توانایی های ذهنی مهم ما می توانند با افزایش سن تقویت شوند

از زمان­های گذشته همه بر این باور بودند که با افزایش سن توانایی­های ذهنی به صورت گسترده کاهش پیدا می­کند. آخرین تحقیقات انجام شده در مرکز پزشکی دانشگاه جورج تاون (Georgetown University Medical Center) حاکی از آن است که باورهای قدیمی مذکور صحیح نیستند.

نتایج این مطالعه ، که در 19 آگوست 2021 در Nature Human Behaviour  منتشر شد ، بیان می­کند که دو عملکرد کلیدی مغز در افراد می­تواند با افزایش سن تقویت شود .در طی این دو عملکرد مغز به ما اجازه می­دهد تا اطلاعات جدید را دریافت کرده، به آنها توجه کنیم و در موقعیت خاص بر روی اطلاعاتی تمرکز کنیم که اهمیت بیشتری دارد . این دو عملکرد مغز بستر ابتدایی شکل­گیری عملکرد­های تحلیلی از جمله قدرت تصمیم­گیری، حافظه ، کنترل شخصی و حتی توانایی جهت­یابی ، ریاضیات و زبان را فراهم می­کنند.

دکترمایکل تی. اولمن(Michael T. Ullman) ،از اعضای گروه علوم اعصاب و مدیر آزمایشگاه مغز و زبان جورج تاون ، می گوید: “این نتایج شگفت انگیز است و پیامد­های مهمی در نحوه نگرش ما به پیری دارد.” وی همچنین افزود:” مردم به طور معمول تصور می­کنند که دقت و توانایی عملکردهای اجرایی با افزایش سن تضعیف می­شوند، با اینکه دستاوردهای جالب برخی مطالعات که در مقیاس کوچکتر انجام شده­اند سوالاتی در زمینه این مفروضات ایجاد کردند ، اما در نهایت نتیجه­ی حاصل از مطالعات گسترده­ی ما نشان می­دهد که عوامل مهم در عملکرد این توانایی­ها در واقع در گذر زمان و نزدیک شدن به سنین پیری بهبود می­یابد ، احتمالاً دلیل این امر آن است که ما در طول زندگی خود به سادگی مهارت­هایی از این دسته را تمرین می­کنیم. این نتایج به دلیل افزایش سریع جمعیت مسن ، چه در ایالات متحده و چه در سراسر جهان ، اهمیت بیشتری پیدا می­کنند. همچنین با تحقیقات بیشتر ، ممکن است این مهارت­ها به شکل هدفمند به عنوان عاملی برای محافظت از مغز در برابر کاهش توانایی عملکردی و همچنین داشتن روند پیری سالم، پیشرفت و گسترش داده شوند.

تیم تحقیقاتی ، که شامل نویسنده اول  دکتر ژوا وریسیمو (João Veríssimo) ، استادیار در دانشگاه لیسبون پرتغال ، سه مولفه مجزا در مغز و همچنین توانایی عملکردهای اجرایی را در گروهی از افراد شامل 702 نفر شرکت کننده در رده­ی سنی 58 تا 98 ساله مورد بررسی قرار دادند. دلیل انتخاب این رده سنی آن است که تغییرات در توانایی­های شناختی و ادراک اغلب در سنین 58 تا 98 سال مشاهده می­شوند.

مولفه­های مورد بررسی در این مطالعه درواقع شبکه­های مغزی هستند که در سه عملکرد هشداردهی(alerting)،کنترل مهاری عملکردهای تکانشی و خودکار(executive inhibition) و توانایی سوگیری (Orienting) با توجه به محیط نقش دارند. بنابر این مطالعه ، اولمان و ورسیمو استدلال کردند که شبکه های مغزی ممکن است الگوهای متفاوتی را در پیری نشان دهند.

هشداردهی وضعیتی است که در آن مغز در حالت آماده­باش برای پاسخ مناسب به اطلاعات دریافتی از محیط قرار دارد.سوگیری یک عملکرد ذهنی اساسی است که شامل انتقال منابع مغزی به مکان خاصی در فضا است. کنترل مهاری پاسخ­های تکانشی و خودکار از حواس پرتی یا ایجاد تناقض در اطلاعات جلوگیری می­کند و به ما اجازه می دهد بر اطلاعات مهم تمرکز کنیم.
ورسیمو در این مورد توضیح می­دهد: “ما از هر سه فرایند به طور مداوم در زندگی روزمره استفاده میکنیم. به عنوان مثال ، در حین رانندگی با اتومبیل ، هنگام نزدیک شدن به یک تقاطع ، عملکرد هشداردهی باعث افزایش آمادگی شما می­شود، سوگیری زمانی اتفاق می افتد که توجه خود را به یک حرکت غیرمنتظره مانند حضور ناگهانی عابر پیاده معطوف می­کنید و کنترل مهاری عملکرد اجرایی به شما این امکان را می دهد تا از حواس پرتی­هایی مانند پرندگان یا تابلوهای تبلیغاتی پیشگیری کنید. بنابراین با کمک این سه عملکرد می توانید با تمرکز به رانندگی ادامه دهید. ”

فرضیه محققان این است که چون سوگیری و بازدارندگی مهارت­هایی هستند که به افراد اجازه می­دهند به طور گزینشی به محرک­ها توجه کنند ، این مهارت­ها می توانند با تکرار در زندگی روزمره در طول عمر تقویت شوند.

اولمان و وریسیمو می­گویند که اثرات این تکرار وتمرین مداوم می­تواند به اندازه­ای مفید وکمک­کننده باشد که تا حدود زیادی از کاهش توانایی­های عصبی و تحلیل نورون­ها جلوگیری کند. با این وجود این دو معتقدند که عملکرد هشداردهی با کهولت سن تضعیف می­شود. زیرا این عملکرد را،که باعث بالارفتن اولیه هوشیاری و آمادگی برای پاسخ مناسب به محرک­ها است، نمی­توان با تمرین تقویت کرد.

وریسیمو می گوید: “به دلیل تعداد نسبتاً زیاد شرکت­کنندگان ، و همچنین به دلیل اینکه ما توجیه­های جایگزین متعددی را رد کردیم ، یافته­ها قابل اعتماد تلقی می­شوند اما بدون شک برای اطمینان بیشتر باید مطالعات گسترده­تری انجام شود و بنابراین ممکن است به طور گسترده­ای اعمال شود.” وی همچنین افزود: “از آنجا که مهارت های سوگیری و بازدارنده زیربنای رفتارهای متعددی هستند ، در نتیجه ممکن است اثرات گسترده­ای بر هرکدام از این رفتار­ها داشته باشند.”

اولمان می­افزاید: ” این یافته­ها نه­تنها دیدگاه ما را در مورد تأثیر پیری بر ذهن تغییر می­دهد ، بلکه ممکن است منجر به پیشرفت­های درمانی و بالینی شود ، از جمله در بیماران مبتلا به اختلالات پیری مانند بیماری آلزایمر.”

ترجمه: آتوسا بهنام­راد

منبع خبر