بوریک اسید

بوریک اسید (هیدروژن بورات، boracic acid یا acid boricum) ذاتاً یک اسید ضعیف است. به طور کلی، به عنوان یک ضد عفونی کننده، حشره کش، بازدارنده شعله یا جاذب نوترون مفید است. همچنین به عنوان پیش ساز سایر ترکیبات شیمیایی مفید است. در واقع بوراکس و اسید بوریک یک ماده هستند و برای تولید صابون لباسشویی خانگی به کار می‌روند. بوراکس از تورمالین، کرنیت و کلمنیت استخراج  و سپس تصفیه می‌شود. ساسولیت معدنی را می‌توان از اسید بوریک استخراج کرد. بوریک-اسید به عنوان یکی از موثرترین و طبیعی‌ترین راه‌ها برای خلاص شدن از شر آفات مزاحم در خانه معروف است.

مقدمه‌

فرمول مولکولی آن H₃BO₃ است. همچنین به عنوان  BH₃O₃ ، H₃BO₃  یا B(OH)₃ نشان داده می‌شود. بوریک اسید یک ترکیب شیمیایی اسیدی است. حاوی چهار اتم اکسیژن، یک اتم فسفر و سه اتم هیدروژن می‌باشد. از نظر قدرت، اسید ضعیفی است اما دارای خواص ضد ویروسی، ضد قارچی و ضد عفونی کننده است. اسید بوریک به راحتی در آب حل می‌شود، در حالی که هیچ بوی خاصی ندارد. با شرایط استاندارد، یا به صورت کریستال بی رنگ و یا به صورت پودر سفید وجود دارد.

می‌توان آن را با واکنش بوراکس با اسید هیدروکلریک تهیه کرد. Wilhelm Homberg اولین کسی بود که بوریک اسید را از بوراکس در آزمایشگاه تهیه کرد. بوریک اسید به عنوان یک ضد عفونی کننده برای درمان بریدگی‌های جزئی و سوختگی کاربرد گسترده‌ای دارد. همچنین برای تولید پانسمان‌های پزشکی استفاده می‌شود.

محلول‌های بسیار رقیق بوریک-اسید می‌توانند به عنوان چشم‌شویی مفید باشند. به دلیل خواص ضد باکتریایی، بوریک اسید برای درمان آکنه در انسان بسیار مفید است. غیر از این موارد، شکل پودری آن را، می‌توان در جوراب و کفش نیز پاشید تا از ابتلا به اختلال” پای ورزشکار”  (athlete’s foot) جلوگیری شود. لازم به ذکر است که اسید-بوریک در صورت مصرف یا استنشاق به مقدار نسبتاً زیاد می‌تواند سمی باشد. همچنین، قرار گرفتن مداوم در معرض آن در مدت زمان طولانی می‌تواند به شدت به کلیه نیز آسیب برساند.

تهیه اگزالیک اسید

به روشی ساده، می‌توان اسید-بوریک را با واکنش بوراکس با هر اسید معدنی مانند اسید هیدروکلریک تهیه کرد. معادله شیمیایی آن عبارت است از:

Na₂B₄O₇.10H₂O+2HCl→4H₃BO₃+5H₂O+2NaCl

همچنین ممکن است آن را از هیدرولیز دی بوران و تری هالیدهای بور (به عنوان مثال تری کلرید بور یا تری فلوراید بور) تهیه کنیم. این اسید مونوبازیک و یک نوع ضعیف اسید لوئیس عنصر بور است.

خواص

مشخصات فیزیکی بوریک اسید

1. تحت شرایط STP، اسید بوریک به صورت جامد سفید و کریستالی وجود دارد.
2. نسبتاً در آب محلول است. حلالیت آن در آب وابسته به دما است.
3. در دمای 25 درجه سانتیگراد، حلالیت آن در آب 57 گرم در لیتر است. اما وقتی آب تا 100 درجه سانتیگراد گرم شود، حلالیت آن تا حدود 275 گرم در لیتر افزایش می‎‌یابد.
4. همچنین می‌توان اشاره کرد که اسید بوریک در پیریدین کمی محلول است در حالی که حلالیت کمی در استون دارد. ترکیب باز مزدوج بوریک اسید، آنیون بورات است.
5. نقطه جوش آن 158 درجه سانتیگراد و نقطه ذوب آن 300 درجه سانتیگراد است.
6. چگالی آن 1.435 گرم بر سانتی متر مکعب است.
7. مقدار pK آن تحت غلظت های مختلف مانیتول تا پنج واحد گسترش می‌یابد.
8. همچنین در حضور مانیتول، اسیدیته محلول بوریک اسید افزایش می‌یابد که می‌توان آن را مانیتوبوریک اسید نامید.

خواص شیمیایی بوریک اسید

1. جرم مولی آن 61.83 گرم بر مول است.
2. هر مولکول اسید بوریک دارای پیوندهای منفرد بور-اکسیژن است.
3. اتم بور موقعیت مرکزی را اشغال کرده و به سه گروه هیدروکسید متصل است.
4. هندسه مولکولی کامل بوریک اسید، مسطح مثلثی است.
5. این ترکیب شیمیایی به طور طبیعی وجود دارد و همچنین در ترکیب با سایر مواد معدنی مانند بوراکس و بوراسیت وجود دارد. در شکل کانی می‌تواند به صورت ساسولیت قابل مشاهده باشد.
6. به عنوان یک تمیز کننده، پاک کننده، ضد عفونی کننده و خوشبو کننده کاربرد دارد.
7. یک قاشق چای خوری اسید بوریک حل شده در چهار فنجان آب، درد چشم، ترشحات عجیب چشم و همچنین سوزش چشم را درمان می‌کند. خواص ضد قارچی آن برای درمان عفونت های قارچی واژن (Candidiasis) مفید است.
8. اسید-بوریک به راحتی با الکل‌ها واکنش می‌دهد و از این رو استرهای بورات B(OR)₃ را تولید می کند. در اینجا R آلکیل یا آریل است. معمولاً یک عامل آب‌گیری مانند سولفوریک اسید غلیظ اضافه می‌شود:

B(OH)₃+3ROH→B(OR)₃+3H₂O.

با حرارت دادن اسید بوریک، متابوریک اسید به دست می آید:

H₃BO₃→1700CHBO₂+H₂O

علاوه بر این، در دمای 300 درجه سانتیگراد، HBO2 تترابوریک اسید می دهد:

HBO₂→3000CH₂B₄O₇+H₂O₄

موارد استفاده از بوریک اسید

برخی از کاربردهای اصلی اسید-بوریک به شرح زیر است:

1. در ساخت فایبرگلاس و در تولید صفحه نمایش تخت
2. برای خنثی کردن اسید هیدروفلوئوریک فعال
3. برای آهنگران برای جوشکاری و همچنین در آبکاری.
4. در صنعت جواهرات
5. یک حشره کش و به عنوان یک ماده شیمیایی ضد عفونی کننده و ضد باکتری.
6. روی تخته‌های کاروم به عنوان روان کننده خشک.
7. سم نوترونی در برخی از نیروگاه‌های هسته‌ای نیز وجود دارد.
8. برای محافظت از غلات مانند گندم و برنج در برابر آفات.

سوالات متداول در مورد بوریک اسید

چگونه ترکیب اسید بوریک را خنثی کنیم؟

پاسخ: خواص باز و اسید در اثر خنثی سازی آسیب می‌بیند. آهک و جوش شیرین دو ماده شیمیایی ارزان قیمت هستند که می‌تواند اسیدها را خنثی کنند و به راحتی در دسترس هستند.

آیا اسید-بوریک می‌تواند در استون محلول باشد؟

پاسخ: بوریک-اسید سم فلج کننده‌ای است که تا حدی در استون در آب، گلیسرول، اتر، متانول و همچنین آمونیاک مایع، محلول است. بوریک اسید را می‌توان از بوراکس یا با هیدرولیز هالیدها یا هیدریدهای بور به دست آورد. اما، کریستال‌های اکسید بور کمی در آب سرد و بیشتر در آب گرم محلول هستند.

اسید بوریک برای پوست مضر است؟

پاسخ: بعد از تماس کوتاه مدت با بوریک-اسید، علائم و نشانه‌هایی از آسیب به راحتی قابل مشاهده است. بوریک اسید در صورت تماس با پوست سمیت کمی دارد. اما به شکل بوراکس برای چشم خورنده و همچنین برای پوست بسیار تحریک کننده است.

برخی از خطرات سلامتی اسید-بوریک را ذکر کنید.

پاسخ: بوریک-اسید نوعی سم خطرناک است. مسمومیت مزمن ممکن است در افرادی که به طور مکرر در معرض اسید بوریک قرار دارند رخ دهد. چنین افرادی که به طور منظم در معرض آن قرار دارند ممکن است بیمار شوند و حتی ممکن است بمیرند.

جهت خرید و یا استعلام قیمت با ما تماس بگیرید یا در واتسپ پیام بزارید

02186073470

مترجم: امید آهنگریان ابهری

مطالعه صدها مطلب علمی در حوزه بیولوژی

آرشیو جدیدترین خبرهای روز دنیای بیولوژی