم می‌تواند یک عمل بزرگ باشد، بنابراین مهم است که به اندازه کافی سالم باشید که آن را تحمل کنید و قبل از انجام جراحی با پزشک خود در مورد مزایا و خطرات احتمالی صحبت کنید.

درمان‌های ابلیشن (Ablation treatments) یا آمبولیزاسیون (embolization treatments) برای سرطان پانکراس

درمان‌های ابلیشن و آمبولیزاسیون روش‌های مختلفی برای از بین بردن تومورها هستند نه از بین بردن‌ آن‌ها با جراحی.‌ این روش‌ها خیلی کمتر برای سرطان‌های لوزالمعده استفاده می‌شوند اما گاهی اوقات می‌توانند برای کمک به درمان سرطان پانکراس که به سایر اندام‌ها، به ویژه کبد گسترش یافته است، استفاده شوند.

بعید است که این درمان‌ها به تنهایی سرطان را درمان کنند. زمانی که تنها چند ناحیه انتشار وجود دارد، بیشتر برای کمک به پیشگیری یا تسکین علائم استفاده می‌شوند و اغلب همراه با انواع دیگر درمان استفاده می‌شوند.

درمان‌های فرسایشی (Ablative treatments)

فرسایشی به درمان‌هایی گفته می‌شود که تومورها را معمولاً با گرما یا سرمای شدید از بین می‌برند.‌ آن‌ها به طور کلی برای تومورهایی با عرض بیش از 2 سانتی متر (کمی کمتر از یک اینچ) بهترین هستند. به طور معمول، با این نوع درمان نیازی به ماندن در بیمارستان نخواهید داشت. انواع مختلفی از درمان‌های فرسایشی وجود دارد:

فرسایش فرکانس رادیویی (Radiofrequency ablation یا RFA) از امواج رادیویی با انرژی بالا برای درمان استفاده می‌کند. یک کاوشگر نازک سوزن مانند از طریق پوست وارد و در داخل تومور قرار می‌گیرد. قرار دادن پروب توسط سونوگرافی یا سی تی اسکن هدایت می‌شود. نوک پروب یک جریان الکتریکی با فرکانس بالا آزاد می‌کند که تومور را گرم می‌کند و سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد.

ترموتراپی مایکروویو (Microwave thermotherapy) مشابه RFA است با این تفاوت که از امواج مایکروویو برای گرم کردن و از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند.

فرسایش اتانولی (الکل) (همچنین به عنوان تزریق اتانول از راه پوست شناخته می‌شود) با تزریق الکل غلیظ به طور مستقیم به تومور سلول‌های سرطانی انجام شده و آن‌ها را از بین می‌برد. این کار معمولاً از طریق پوست با استفاده از سوزن انجام می‌شود که توسط سونوگرافی یا سی تی اسکن هدایت می‌گردد.

کرایوسرجری (Cryosurgery، همچنین به عنوان کرایوتراپی یا کرایوآبلیشن نیز شناخته می‌شود) با منجمد کردن تومور با یک پروب فلزی نازک، تومور را از بین می‌برد. پروب با استفاده از سونوگرافی از طریق پوست وارد و به داخل تومور هدایت می‌شود. سپس گازهای بسیار سرد از طریق پروب عبور داده می‌شود تا تومور منجمد شود و سلول‌های سرطانی از بین بروند. این روش ممکن است برای درمان تومورهای بزرگتر از سایر تکنیک‌های فرسایش استفاده شود اما گاهی اوقات نیاز به بیهوشی عمومی (حالتی که شما را در خواب عمیق فرو می‌برند) دارد.

عوارض جانبی درمان‌های فرسایشی

عوارض جانبی احتمالی پس از درمان فرسایشی شامل درد شکمی، عفونت و خونریزی در داخل بدن است. عوارض جدی غیر معمول هستند اما ممکن است رخ دهند.

آمبولیزاسیون (Embolization)

در طول آمبولیزاسیون، موادی به داخل شریان تزریق می‌شوند تا جریان خون را به سلول‌های سرطانی مسدود کنند و باعث مرگ‌ آن‌ها شوند. این کار ممکن است برای تومورهای بزرگتر (تا حدود 5 سانتی متر یا 2 اینچ) در کبد استفاده شود.

3 نوع اصلی آمبولیزاسیون وجود دارد:

آمبولیزاسیون شریانی (Arterial embolization، همچنین به عنوان آمبولیزاسیون ترانس شریانی یا TAE شناخته می‌شود) شامل قرار دادن یک کاتتر (catheter، یک لوله نازک و انعطاف پذیر) در یک شریان از طریق یک بریدگی کوچک در قسمت داخلی ران است و به داخل شریان کبدی که تومور را تغذیه می‌کند، قرار می‌گیرد. جریان خون با تزریق موادی که آن شریان را مسدود می‌کند (یا جریان را کاهش می‌دهد) مسدود می‌شود. در این حالت بیشتر سلول‌های سالم کبد تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند زیرا خون خود را از یک رگ خونی متفاوت، یعنی سیاهرگ باب، تامین می‌کنند.

کموآمبولیزاسیون (Chemoembolization، همچنین به عنوان کموامبولیزاسیون ترانس شریانی یا TACE نیز شناخته می‌شود) آمبولیزاسیون را با شیمی درمانی ترکیب می‌کند. بیشتر اوقات، این کار با استفاده از دانه‌های ریزی انجام می‌شود که داروی شیمی درمانی را در طول آمبولیزاسیون ترشح می‌کنند. TACE همچنین می‌تواند با شیمی درمانی از طریق کاتتر به طور مستقیم در شریان انجام شود و سپس شریان را مسدود کند.

رادیوامبولیزاسیون (Radioembolization) آمبولیزاسیون را با پرتو درمانی ترکیب می‌کند. در ایالات متحده، این کار با تزریق دانه‌های کوچک رادیو اکتیو (به نام میکروسفرها یا microspheres) به شریان کبدی انجام می‌شود. دانه‌ها در رگ‌های خونی نزدیک تومور قرار می‌گیرند و در آن جا مقادیر کمی پرتو را به محل تومور می‌تابند. از آن جایی که تابش مسافت بسیار کوتاهی را طی می‌کند، اثرات آن عمدتاً به تومور محدود می‌شود.

عوارض آمبولیزاسیون

عوارض جانبی احتمالی پس از آمبولیزاسیون شامل درد شکمی، تب، حالت تهوع، عفونت و لخته شدن خون در رگ‌های خونی مجاور است. عوارض جدی شایع نیستند اما ممکن است رخ دهند.

پرتو درمانی (Radiation Therapy) برای سرطان پانکراس

پرتو درمانی از اشعه ایکس (یا ذرات) با انرژی بالا برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. این روش درمانی می‌تواند در درمان برخی از سرطان‌های پانکراس مفید باشد.

چه زمانی می‌توان از پرتو درمانی استفاده کرد؟

• ممکن است پس از عمل جراحی (که به عنوان درمان کمکی یا adjuvant treatment شناخته می‌شود) پرتو درمانی داده شود تا احتمال عود سرطان کاهش یابد. پرتو درمانی معمولاً همراه با شیمی‌ درمانی داده می‌شود که با هم به عنوان شیمی پرتویی یا chemoradiation شناخته می‌شود.
• برای تومورهای قابل برداشت مرزی، ممکن است پرتو درمانی همراه با شیمی درمانی قبل از جراحی (درمان نئوادجوانت یا neoadjuvant treatment) برای کوچک کردن تومور و آسان‌تر کردن برداشتن کامل آن داده شود.
• پرتو درمانی همراه با شیمی درمانی ممکن است به عنوان بخشی از روند درمان اصلی در افرادی که سرطان‌ آن‌ها فراتر از پانکراس رشد کرده است و با جراحی قابل برداشتن نیست (سرطان‌های محلی پیشرفته یا غیرقابل برداشت) استفاده شود.
• گاهی اوقات از پرتو درمانی برای کمک به تسکین علائم (مانند درد) در افراد مبتلا به سرطان‌های پیشرفته یا در افرادی که برای روش‌های درمانی دیگر مانند جراحی به اندازه کافی سالم نیستند، استفاده می‌شود.

پرتو درمانی چگونه انجام می‌شود؟

نوع پرتو درمانی که اغلب برای درمان سرطان لوزالمعده استفاده می‌شود (معروف به پرتو درمانی خارجی یا external beam radiation therapy) تابش را توسط منبعی خارج از بدن بر روی سرطان متمرکز می‌کند.

انجام پرتو درمانی بسیار شبیه به عکس برداری با اشعه ایکس است اما پرتو درمانی قوی تر است. این روش به خودی خود بدون درد است. هر جلسه درمانی فقط چند دقیقه طول می‌کشد، اگرچه زمان تنظیم – قرار دادن شما در محل مناسب برای روند درمان – معمولاً بیشتر طول می‌کشد. اغلب، پرتو درمانی 5 روز در هفته به مدت چند هفته z می‌شود.

عوارض جانبی احتمالی

برخی از عوارض جانبی رایج پرتو درمانی عبارتند از:

• تغییرات پوستی در نواحی تحت تابش، از قرمزی گرفته تا تاول و پوسته پوسته شدن
• تهوع و استفراغ
• اسهال
• خستگی
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن

تشعشع و پرتو درمانی همچنین می‌تواند شمارش خون را کاهش دهد که می‌تواند خطر ابتلا به عفونت جدی را افزایش دهد.

معمولاً این اثرات در عرض چند هفته پس از اتمام روند درمان از بین می‌روند. از پزشک خود بپرسید که چه عوارض جانبی را باید انتظار داشت و چگونه از‌ آن‌ها پیشگیری کرده یا آن‌ها را تسکین داد.

شیمی درمانی (Chemotherapy) برای سرطان پانکراس

شیمی درمانی (Chemotherapy) یک داروی ضد سرطان است که به داخل ورید تزریق شده یا از طریق دهان و به شکل خوراکی مصرف می‌شود. این داروها وارد جریان خون می‌شوند و تقریباً به تمام نواحی بدن می‌رسند و این درمان را به طور بالقوه برای سرطان‌ها مفید می‌سازد، خواه گسترش یافته باشد یا گسترش نیافته باشد.

چه زمانی ممکن است از شیمی درمانی استفاده شود؟

شیمی درمانی اغلب بخشی از روند درمان سرطان پانکراس است و ممکن است در هر مرحله استفاده شود:

• قبل از عمل جراحی (شیمی درمانی نئوادجوانت یا neoadjuvant chemotherapy): شیمی درمانی را می‌توان قبل از جراحی (گاهی اوقات همراه با پرتو درمانی) برای کوچک کردن تومور تجویز کرد تا بتوان آن را با جراحی کم حجم تری برداشت. شیمی درمانی نئوادجوانت اغلب برای درمان سرطان‌هایی استفاده می‌شود که خیلی بزرگ هستند که در زمان تشخیص با جراحی حذف شوند (به نام سرطان‌های پیشرفته محلی یا locally advanced cancers).
• پس از جراحی (شیمی درمانی کمکی یا adjuvant chemotherapy): شیمی درمانی را می‌توان بعد از جراحی (گاهی اوقات همراه با پرتو درمانی) برای از بین بردن سلول‌های سرطانی که باقی مانده یا گسترش یافته اند اما قابل مشاهده نیستند، حتی در آزمایش‌های تصویر برداری استفاده کرد. اگر به این سلول‌ها اجازه رشد داده شود، می‌توانند تومورهای جدیدی را در سایر نقاط بدن تشکیل دهند. این نوع درمان ممکن است احتمال عود سرطان را کاهش دهد.
• برای سرطان پیشرفته لوزالمعده: زمانی که سرطان پیشرفته است و نمی‌توان آن را به طور کامل با جراحی برداشت یا اگر جراحی گزینه مناسبی نیست یا اگر سرطان به سایر اندام‌ها گسترش یافته باشد، می‌توان از شیمی درمانی استفاده کرد.

هنگامی که شیمی درمانی همراه با پرتو درمانی داده می‌شود، به عنوان chemoradiation شناخته می‌شود. این روش کمک می‌کند تا پرتو درمانی بهتر کار کند اما همچنین می‌تواند عوارض جانبی بیشتری داشته باشد.

 

کدام داروهای شیمی درمانی برای سرطان پانکراس استفاده می‌شود؟

در بیشتر موارد (به ویژه به عنوان درمان کمکی یا نئوادجوانتی)، شیمی درمانی زمانی مؤثرتر است که ترکیبی از داروها استفاده شود. برای افرادی که به اندازه کافی سالم هستند، معمولا 2 دارو یا بیشتر با هم تجویز می‌شوند. برای افرادی که از سلامت کافی برای درمان‌های ترکیبی برخوردار نیستند، می‌توان از یک دارو (معمولا جمسیتابین، 5-FU یا کپسیتابین) استفاده کرد.

رایج ترین داروهای مورد استفاده برای شیمی درمانی کمکی و نئوادجوانت عبارتند از:

• جمسیتابین (Gemzar)
• 5-فلوئورواوراسیل (5-FU)
• اگزالیپلاتین (Eloxatin)
• پاکلی تاکسل متصل به آلبوم (Abraxane)
• کاپسیتابین (Xeloda)
• سیس پلاتین (Cisplatin)
• Irinotecan (Camptosar)

شیمی درمانی برای سرطان پیشرفته پانکراس

• جمسیتابین (Gemzar)
• 5-فلوئورواوراسیل (5-FU) یا کاپسیتابین (Xeloda) (یک داروی خوراکی 5FU)
• Irinotecan (Camptosar) یا Liposomal Irinotecan (Onivyde)
• عوامل پلاتینی: سیس پلاتین و اگزالیپلاتین (Eloxatin)
• تاکسان‌ها: پاکلیتاکسل (Taxol)، دوستاکسل (Taxotere) و پاکلیتاکسل متصل به آلبوم (Abraxane)

شیمی درمانی چگونه انجام می‌شود؟

داروهای شیمی درمانی برای سرطان لوزالمعده را می‌توان در ورید (IV) یا به شکل خوراکی و به عنوان یک قرص تجویز کرد. تزریق را می‌توان در مطب پزشک، کلینیک شیمی درمانی یا در یک محیط بیمارستان انجام داد.

اغلب، یک IV کمی بزرگتر و محکم تر در سیستم ورید برای انجام شیمی درمانی مورد نیاز است.‌ آن‌ها به عنوان کاتترهای ورید مرکزی (CVCs یا central venous catheters)، دستگاه‌های دسترسی ورید مرکزی (central venous access devices یا CVAD) یا خطوط مرکزی شناخته می‌شوند.‌ آن‌ها برای قرار دادن داروها، فرآورده‌های خونی، مواد مغذی یا مایعات مستقیماً در خون شما استفاده می‌شوند. همچنین می‌توان از‌ آن‌ها برای خارج کردن خون برای آزمایش استفاده کرد.

پزشکان دوره‌های شیمی درمانی را انجام می‌دهند و در هر دوره از درمان، یک دوره استراحت دنبال می‌شود تا به شما فرصتی برای بهبودی ناشی از اثرات داروها بدهد. چرخه‌ها اغلب 2 یا 3 هفته ای هستند. برنامه درمانی بسته به داروهای مورد استفاده متفاوت است. به عنوان مثال، با برخی داروها، شیمی درمانی فقط در روز اول چرخه انجام می‌شود. دیگر داروها چند روز متوالی یا هفته ای یکبار داده می‌شوند. سپس، در پایان چرخه، برنامه شیمی درمانی برای شروع چرخه بعدی تکرار می‌شود.

شیمی درمانی ادجوانت و نئوادجوانت بسته به داروهای مورد استفاده، اغلب به مدت 3 تا 6 ماه تجویز می‌شود. طول روند درمان سرطان لوزالمعده پیشرفته بر اساس میزان کارکرد آن و عوارض جانبی شما بستگی دارد.

عوارض جانبی احتمالی

داروهای شیمی درمانی می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند. این عوارض به نوع و دوز داروهای داده شده و مدت زمان روند درمان بستگی دارد. عوارض جانبی احتمالی رایج عبارتند از:

• تهوع و استفراغ
• از دست دادن اشتها
• ریزش مو
• زخم‌های دهان
• اسهال یا یبوست

شیمی درمانی همچنین می‌تواند سلول‌های خون ساز مغز استخوان را تحت تأثیر قرار دهد که می‌تواند منجر به بروز موارد زیر شود:

• افزایش احتمال عفونت (ناشی از گلبول‌های سفید کم خون)
• خونریزی یا کبودی (ناشی از تعداد کم پلاکت‌ها)
• خستگی یا تنگی نفس (ناشی از گلبول‌های قرمز کم خون)

این عوارض معمولا پس از پایان روند درمان از بین می‌روند. اغلب راه‌هایی برای کاهش این عوارض وجود دارد. به عنوان مثال، می‌توان داروهایی برای کمک به پیشگیری یا کاهش تهوع و استفراغ تجویز کرد.

برخی از داروهای شیمی درمانی می‌توانند عوارض جانبی دیگری ایجاد کنند. مثلا:

• داروهایی مانند سیس پلاتین، اگزالی پلاتین و پاکلیتاکسل می‌توانند به اعصاب آسیب برسانند که می‌تواند منجر به علائم بی حسی، گزگز یا حتی درد در دست‌ها و پاها شود (به نام نوروپاتی محیطی یا peripheral neuropathy). برای یک روز یا بیشتر پس از درمان، اگزالیپلاتین می‌تواند باعث درد عصبی شود که با قرار گرفتن در معرض سرما بدتر می‌شود، از جمله هنگام بلع غذاها یا مایعات سرد.
• سیس پلاتین می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند. پزشکان سعی می‌کنند با دادن مقدار زیادی مایعات داخل وریدی (IV) قبل و بعد از تجویز دارو به بیمار از این امر جلوگیری کنند.
• سیس پلاتین می‌تواند بر شنوایی تأثیر بگذارد. ممکن است پزشک از شما بپرسد که آیا در طول درمان دچار شنیدن صدای زنگ در گوش یا کاهش شنوایی شده اید یا خیر.

درمان هدفمند (Targeted Therapy) برای سرطان پانکراس

همان طور که محققان در مورد تغییرات سلول‌های سرطانی پانکراس که به رشد‌ آن‌ها کمک می‌کند اطلاعات بیشتری کسب کرده اند، داروهای جدیدتری را برای هدف قرار دادن این تغییرات به طور خاص توسعه داده اند. این داروهای هدفمند متفاوت از داروهای شیمی درمانی استاندارد عمل می‌کنند. گاهی اوقات زمانی که داروهای شیمی درمانی استاندارد عمل نمی‌کنند، این دارو‌های هدفمند اثر می‌کنند و اغلب عوارض جانبی متفاوتی دارند.

مهار کننده EGFR

ارلوتینیب (Tarceva) دارویی است که پروتئینی را روی سلول‌های سرطانی به نام EGFR هدف قرار می‌دهد که به طور معمول به رشد سلول‌ها کمک می‌کند. در افراد مبتلا به سرطان پانکراس پیشرفته، این دارو را می‌توان همراه با داروی شیمی درمانی جمسیتابین تجویز کرد. ممکن است برخی از افراد بیشتر از دیگران از این ترکیب سود ببرند.

این دارو به صورت قرص، یک بار در روز مصرف می‌شود.

عوارض جانبی رایج ارلوتینیب شامل زوائد آکنه مانند روی صورت و گردن، اسهال، از دست دادن اشتها و احساس خستگی است.

عوارض جانبی کمتر شایع اما جدی تر می‌تواند شامل آسیب جدی ریه، کبد یا کلیه باشد. حتی سوراخ‌هایی که در معده یا روده، مشکلات جدی پوستی و خونریزی یا مشکلات لخته شدن خون نیز ایجاد می‌شوند.

مهار کننده PARP

در تعداد کمی از سرطان‌های پانکراس، سلول‌ها در یکی از ژن‌های BRCA (BRCA1 یا BRCA2) تغییراتی دارند. تغییر در یکی از این ژن‌ها گاهی اوقات می‌تواند منجر به سرطان شود.

اولاپاریب (Lynparza) نوعی دارویی است که به عنوان مهار کننده PARP شناخته می‌شود. آنزیم‌های PARP معمولاً در مسیری که به ترمیم DNA آسیب‌ دیده در داخل سلول‌ها کمک می‌کند، درگیر هستند. ژن‌های BRCA معمولاً در مسیر متفاوتی از ترمیم DNA نقش دارند و جهش در یکی از این ژن‌ها می‌تواند آن مسیر را مسدود کند. این دارو با مسدود کردن مسیر PARP نیز ترمیم DNA آسیب دیده را برای سلول‌های توموری با ژن جهش یافته BRCA که اغلب منجر به مرگ‌ آن‌ها می‌شود، بسیار سخت می‌کند.

اولاپاریب را می‌توان برای درمان سرطان پیشرفته لوزالمعده در افرادی که دارای جهش شناخته شده یا مشکوک در ژن BRCA هستند، استفاده کرد که سرطان‌ آن‌ها پس از حداقل 4 ماه شیمی درمانی که شامل یک داروی پلاتینی (مانند اگزالی پلاتین یا سیس پلاتین) بود، بدتر نشده است.

نشان داده شده است که این دارو به کاهش یا کند کردن رشد برخی از سرطان‌های پیشرفته لوزالمعده کمک می‌کند، اگرچه تا کنون مشخص نیست که آیا می‌تواند به افراد کمک کند تا عمر طولانی تری داشته باشند یا خیر.

این دارو معمولاً دو بار در روز به شکل خوراکی و به صورت قرص مصرف می‌شود.

عوارض جانبی این دارو می‌تواند شامل تهوع، استفراغ، اسهال یا یبوست، خستگی، احساس سرگیجه، کاهش اشتها، تغییرات چشایی، کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون (کم خونی)، کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون (با افزایش خطر عفونت)، درد شکم و درد عضلات و مفاصل باشد. عوارض جانبی کمتر شایع اما جدی‌تر می‌تواند شامل التهاب در ریه‌ها و ایجاد برخی سرطان‌های خونی مانند سندرم میلودیسپلاستیک (myelodysplastic syndrome یا MDS) یا لوسمی میلوئیدی حاد (AML یا acute myeloid leukemia) باشد.

مهار کننده‌های NTRK

تعداد کمی از سرطان‌های پانکراس تغییراتی در یکی از ژن‌های NTRK دارند. این تغییرات ژنی گاهی می‌تواند منجر به رشد غیر طبیعی سلول و سرطان شود.

لاروترکتینیب (Vitrakvi) و انترکتینیب (Rozlytrek) پروتئین‌های ساخته شده توسط ژن‌های NTRK را هدف قرار می‌دهند. این داروها را می‌توان در افراد مبتلا به سرطان لوزالمعده پیشرفته که تغییر ژن NTRK دارند استفاده کرد، معمولاً زمانی که سرطان با وجود سایر درمان‌ها همچنان در حال رشد است.

این داروها به صورت قرص، یک یا دو بار در روز مصرف می‌شوند.

عوارض جانبی رایج این داروها می‌تواند شامل سرگیجه، خستگی، حالت تهوع، استفراغ، یبوست، افزایش وزن و اسهال باشد. عوارض جانبی کمتر شایع اما جدی‌تر می‌تواند شامل آزمایش‌های غیر طبیعی کبد، مشکلات قلبی و گیجی باشد.

ایمونوتراپی (Immunotherapy) برای سرطان پانکراس

ایمونوتراپی استفاده از داروها برای تحریک سیستم ایمنی بدن فرد برای شناسایی و تخریب موثرتر سلول‌های سرطانی است. انواع خاصی از ایمونوتراپی را می‌توان برای درمان سرطان پانکراس استفاده کرد.

مهار کننده‌های ایست بازرسی ایمنی (Immune checkpoint inhibitors)

بخش مهمی از سیستم ایمنی، توانایی آن در جلوگیری از حمله به سلول‌های طبیعی بدن است. برای انجام این کار، از پروتئین‌های «نقطه بازرسی یا checkpoint» روی سلول‌های ایمنی استفاده می‌کند که مانند سوئیچ‌هایی عمل می‌کنند که برای شروع پاسخ ایمنی باید روشن (یا خاموش شوند). سلول‌های سرطانی گاهی اوقات از این نقاط بازرسی برای جلوگیری از حمله سیستم ایمنی به‌ آن‌ها استفاده می‌کنند. اما داروهایی که این پست‌های بازرسی را هدف قرار می‌دهند، به عنوان درمان سرطان بسیار نوید بخش هستند.

داروهایی به نام بازدارنده‌های چک پوینت (checkpoint inhibitors) را می‌توان برای افرادی استفاده کرد که سلول‌های سرطان پانکراس‌ آن‌ها برای تغییرات ژنی خاص، مانند سطح بالای بی‌ثباتی ریز ماهواره (MSI-H یا high level of microsatellite instability) یا تغییر در یکی از ژن‌های ترمیم عدم تطابق (MMR) مثبت بوده است. تغییرات در ژن‌های MSI یا MMR (یا هر دو) اغلب در افراد مبتلا به سندرم لینچ (Lynch syndrome) دیده می‌شود.

این داروها برای افرادی استفاده می‌شود که سرطان‌ آن‌ها پس از شیمی درمانی دوباره شروع به رشد می‌کند. همچنین ممکن است برای درمان افرادی که سرطان‌ آن‌ها با جراحی قابل برداشتن نیست، پس از درمان عود کرده است (recurred) یا به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است (متاستاز یا metastasized) استفاده می‌شود.

مهار کننده PD-1

پمبرولیزوماب (Keytruda) دارویی است که PD-1 را هدف قرار می‌دهد، پروتئین ایست بازرسی روی سلول‌های سیستم ایمنی به نام سلول‌های T که به طور معمول به جلوگیری از حمله این سلول‌ها به سلول‌های طبیعی بدن کمک می‌کند. این دارو با مسدود کردن PD-1، پاسخ ایمنی را در برابر سلول‌های سرطانی پانکراس تقویت می‌کند و اغلب می‌تواند تومورها را کوچک کند.

این دارو به صورت انفوزیون داخل وریدی (IV) هر 2 یا 3 هفته تجویز می‌شود.

عوارض جانبی می‌تواند شامل خستگی، سرفه، حالت تهوع، خارش، زوائد پوستی، کاهش اشتها، یبوست، درد مفاصل و اسهال باشد.

سایر عوارض جانبی جدی تر کمتر رخ می‌دهد. این دارو اساساً با حذف ترمزها از سیستم ایمنی بدن عمل می‌کند. گاهی اوقات سیستم ایمنی شروع به حمله به سایر قسمت‌های بدن می‌کند که می‌تواند باعث مشکلات جدی یا حتی تهدید کننده زندگی در ریه‌ها، روده‌ها، کبد، غدد هورمون‌ ساز، کلیه‌ها یا سایر اندام‌ها شود.

بسیار مهم است که هر گونه عوارض جانبی جدید را به سرعت به تیم مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی خود گزارش دهید. در صورت بروز عوارض جانبی جدی، ممکن است لازم باشد روند درمان قطع شود و ممکن است دوزهای بالایی از کورتیکواستروئیدها (corticosteroids) برای سرکوب سیستم ایمنی خود دریافت کنید.

کنترل درد برای سرطان پانکراس

درد می‌تواند یک مشکل بزرگ برای افراد مبتلا به سرطان پانکراس باشد. این سرطان‌ها می‌توانند به اعصاب نزدیک لوزالمعده حمله کرده و به آن فشار بیاورند که می‌تواند باعث درد در شکم (belly) یا کمر شود.

دوره درمانی برای کمک به تسکین این درد در دسترس است. در صورت داشتن هر گونه درد، حتماً به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید. اگر روند درمان از اولین بار تجربه درد شروع شود، کنترل درد آسانتر است. شما و پزشک یا پرستارتان می‌توانید در مورد بهترین راه‌های درمان درد خود صحبت کنید. متخصص درد شما همچنین می‌تواند به ایجاد یک برنامه درمانی کمک کند.

برخی از راه‌های اثبات شده برای تسکین درد ناشی از سرطان پانکراس عبارتند از:

داروهای ضد درد

برای اکثر بیماران، مورفین یا داروهای مشابه (افیون‌ها) می‌تواند به کنترل درد کمک کند. بسیاری از مردم در مورد این داروها نگران هستند زیرا می‌ترسند معتاد شوند اما مطالعات نشان داده است که اگر بیمار دارو را برای کاهش درد طبق دستور پزشک مصرف کند، خطر این اعتیاد کم است.

داروهای ضد درد زمانی بهترین اثر را دارند که طبق برنامه منظم مصرف شوند. اگر فقط زمانی که درد شدید می‌شود استفاده شوند، به خوبی کار نمی‌کنند. چندین نوع طولانی اثر مورفین و سایر مواد افیونی به شکل قرص هستند و فقط باید یک یا دو بار در روز مصرف شوند. حتی یک شکل طولانی اثر از داروی فنتانیل (fentanyl) وجود دارد که هر 3 روز یک بار به صورت پچ استفاده می‌شود.

عوارض جانبی رایج این داروها حالت تهوع و احساس خواب آلودگی است که اغلب با گذشت زمان بهتر می‌شوند. یبوست یک عارضه جانبی شایع است که به خودی خود بهبود نمی‌یابد، بنابراین نیاز به درمان دارد. اکثر مردم نیاز به مصرف روزانه نرم کننده‌ها و یا ملین‌های مدفوع دارند.

سایر روش‌های درمانی

گاهی اوقات ممکن است برای درمان درد به اقدامات خاصی نیاز باشد. به عنوان مثال، بریدن یا تزریق الکل به برخی از اعصاب (که حامل احساسات درد هستند) در نزدیکی لوزالمعده اغلب می‌تواند درد را بهبود بخشد و ممکن است به شما اجازه دهد از دوزهای کمتری از داروهای ضد درد استفاده کنید. اگر به دلایلی (مانند برداشتن سرطان یا رفع انسداد مجرای صفراوی) تحت عمل جراحی قرار می‌گیرید، این عمل معمولاً می‌تواند به عنوان بخشی از همان عمل انجام شود.

این روش نیز می‌تواند به عنوان یک روش جداگانه انجام شود. پزشک ممکن است با تزریق یک داروی ب ی‌حس کننده یا دارویی که اعصاب را از بین می‌برد، انسداد عصبی را با تزریق اعصاب نزدیک پانکراس انجام دهد.

این کار را می‌توان با کمک سونوگرافی یا سی تی اسکن انجام داد:

• عبور سوزن از پوست
• با استفاده از یک آندوسکوپ (لوله بلند و انعطاف پذیری که از گلو وارد شده و از معده عبور می‌کند) که یک سوزن را به سمت اعصاب هدایت می‌کند.

درمان سرطان با شیمی درمانی و یا پرتو درمانی نیز گاهی اوقات می‌تواند با کوچک کردن اندازه سرطان، درد را تسکین دهد.

درمان سرطان پانکراس بر اساس میزان سرطان

این اطلاعات در مورد درمان سرطان پانکراس اگزوکرین (exocrine pancreatic cancer)، شایع ترین نوع سرطان پانکراس است.

در بیشتر مواقع، سرطان لوزالمعده بر اساس مرحله آن درمان می‌شود – اینکه تا چه حد در بدن گسترش یافته است. اما عوامل دیگری مانند سلامت کلی شما نیز می‌تواند بر گزینه‌های درمانی تأثیر بگذارد. اگر در مورد برنامه درمانی که توصیه می‌کنند سوالی دارید، با پزشک خود صحبت کنید.

مرحله بندی دقیق سرطان لوزالمعده با استفاده از تست‌های تصویرربرداری می‌تواند دشوار باشد. پزشکان تمام تلاش خود را می‌کنند تا قبل از روند درمان بفهمند که آیا احتمال خوبی وجود دارد که سرطان قابل برداشت است یا خیر – یعنی اینکه آیا می‌توان آن را به طور کامل برداشت. اما گاهی اوقات مشخص می‌شود که سرطان‌ها دورتر از آنچه در ابتدا تصور می‌شد گسترش یافته ‌اند.

درمان سرطان قابل برداشت

جراحان معمولاً سرطان لوزالمعده را قابل برداشت می‌دانند اگر به نظر برسد که هنوز فقط در پانکراس است یا خیلی فراتر از پانکراس امتداد ندارد و به رگ‌های خونی بزرگ نزدیک رشد نکرده است. همچنین فرد باید به اندازه کافی سالم باشد تا در مقابل جراحی برای برداشتن سرطان که یک عمل جراحی بزرگ است، مقاومت کند.

اگر آزمایش‌های تصویر برداری شانس معقولی برای برداشتن کامل سرطان را نشان می‌دهند، در صورت امکان جراحی ترجیح داده می‌شود زیرا تنها شانس واقعی برای درمان را ارائه می‌دهد. بر اساس محل شروع سرطان، معمولاً از روش ویپل (پانکراتیکودئودنکتومی یا pancreaticoduodenectomy) یا پانکراتکتومی دیستال (distal pancreatectomy) استفاده می‌شود.

گاهی اوقات حتی زمانی که تصور می‌شود سرطان قابل برداشتن است، در طول جراحی مشخص می‌شود که نمی‌توان همه آن را برداشت. اگر این اتفاق بیفتد، ادامه عمل ممکن است ضرر بیشتری نسبت به فایده آن داشته باشد. ممکن است جراحی متوقف شود یا جراح ممکن است با یک عمل کوچکتر با هدف تسکین یا جلوگیری از مشکلاتی مانند انسداد مجرای صفراوی روند را ادامه دهد.

درمان کمکی (درمان بعد از جراحی)

حتی زمانی که جراح فکر می‌کند تمام سرطان برداشته شده است، ممکن است سرطان باز هم عود کند. انجام شیمی درمانی (chemo)، به تنهایی یا همراه با پرتو درمانی (chemoradiation)، پس از جراحی (که به عنوان درمان کمکی شناخته می‌شود) ممکن است به برخی از بیماران کمک کند تا عمر طولانی تری داشته باشند. داروهای شیمی درمانی که اغلب مورد استفاده قرار می‌گیرند جمسیتابین (Gemzar) یا 5-FU هستند.

درمان نئوادجوانت (درمان قبل از جراحی)

گاهی اوقات، اگر تصور می‌شود که تومور قابل برداشت است اما بسیار بزرگ است، تعداد زیادی غدد لنفاوی بزرگ در مجاورت خود دارد یا باعث درد قابل توجهی می‌شود، ممکن است قبل از عمل جراحی برای کوچک کردن تومور (به عنوان درمان نئوادجوانت) شیمی درمانی یا شیمی پرتویی انجام شود. این کار ممکن است حذف تمام سرطان در زمان جراحی را آسان تر کند. ممکن است پس از جراحی همچنان شیمی درمانی اضافی توصیه شود.

درمان سرطان قابل برداشت مرزی

تعداد کمی از سرطان‌های پانکراس به رگ‌های خونی مجاور رسیده اند اما عمیقاً در‌ آن‌ها رشد نکرده و‌ آن‌ها را احاطه نکرده اند. این سرطان‌ها ممکن است هنوز با جراحی قابل برداشت باشند اما احتمال برداشتن همه سرطان کمتر است، بنابراین قابل برداشتن مرزی در نظر گرفته می‌شوند.

این سرطان‌ها اغلب ابتدا با شیمی درمانی نئوادجوانت (گاهی اوقات همراه با پرتو درمانی) درمان می‌شوند تا سرطان را کوچک کرده و حذف آن را آسان تر کنند. سپس آزمایش‌های تصویر برداری (و گاهی لاپاراسکوپی) انجام می‌شود تا اطمینان حاصل شود که سرطان آن‌ قدر رشد نکرده است که قابل برداشتن نباشد. تا زمانی که این اتفاق نیافتاده باشد، جراحی برای برداشتن آن انجام می‌شود. این کار ممکن است با شیمی درمانی بیشتری دنبال شود.

گزینه دیگر ممکن است ابتدا انجام جراحی و سپس شیمی درمانی کمکی (و احتمالاً پرتو درمانی) باشد. اگر در حین عمل جراحی مشخص شود که نمی‌توان همه سرطان را برداشت، ادامه عمل ممکن است بیشتر از اینکه فایده داشته باشد ضرر داشته باشد. ممکن است جراحی متوقف شود یا جراح ممکن است با یک عمل کوچکتر با هدف تسکین یا جلوگیری از بروز مشکلاتی مانند انسداد مجرای صفراوی روند را ادامه دهد.

درمان سرطان موضعی پیشرفته (غیر قابل برداشت)

سرطان‌های پیشرفته محلی بیش از حد به رگ‌های خونی نزدیک یا سایر بافت‌ها رشد کرده ‌اند که به‌ طور کامل با جراحی برداشته ‌شوند اما به کبد یا اندام‌ها و بافت‌های دور سرایت نکرده ‌اند. جراحی برای از بین بردن این سرطان‌ها به افراد کمک نمی‌کند که عمر طولانی تری داشته باشند. بنابراین، اگر جراحی انجام شود، برای رفع انسداد مجرای صفراوی یا دور زدن روده مسدود شده ناشی از فشار سرطان به سایر اندام‌ها است.

شیمی درمانی، گاهی اوقات به دنبال شیمی پرتویی، گزینه درمانی استاندارد برای سرطان‌های محلی پیشرفته است. این کار ممکن است به برخی از افراد کمک کند تا حتی اگر سرطان کوچک نشود، عمر طولانی تری داشته باشند. انجام همزمان شیمی درمانی و پرتو درمانی ممکن است برای کوچک کردن سرطان بهتر عمل کند اما این ترکیب عوارض جانبی بیشتری دارد و می‌تواند برای بیماران سخت ‌تر از انجام هر دو رش درمانی به تنهایی باشد. گاهی ممکن است قبل از انجام شیمی درمانی، درمان هدفمند به شیمی درمانی اضافه شود.

در موارد دیگر، ایمونوتراپی به تنهایی نیز ممکن است یک گزینه باشد.

اگر تصویر برداری نشان دهد که سرطان کوچکتر شده است و می‌تواند با جراحی به طور کامل از بین برود، ممکن است جراحی بعد از شیمی درمانی یا شیمی پرتویی انجام شود.

درمان سرطان متاستاتیک (گسترده)

سرطان لوزالمعده اغلب ابتدا در داخل شکم (belly) و به کبد گسترش می‌یابد.‌ آن‌ها همچنین می‌توانند به ریه‌ها، استخوان‌ها، مغز و سایر اندام‌ها گسترش یابند.

این سرطان‌ها به حدی گسترش یافته اند که با جراحی قابل برداشتن نیستند. حتی زمانی که آزمایش‌های تصویر برداری نشان می‌دهند که گسترش فقط به یک قسمت دیگر از بدن است، اغلب تصور می‌شود که گروه‌های کوچکی از سلول‌های سرطانی (بسیار کوچکتر از آن که در آزمایش‌های تصویر برداری دیده شوند) قبلاً به سایر اعضای بدن رسیده ‌اند.

شیمی درمانی معمولاً درمان اصلی برای این سرطان‌ها است. گاهی اوقات این روش می‌تواند رشد این سرطان‌ها را برای مدتی کوچک یا کند کند و ممکن است به افراد کمک کند تا عمر طولانی تری داشته باشند اما انتظار نمی‌رود که سرطان را کاملا درمان کند.

جمسیتابین یکی از داروهایی است که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. می‌توان آن را به تنهایی استفاده کرد (مخصوصاً برای افرادی که از سلامتی ضعیفی برخوردارند) یا می‌توان آن را با داروهای دیگر مانند پاکلیتاکسل متصل به آلبومین (Abraxane)، کپسیتابین (Xeloda) یا داروی هدفمند ارلوتینیب (Tarceva) ترکیب کرد.

گزینه دیگر، به ویژه برای افرادی که از نظر سلامتی خوب هستند، ترکیبی از داروهای شیمی درمانی به نام FOLFIRINOX است. این شامل 4 دارو است: 5-FU، leucovorin، irinotecan (Camptosar) و اگزالیپلاتین (Eloxatin). این روش درمانی ممکن است به افراد کمک کند بیشتر از مصرف جمسیتابین به تنهایی عمر کنند اما می‌تواند عوارض جانبی شدیدتری نیز داشته باشد.

در موارد خاص، ایمونوتراپی یا درمان هدفمند ممکن است گزینه‌هایی برای افرادی باشد که سلول‌های سرطانی‌ آن‌ها تغییرات ژنی خاصی دارند.

روش‌های درمانی دیگری نیز ممکن است برای کمک به پیشگیری یا تسکین علائم این سرطان‌ها استفاده شوند. به عنوان مثال، پرتو درمانی یا نوعی بلوک عصبی (nerve block) ممکن است برای کمک به تسکین درد سرطان استفاده شود یا ممکن است استنت در طول آندوسکوپی برای کمک به باز نگه داشتن مجرای صفراوی قرار داده شود.

از آن جایی که درمان‌های موجود در حال حاضر برای بسیاری از افراد خوب کار نمی‌کنند، ممکن است بخواهید در مورد شرکت در کارآزمایی بالینی داروهای جدید یا ترکیبی از داروها فکر کنید.

درمان سرطان پانکراسی که پیشرفت یا عود می‌کند

اگر سرطان در طول درمان به رشد خود ادامه دهد (پیشرفت کند) یا عود کند (recurs)، گزینه‌های درمانی شما به موارد زیر بستگی دارد:

• سرطان کجا و چقدر گسترش یافته است
• چه روش‌های درمانی قبلا مورد استفاده قرار گرفته اند
• سلامتی و تمایل شما برای انجام روند درمانی بیشتر

مهم است که هدف هر دوره درمانی بعدی و همچنین احتمال مزایا و خطرات را درک کنید.

هنگامی که سرطان پانکراس عود می‌کند، اغلب ابتدا در کبد خود را نشان می‌دهد اما ممکن است به ریه‌ها، استخوان یا سایر اندام‌ها نیز سرایت کند. اگر به اندازه کافی سالم باشید که بتوانید آن را دریافت کنید، معمولاً با شیمی درمانی درمان می‌شوید. اگر قبلا شیمی درمانی داشته اید و سرطان را برای مدتی دور نگه داشته است، همان شیمی درمانی ممکن است دوباره مفید باشد. در غیر این صورت، ممکن است داروهای شیمی درمانی مختلف، گاهی اوقات همراه با درمان هدفمند آزمایش شوند. ایمونوتراپی همچنین ممکن است در برخی موارد سرطان مکرر پانکراس مفید باشد. درمان‌های دیگری مانند پرتو درمانی یا قرار دادن استنت ممکن است برای کمک به پیشگیری یا تسکین علائم سرطان استفاده شود.

اگر سرطان در حین انجام شیمی درمانی پیشرفت کند و اگر به اندازه کافی سالم باشید، ممکن است نوع دیگری از شیمی درمانی را امتحان کنید.

در برخی مواقع، ممکن است مشخص شود که درمان‌های استاندارد دیگر سرطان را کنترل نمی‌کنند. اگر می‌خواهید به درمان خود ادامه دهید، ممکن است به شرکت در کارآزمایی بالینی یک روش درمانی جدیدتر سرطان پانکراس فکر کنید. اگرچه این‌ها همیشه بهترین گزینه برای هر فردی نیستند اما ممکن است برای شما و همچنین بیماران آینده مفید باشند.

درمان سرطان آمپول واتر

آمپول Vater ناحیه ای است که مجرای پانکراس و مجرای صفراوی مشترک به دوازدهه (اولین قسمت روده کوچک) تخلیه می‌شود. سرطان در این محل (به عنوان سرطان آمپولاری یا ampullary cancer شناخته می‌شود) می‌تواند از مجرای پانکراس، دوازدهه یا مجرای صفراوی مشترک شروع شود. در بسیاری از بیماران، تا زمانی که جراحی انجام نشده باشد، سرطان آمپولار را نمی‌توان از سرطان پانکراس تشخیص داد.

این سرطان‌ها اغلب باعث علائم اولیه ای مانند یرقان می‌شوند، بنابراین اغلب در حالی که هنوز قابل برداشتن هستند پیدا می‌شوند. جراحی با روش ویپل اغلب در درمان این سرطان‌های مراحل اولیه موفقیت آمیز است. شیمی درمانی کمکی اغلب پس از جراحی توصیه می‌شود.

سرطان‌های آمپولری پیشرفته تر مانند سرطان پانکراس درمان می‌شوند.

منبع

مترجم: فاطمه فریادرس

همچنین اخبار های علمی را بخوانید:

اخبار