آسرولوپلاسمینمی

نام های دیگر آسرولوپلاسمینمی

کمبود فرواکسیداز

کمبود آپوسرولوپلاسمین خانوادگی

کمبود ارثی سرولوپلاسمین

هیپوسرولوپلاسمینمی

هموسیدروز سیستمیک ناشی از آسرولوپلاسمینمی

مقدمه

آسرولوپلاسمینمی یک اختلال ژنتیکی نادر است که با تجمع غیرطبیعی آهن در مغز و اندام‌های داخلی مختلف مشخص می‌شود. افراد مبتلا، به علائم عصبی از جمله اختلالات شناختی و اختلالات حرکتی دچار می‌شوند. همچنین، تخریب شبکیه و دیابت نیز ممکن است رخ دهد. علائم معمولاً در سنین بزرگسالی بین 20 تا 60 سالگی آشکار می‌شوند. آسرولوپلاسمینمی در اثر جهش در ژن سرولوپلاسمین  (CP)  ایجاد می‌شود. این جهش با الگوی اتوزومال مغلوب به ارث می‌رسد.

آسرولوپلاسمینمی به عنوان یک اختلال عصبی با تجمع آهن در مغز (NBIA)  طبقه بندی می‌شود NBIA .گروهی از اختلالات ارثی نادر است که با تجمع آهن در مغز شناخته می‌شود.

علائم و نشانه ها

بیماران مبتلا به آسرولوپلاسمینمی دچار انواع مشکلات حرکتی می‌شوند. آنها ممکن است دچار دیستونی  (dystonia) سر و گردن شوند که در نتیجه‌ی حرکات و انقباضات مکرر ایجاد می‌شود. سایر حرکات غیرارادی نیز ممکن است رخ دهد، مانند لرزش، کریا (chorea) و بلفارواسپاسم .(blepharospasms) افراد مبتلا ممکن است آتاکسی (ataxia) یا همان فقدان هماهنگی حرکات عضلانی را نیز تجربه کنند. برخی از بیماران دچار مشکلات روانپزشکی و زوال عقل میانسالی می‌شوند. نوع اختلال عصبی، مربوط به مناطق مرتبط با رسوب آهن در مغز و کبد است.

علاوه بر مشکلات عصبی، افراد مبتلا ممکن است به دیابت قندی ناشی از آسیب آهن به سلول‌های پانکراس که انسولین می‌سازند، مبتلا شوند. این امر تنظیم قند خون را مختل می‌کند و منجر به علائم و نشانه های دیابت می‌شود.

دلایل بیماری

جهش در ژن CP باعث ایجاد آسرولوپلاسمینمی می‌شود. ژن CP دستورالعمل‌هایی را برای ساخت پروتئینی به نام سرولوپلاسمین ارائه می‌دهد که در انتقال و پردازش آهن نقش دارد. سرولوپلاسمین به حرکت آهن از اندام‌ها و بافت‌های بدن کمک می‌کند و آن را برای اتصال به مولکولی به نام ترانسفرین آماده می‌کند؛ ترانسفرین آهن را به گلبول های قرمز خون می‌رساند تا به حمل اکسیژن کمک کند.

جهش‌های ژن CP منجر به تولید پروتئین سرولوپلاسمینی می‌شود که ناپایدار یا غیرعملکردی است، یا از ترشح پروتئین توسط سلول‌هایی که در آن ساخته می‌شود، جلوگیری می‌کنند. هنگامی که سرولوپلاسمین در دسترس نباشد، انتقال آهن به خارج از بافت‌های بدن مختل می‌شود. تجمع آهن در نتیجه به سلول‌های آن بافت‌ها آسیب می‌زند که منجر به اختلال عملکرد عصبی و سایر مشکلات می‌شود.

افراد مبتلا

آسرولوپلاسمینمی یک اختلال بسیار نادر است که مردان و زنان را به طور مساوی درگیر می‌کند. بروز دقیق آسرولوپلاسمینمی ناشناخته است. از آنجایی که بسیاری از موارد آسرولوپلاسمینمی تشخیص داده نمی‌شوند یا اشتباه تشخیص داده می‌شوند، تعیین فراوانی واقعی این اختلال در جمعیت عمومی دشوار است. آسرولوپلاسمینمی اولین بار در ادبیات پزشکی در سال 1992 توصیف شد.

تشخیص

تشخیص آسرولوپلاسمینمی بر اساس شناسایی علائم، شرح حال دقیق بیمار، ارزیابی بالینی کامل و انواع آزمایشات تخصصی انجام می‌شود. آزمایش خون می‌تواند یافته‌های خاص مرتبط با آسرولوپلاسمینمی از جمله فقدان سرولوپلاسمین خون و غلظت کم مس و آهن در سرم را نشان دهد.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) از مغز و کبد می تواند تجمع آهن را تشخیص دهد MRI .از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای تولید تصاویر مقطعی از اندام‌ها و بافت‌های بدن استفاده می‌کند. آزمایش ژنتیکی برای نشان دادن جهش در ژن CP، آزمایش تشخیصی قطعی است.

جلوگیری

فرزندان افراد مبتلا، ناقل اجباری آسرولوپلاسمینمی هستند. اگر جهش CP در فردی شناسایی شده باشد، انجام آزمایشات قبل از تولد توصیه می‌شود. خواهران و برادران مبتلایان به این بیماری، در 25 درصد از آسرولوپلاسمینمی قرار دارند. در خواهر و برادرهای بدون علامت، غلظت سرمی هموگلوبین و هموگلوبین A1c باید کنترل شود.

برای جلوگیری از پیشرفت علائم بیماری، از اوایل سال‌های نوجوانی آزمایش‌های تلرانس گلوکز سالانه شروع می‌شود تا شروع دیابت را ارزیابی کند. افرادی که در معرض خطر هستند باید از مصرف مکمل‌های آهن خودداری کنند.

درمان

درمان شامل استفاده از عوامل شلات کننده آهن (مانند دسفرال) برای کاهش ذخایر آهن مغز و کبد و جلوگیری از پیشرفت علائم عصبی است. این راهکار، همراه با پلاسمای تازه منجمد شده انسان (FFP) به طور موثری در کاهش محتوای آهن کبد عمل می‌کند. استفاده مکرر از   FFP   می‌تواند علائم عصبی را بهبود بخشد. آنتی اکسیدان‌هایی مانند ویتامین E را می‌توان به طور همزمان برای جلوگیری از آسیب بافتی به کبد و پانکراس استفاده کرد.

مترجم: مریم سلیمانی

مطالعه صدها مطلب علمی در حوزه بیولوژی

آرشیو جدیدترین خبرهای روز دنیای بیولوژی