آزمایش CBC چیست؟ تفسیر نتایج و پیگیری

فهرست مطالب نمایش

مقدمه‌ای بر آزمایش CBC

شمارش کامل خون (CBC) یک آزمایش خون است که میزان و اندازه‌های گلبول‌های قرمز، هموگلوبین، گلبول‌های سفید و پلاکت‌های خون شما را اندازه‌گیری می‌کند. پزشک می‌تواند از آن برای پایش و تشخیص شرایط پزشکی و بررسی سلامت سیستم ایمنی بدن استفاده کند. عفونت‌ها، داروها، کم‌خونی و سرطان می‌توانند نتایج غیرطبیعی را ایجاد کنند.

شمارش کامل خون (CBC) چیست؟

شمارش کامل خون (CBC) یک آزمایش خون است که پزشکان از آن برای پایش یا تشخیص شرایط سلامتی استفاده می‌کنند. این آزمایش می‌تواند اطلاعاتی درباره تأثیر داروها یا شرایط پزشکی بر بدن شما و همچنین سلامت سیستم ایمنی بدن ارائه دهد. CBC می‌تواند سرطان‌های خونی، کم‌خونی، عفونت‌ها و سایر شرایط را تشخیص دهد.

برای انجام آزمایش CBC، یک نمونه خون از شما گرفته شده و به آزمایشگاه ارسال می‌شود. آزمایشگاه میزان گلبول‌های قرمز، هموگلوبین (پروتئینی که اکسیژن را در گلبول‌های قرمز حمل می‌کند)، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را اندازه‌گیری می‌کند. همچنین اندازه سلول‌های خونی شما را نیز اندازه‌گیری می‌کنند. علاوه بر CBC، پزشک ممکن است یک آزمایش اسمیر خون محیطی نیز درخواست کند که اطلاعات بیشتری درباره ظاهر سلول‌های خونی شما زیر میکروسکوپ به دست می‌دهد.

CBC با افتراق چیست؟

CBC با افتراق به این معنی است که آزمایشگاه همچنین هر نوع مختلف گلبول سفید و سلول‌های خونی نابالغ (سلول‌هایی که هنوز به طور کامل توسعه نیافته‌اند) را شمارش می‌کند. این آزمایش اطلاعات بیشتری درباره وضعیت سلول‌های مختلف سیستم ایمنی به پزشک می‌دهد.

چه زمانی به آزمایش CBC نیاز دارید؟

پزشک ممکن است آزمایش CBC را در موارد زیر درخواست کند:

به عنوان بخشی از معاینات روتین سلامتی
برای بررسی علائم غیرقابل توضیح مانند تب، کاهش وزن غیرعمدی، تعریق شبانه، کبودی، خونریزی یا خستگی
برای پایش یک بیماری مزمن مانند سرطان یا بیماری مزمن کلیوی (CKD)
برای پایش اثربخشی درمان یا تأثیر دارو بر بدن شما. برای مثال، برخی درمان‌ها می‌توانند شمارش گلبول‌های سفید شما را کاهش داده و سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنند.
برای پایش سلامت شما در دوران بارداری

آزمایش CBC چه مواردی را بررسی می‌کند؟

آزمایش CBC می‌تواند به پزشک شما نشان دهد که آیا شما به موارد زیر مبتلا هستید:

کم‌خونی (سطوح پایین گلبول‌های قرمز یا هموگلوبین)
اریتروسیتوز (غلظت‌های بالای گلبول‌های قرمز)
لکوسیتوز (شمارش بالای گلبول‌های سفید)
لوکوپنی (شمارش پایین گلبول‌های سفید)
ترومبوسیتوز (شمارش بالای پلاکت‌ها)
ترومبوسیتوپنی (شمارش پایین پلاکت‌ها)

این موارد می‌توانند نشانه‌هایی از بسیاری از شرایط سلامتی از جمله عفونت‌ها، سرطان، شرایط خونی و عوارض جانبی داروها باشند. اما پزشک شما می‌تواند از نتایج CBC همراه با علائم شما برای محدود کردن یا تشخیص علت استفاده کند.

آزمایش شمارش کامل خون (CBC) چگونه کار می‌کند؟

در طی آزمایش CBC، یک کامپیوتر خاص تعداد و اندازه گلبول‌های قرمز (erythrocytes)، گلبول‌های سفید (leukocytes) و پلاکت‌ها (thrombocytes) را شمارش و بررسی می‌کند. اگر پزشک شما آزمایش CBC با افتراق (differential) درخواست کند، این آزمایش همچنین تعداد انواع مختلف گلبول‌های سفید و سلول‌های نابالغ را در نمونه شما شمارش می‌کند. اگر نتایج شما واضح نباشند، یک آسیب‌شناس (pathologist) نمونه شما را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند تا نتایج کامپیوتر را تأیید کند.

شمارش گلبول‌های قرمز

در یک CBC برای گلبول‌های قرمز، پزشکان به موارد زیر نگاه می‌کنند:

شمارش گلبول‌های قرمز (RBC). این تعداد گلبول‌های قرمز در یک مقدار مشخص از خون است، معمولاً یک میکرولیتر (mcL). برای مقایسه، یک قطره خون حدود ۴۰ تا ۵۰ میکرولیتر است.
هموگلوبین (Hb). این مقدار هموگلوبین در خون شما است.
هماتوکریت (Hct). این درصدی از خون شما است که توسط گلبول‌های قرمز تشکیل می‌شود.

همچنین ممکن است شاخص‌هایی (indices) را مشاهده کنید که اندازه گلبول‌های قرمز و غلظت هموگلوبین را توصیف می‌کنند. این شاخص‌ها شامل موارد زیر هستند:

حجم متوسط سلولی (MCV). این اندازه متوسط گلبول‌های قرمز شما است.
هموگلوبین متوسط سلولی (MCH). این غلظت (وزن) متوسط هموگلوبین در هر گلبول قرمز است.
غلظت متوسط هموگلوبین سلولی (MCHC). این غلظت متوسط هموگلوبین در یک مقدار مشخص از خون است.
عرض توزیع گلبول قرمز (RDW). این درجه تفاوت در اندازه گلبول‌های قرمز است. به عبارت دیگر، اگر این عدد پایین باشد، تمامی سلول‌های خونی شما تقریباً هم‌اندازه هستند. اگر این عدد بالا باشد، تفاوت زیادی بین بزرگ‌ترین و کوچک‌ترین گلبول‌های قرمز وجود دارد.

شمارش پلاکت‌ها

نتایج شمارش پلاکت‌ها در یک CBC شامل موارد زیر است:

شمارش پلاکت‌ها (Platelet count). تعداد کل پلاکت‌ها در نمونه خون شما.
حجم متوسط پلاکت‌ها (MPV). MPV اندازه متوسط پلاکت‌های شما است.

شمارش گلبول‌های سفید و افتراق

پزشک شما می‌تواند CBC را با فقط شمارش کل گلبول‌های سفید یا همراه با افتراق (differential) درخواست کند. افتراق تعداد هر نوع مختلف از گلبول‌های سفید و سلول‌های قرمز نابالغ را شمارش می‌کند. این ممکن است به صورت یک عدد مطلق (که به عنوان “abs” نوشته می‌شود) یا به صورت درصد (%) از کل گلبول‌های سفید شما نشان داده شود.

ممکن است در گزارش CBC خود موارد زیر را مشاهده کنید:

شمارش گلبول‌های سفید (WBC). این شمارش کل گلبول‌های سفید شما (از تمامی انواع) است.
نوتروفیل‌ها (Neutrophils). این‌ها اولین پاسخ‌دهندگان گلبول‌های سفید هستند. آن‌ها با عفونت‌های باکتریایی و قارچی مبارزه می‌کنند.
مونوسیت‌ها (Monocytes). مونوسیت‌ها گلبول‌های سفیدی هستند که بقایای سلول‌ها را در طی عفونت تمیز می‌کنند. آن‌ها همچنین به سایر گلبول‌های سفید در مورد عوامل مهاجم مضر در بدن شما مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها هشدار می‌دهند.
لنفوسیت‌ها (Lymphocytes). لنفوسیت‌ها نوعی گلبول سفید هستند که با عفونت‌های ویروسی مبارزه می‌کنند و به سیستم ایمنی شما کمک می‌کنند تا عفونت‌های قبلی را به خاطر بسپارد. این کار بدن شما را آماده می‌کند تا بتواند با همان نوع عفونت در آینده بهتر مبارزه کند.
ائوزینوفیل‌ها (Eosinophils). این گلبول‌های سفید با عفونت‌های انگلی مبارزه کرده و واکنش‌های آلرژیک را ایجاد می‌کنند.
بازوفیل‌ها (Basophils). بازوفیل‌ها نوعی گلبول سفید هستند که در طی واکنش‌های آلرژیک هیستامین آزاد می‌کنند و هپارین، که مانع از لخته شدن خون می‌شود.
گرانولوسیت‌های نابالغ (Immature granulocytes). گرانولوسیت‌های نابالغ نوتروفیل‌ها، ائوزینوفیل‌ها یا بازوفیل‌هایی هستند که هنوز به طور کامل توسعه نیافته‌اند.
گلبول‌های قرمز هسته‌دار (nRBC). nRBCها گلبول‌های قرمز نابالغ هستند. آن‌ها می‌توانند به عنوان عدد مطلق (nRBC مطلق) یا به عنوان درصد (تعداد گلبول‌های قرمز در هر ۱۰۰ گلبول سفید) فهرست شوند.

چگونه باید برای آزمایش CBC آماده شوم؟

برای آماده شدن برای CBC نیازی به ناشتا بودن یا دنبال کردن دستورالعمل‌های خاصی ندارید. می‌توانید به صورت عادی غذا بخورید، نوشیدنی مصرف کنید و داروهای خود را مصرف کنید. اما اگر پزشک شما نمونه‌هایی را برای آزمایش‌های دیگر خونی همزمان بگیرد، ممکن است دستورالعمل‌های خاصی برای آن آزمایش‌ها وجود داشته باشد

چه چیزی را می‌توانم در طول آزمایش CBC انتظار داشته باشم؟

برای گرفتن نمونه خون، پزشک شما ابتدا بازویتان را تمیز کرده و سپس یک سوزن وارد می‌کند. ممکن است سوزش یا فشاری کمی احساس کنید. در نوزادان، پزشکان معمولاً سوزن را به پاشنه پا وارد می‌کنند.

پزشک از طریق سوزن نمونه‌ای از خون شما را گرفته و آن را در یک لوله جمع‌آوری می‌کند. گاهی اوقات پزشک بیش از یک لوله خون می‌گیرد.

پس از گرفتن خون، پزشک سوزن را خارج کرده و روی بازوی شما بانداژی قرار می‌دهد. پزشک نمونه خون را برای آزمایش به آزمایشگاه می‌فرستد.

چه چیزی را می‌توانم بعد از آزمایش CBC انتظار داشته باشم؟

پس از گرفتن نمونه خون برای آزمایش CBC، مقداری گاز و بانداژ روی بازوی شما قرار داده می‌شود که با چسب محکم شده است. بازویتان ممکن است تا چند ساعت کمی درد داشته باشد. ممکن است در جایی که پزشک سوزن را وارد کرده است، کبودی کوچکی ایجاد شود.

آیا ریسک‌ها یا عوارض جانبی برای آزمایش CBC وجود دارد؟

آزمایش CBC یک آزمایش ایمن و رایج است. خطر کمی از عفونت در محل ورود سوزن وجود دارد، به‌ویژه اگر سیستم ایمنی شما ضعیف باشد. در موارد نادر، برخی افراد بعد از گرفتن خون ممکن است کمی احساس سرگیجه یا سبکی سر کنند.

محدوده‌های طبیعی برای آزمایش CBC چیست؟

محدوده‌های طبیعی برای مقادیر شمارش کامل خون ممکن است کمی متفاوت باشد، اما به‌طور کلی شامل موارد زیر است:

جدول آزمایش کامل خون (CBC)

پارامتر	مقدار نرمال برای بزرگسالان
گلبول های سفید (WBC)	4000 تا 10000 سلول در هر میکرولیتر (4.0 تا 10 k/mcL )
گلبول های قرمز (RBC)	4.0 تا 5.4 میلیون سلول در هر میکرولیتر (برای افراد تعیین شده زن در بدو تولد/AFAB یا مصرف کننده استروژن) یا 4.5 تا 6.1 میلیون سلول در هر میکرولیتر (برای افراد تعیین شده مرد در بدو تولد/AMAB یا مصرف کننده تستوسترون)
هموگلوبین (Hb)	11.5 تا 15.5 گرم در دسی لیتر (برای افراد AFAB یا مصرف کننده استروژن) یا 13 تا 17 گرم در دسی لیتر (برای افراد AMAB یا مصرف کننده تستوسترون)
هماتوکریت (Hct)	36 تا 48 درصد(برای افراد AFAB یا مصرف کننده استروژن) یا 40 تا 55 درصد (برای افراد AMAB یا مصرف کننده تستوسترون)
میانگین حجم گلبول قرمز (MCV)	80 تا 100 فل (فمتولیتر)
میانگین هموگلوبین گلبول قرمز (MCH)	27 تا 31 پیکوگرم در هر سلول
غلظت هموگلوبین گلبول قرمز (MCHC)	32 تا 36 گرم در دسی لیتر
پهنای توزیع گلبول های قرمز (RDW)	12 تا 15 درصد
تعداد پلاکت ها	150.000 تا 400,000 سلول در هر میکرولیتر( 150 تا 400 k/mcL)
میانگین حجم پلاکت (MPV)	7.0 تا 9.0 فل
نوتروفیل ها	2500 تا 7000 در هر میکرولیتر(2.5 تا 7.0 k/mcL)
لنفوسیت ها	1000 تا 4800 در هر میکرولیتر( 1.0 تا 4.8 k/mcL)
مونوسیت ها	200 تا 800 در هر میکرولیتر( 0.2 تا 0.8 k/mcL)
ائوزینوفیل ها	کمتر از 500 در هر میکرولیتر(0.5 k/mcL)
بازوفیل ها	کمتر از 300 در هر میکرولیتر(0.3 k/mcL )
گرانولوسیت های نابالغ	کمتر از 100 در هر میکرولیتر(0.1 k/mcL)
گلبول های قرمز نابالغ (NRBC)	کمتر از 10 در هر میکرولیتر (0.01 k/mcL)

دامنه‌های طبیعی برای آزمایش خون CBC می‌تواند براساس موارد زیر متفاوت باشد:

آزمایشگاهی که تست را انجام می‌دهد.
وضعیت هورمونی شما. برخی از مراجع دامنه‌های مرجع مردانه و زنانه ارائه می‌کنند، که براساس سطح معمول هورمون‌ها بر اساس جنس است. این دامنه‌ها ممکن است در صورتی که شما هورمون مصرف می‌کنید، متفاوت باشد. برای مثال، مردان ترنسجندر که تستوسترون مصرف می‌کنند، باید از دامنه مرجع مردانه استفاده کنند.
سن شما. بزرگسالان و کودکان دامنه‌های طبیعی متفاوتی دارند.
آیا باردار هستید یا شرایط سلامتی دیگری دارید.
واحدهای اندازه ‌گیری که آزمایشگاه استفاده می‌کند. به عنوان مثال، برخی از دامنه‌ها ممکن است به‌طور قابل توجهی متفاوت به نظر برسند، بسته به اینکه نتایج در سلول در هر میکرولیتر(با علامت اختصاری mcL، uL یا µL) یا سلول در هر میکرولیتر ضرب در 1000 (با علامت اختصاری k/mcL، k/uL یا k/µL) گزارش شوند. اندازه‌گیری‌ها در سلول در هر میکرولیتر بسیار بزرگتر به نظر می‌رسند.

همیشه اطمینان حاصل کنید که دامنه مرجع (دامنه‌ای از اعداد که به عنوان طبیعی در نظر گرفته می‌شوند) که در گزارش شما ارائه شده را بررسی کرده و تنها اعداد خود را با آن دامنه مرجع مقایسه کنید. اگر سوالی دارید، از پزشک خود بپرسید.

نتایج غیر طبیعی CBC به چه معناست؟

بسیاری از شرایط سلامتی می‌توانند باعث افزایش یا کاهش تعداد سلول‌های خونی شوند. برخی از این شرایط جدی هستند و برخی دیگر رایج و به راحتی قابل درمان هستند. برای مثال:

تعداد زیاد سلول‌های قرمز خون: دلایل شامل شرایط قلبی و ریوی، پلی‌سیتمی ورا و آپنه خواب.
تعداد کم سلول‌های قرمز خون (کم‌خونی): دلایل شامل کمبودهای تغذیه‌ای (مانند کمبود B12 یا آهن)، از دست دادن خون/خونریزی، عملکرد پایین کلیه و اختلالات خون و مغز استخوان.
تعداد زیاد پلاکت‌ها: دلایل شامل عفونت‌ها و مشکلات سیستم ایمنی.
تعداد کم پلاکت‌ها: دلایل شامل ترومبوسیتوپنی ایمنی، برخی سرطان‌ها و سندرم همولیتیک اورمیک.
تعداد زیاد سلول‌های سفید خون: دلایل شامل عفونت‌ها، شرایط آلرژیک، شرایط خودایمنی، لنفوم و لوسمی.
تعداد کم سلول‌های سفید خون: دلایل شامل بیماری‌های خودایمنی، داروها، اختلالات مغز استخوان و عفونت‌ها.

این نتایج آزمایش، بسته به دامنه مرجع و علائم بالینی فرد، می‌تواند بینشی دقیق‌تر از وضعیت بدن را به پزشک ارائه دهد. این نتایج به پزشک کمک می‌کنند تا تشخیص صحیح‌تر و برنامه درمانی مناسبی را ارائه دهد. برای نمونه، اگر فردی به دلیل کمبود آهن دچار کم‌خونی شده باشد، می‌توان با مصرف مکمل‌های غذایی به بهبود وضعیت وی کمک کرد. در شرایط دیگری مانند لوسمی، ممکن است نیاز به درمان‌های پیشرفته‌تری مانند شیمی‌درمانی وجود داشته باشد.

اگر نتایج غیرطبیعی باشد، مراحل بعدی چیست؟

اگر نتایج شما خارج از دامنه مرجع باشد، با پزشک خود درباره معنای احتمالی آن صحبت کنید. پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری تجویز کند یا برنامه درمانی را شروع کند. همچنین ممکن است نیازی به درمان نداشته باشید و تنها نظارت پزشکی کافی باشد.

آیا CBC عملکرد کلیه را نشان می‌دهد؟

یک CBC به طور مستقیم نشان نمی‌دهد که کلیه‌ها چقدر خوب عمل می‌کنند. اما برخی اعداد مانند لنفوسیت‌ها و MCV، همراه با سایر آزمایش‌ها، می‌توانند به پزشک شما تصویری بهتر از عملکرد کلیه‌های شما بدهند.

همچنین بخوانید:

مترجم: محمد صادق محمودی لرد

منبع

از این مطلب چقدر راضی بودید؟

روی ستاره کلیک کنید تا نظرتون ثبت بشه