در ایالات متحده، حدود 187000 نفر با سندرمهای میلودیسپلاستیک (MDS) مقابله میکنند که به توانایی مغز استخوان در تولید سلولهای خونی سالم آسیب میرساند.این سندرم ناهنجاری در تقسیم سلول بنیادی خون بوده از نظر کمی و کیفی در نقصان تولید سلولهای خونی نقش دارد. MDS در کمخونیای که نیاز به تزریق خون مزمن داشته باشد دیده میشود. در بیشتر مواقع به دلیل افزایش نارسایی مغز استخوان هر یک از سلولهای خونی گویچه سرخ، گویچه سفید یا پلاکت دچار کاهش تولید میشوند.
در بیشتر موارد، MDS ناشی از جهشهایی است که در طول زندگی فرد در سلولهای بنیادی خون ایجاد میشود. این بیماران با سن معمول تشخیص MDS در 70 سالگی و بالاتر، دچار کم خونی، خستگی و سایر عوارض میشوند. با این حال، حدود 2 تا 5 درصد از افراد مبتلا به MDS با جهشهایی متولد میشوند که آنها را مستعد نوعی MDS میکند، اما حتی آنها تا 60 سالگی علائم ندارند.
در سال 2016 ، دانشمندان دیگر مستند کردند که افراد مبتلا به این نوع موروثی از MDS بالغ جهشهایی در ژن DDX41 دارند، اما مشخص نیست که این جهشها چه نقشی داشتند. در حال حاضر، مطالعهای که توسط متخصصان موسسه سرطان و بیماریهای خونی کودکان سینسیناتی انجام شده است، اهمیت آن را توضیح میدهد. کشف آنها بر اساس کار گسترده برای توسعه مدل دقیق تر موش از MDS انسان است که در اثر جهش در DDX41 ایجاد شده است. به نظر میرسد جنبه مهمی از این بیماری به سلولهایی بستگی دارد که در نسخه دیگر ژن DDX41 جهش اضافی ایجاد میکنند و سلولهای بنیادی خون را با دو جهش DDX41 ایجاد میکنند.
این تیم استدلال کرد که این سلولها، که در مغز استخوان بیمار نسبتاً نادر است، میتوانند بطور غیر مستقیم روی بقیه مغز استخوان تأثیر بگذارند و باعث تولید غیرطبیعی خون شوند.به این ترتیب این جمعیت جزئی سلولی میتواند محرک MDS شود. یافتههای آنها نشان میدهد که هدف قرار دادن این جمعیت جزئی سلولی می تواند منجر به درمان برای جلوگیری از برخی موارد MDS شود.
Daniel Starczynowski نویسنده ارشد این مطالعه میگوید: اساساً، این سلولهای نادر به ایجاد یک محیط آلوده مغز استخوان کمک میکنند که به نوبه خود به سلولهای بنیادی دیگر با جهشهای ژنی مربوط به MDS کمک میکند. بدون وجود این سلول های ماشهای، مغز استخوان میتواند به طور طبیعی سلولهای خونی را در طول زندگی بیمار ادامه دهد.
در حالی که این مطالعه بر MDS متمرکز است، انواع مشابه تداخل بین سلولها با ترکیب جهشهای مختلف ممکن است در بیماریهای دیگر نقش داشته باشد.
یکی از محققان میگوید: تا آنجا که ما میدانی، این اولین شواهدی است که فرمهای ارثی یا جدید MDS را میتوان با یک کلون کوچک اصلاح کننده بیماری در مغز استخوان واسطه کرد.
MDS چیست؟
سندرمهای میلودیسپلاستیک شامل گروهی از اختلالات هستند که به عملکرد مغز استخوان آسیب میرسانند. حدود 75 درصد موارد در افراد بالای 60 سال اتفاق میافتد، اما این بیماری بر کودکان و بزرگسالان نیز تأثیر میگذارد. به گفته بنیاد MDS ، از هر سه مورد MDS به لوسمی میلوئید حاد (AML)که یکی از انواع سرطان خون است پیشرفت میکند.
گاهی اوقات MDS به عنوان عارضه جانبی اشعه یا شیمی درمانی برای سرطان رخ میدهد. برخی موارد ممکن است به تماسهای سمی محیطی یا بیماریهای ارثی نادر مانند کم خونی فانکونی( بیماری ژنتیکی که آنمی فانکونی در نتیجه نقص در شاخهای از پروتئینهای مسئول در ترمیم DNA ایجاد میشود.) مرتبط باشد. با این حال، در بیشتر موارد، علت MDS ناشناخته است.
محققان سالها در حال مطالعه MDS بودهاند. پس از آموختن از مطالعات دیگر در این زمینه که جهش موروثی در ژن DDX41 با MDS مرتبط است، گروه تحقیقاتی به منظور درک بیشتر در مورد جهش ژنی، به توسعه مدل موش پرداخت.
اولین نویسنده این مطالعه میگوید: سلولهای دارای این جهش DDX41 بخش بزرگی از مغز استخوان را شامل نمیشوند. در واقع، سخت است که سلولها با این ترکیب جهشها به هیچ وجه رشد نکنند. هنگامی که متوجه شدیم سلولها در مغز استخوان بیمار نادر است، تصور کردیم که تلاقی بین این سلولها و سایر سلولهای مغز استخوان ممکن است در شروع بیماری نقش داشته باشد.
آزمایشهای موش نشان میدهد که سلولهای بنیادی خون با جهش در هر دو نسخه از ژن DDX41 دارای دستگاه معیوب (به نام ریبوزوم) برای ساخت پروتئینهای جدید هستند. این امر از تکثیر و تشکیل مقادیر طبیعی سلولهای خونی جدید جلوگیری میکند. از آنجایی که این سلولها به طور موثر تکثیر نمیشوند، به تنهایی باعث از کار افتادن مغز استخوان نمیشوند، اما بر سایر سلولهای مغز استخوان تأثیر میگذارند و به تولید سلولهای خونی بی اثر کمک میکنند.
این فرایند ممکن است توضیح دهد که چرا این زیر مجموعه از افراد مبتلا به MDS میتوانند در اواخر بزرگسالی قبل از شروع ناگهانی شرایط کاملاً طبیعی به نظر برسند.
تیم تحقیقاتی مطالعات بیشتری را برای تعیین اینکه آیا هدف قرار دادن سلولها با جهش جزئی کلون DDX41 مسیر MDS را در مدلهای موش تغییر میدهد، برنامه ریزی میکند، که در صورت موفقیت آمیز بودن، میتواند منجر به توسعه دارویی بالقوه برای انسان شود.
این یافتهها همچنین ممکن است به عنوان یک سکوی پرش برای تحقیقات دیگر برای جستجوی ارتباط متقابل بین جمعیتهای کوچک سلولی جزئی و حامیان فراوان آنها باشد.