اطلاعات عمومی, ویکی ژن
آزمایش آمونیاک خون چیست؟ تفسیر نتایج آزمایش آمونیاک
آزمایش آمونیاک خون چیست؟
آزمایش آمونیاک خون یک آزمایش خون ساده است که به پزشک شما اجازه می‌دهد میزان آمونیاک موجود در خون شما را اندازه‌گیری کند. باکتری‌های موجود در روده و در سلول‌های شما در هنگام تجزیه پروتئین، آمونیاک تولید می‌کنند.
آمونیاک یک محصول زائد است. کبد شما آمونیاک را به یک ماده شیمیایی به نام اوره تبدیل می‌کند. این ماده شیمیایی محلول در آب است؛ به این معنی که در آب حل می‌شود. اوره از بدن شما از طریق ادرار خارج می‌شود. اما اگر شما شرایط سلامتی خاصی داشته باشید، مانند نارسایی کبد یا کلیه، بدن شما نمی‌تواند اوره تولید یا دفع کند. در هر دو حالت، آمونیاک تجمع می‌یابد. این امر می‌تواند مشکلات زیادی ایجاد کند، از جمله گیجی، خستگی شدید و در برخی موارد، کما یا حتی مرگ.
آیا به آزمایش آمونیاک خون نیاز دارم؟
پزشک شما احتمالاً آزمایش آمونیاک را در صورتی که تغییرات عصبی مانند گیجی ناگهانی یا کما بدون دلیل مشخص داشته باشید، تجویز خواهد کرد.
برای نوزادان، پزشک شما ممکن است آزمایش آمونیاک را در صورتی که آنها علائم زیر را در چند روز اول پس از تولد نشان دهند، تجویز کند:
- تشنج
- استفراغ
- کمبود انرژی
- تحریک‌پذیری
پزشک شما ممکن است این آزمایش را برای نوزاد یا کودک خردسال شما در صورتی که مشکوک به یکی از موارد زیر باشد، تجویز کند:
- سندرم ری، یک بیماری نادر اما جدی که می‌تواند بر کبد و مغز تأثیر بگذارد. این بیماری با استفاده از آسپرین در کودکان مرتبط است که از دهه 1980 کاهش یافته است.
- اختلال چرخه اوره. این اختلال بر نحوه دفع زباله‌های تولید شده از تجزیه پروتئین تأثیر می‌گذارد. در نوزادان، این اختلال به صورت استفراغ، کمبود انرژی، تحریک‌پذیری یا تشنج بروز می‌کند.
دلایل دیگر برای تجویز این آزمایش عبارتند از:
- شما دچار بیماری کبد هستید یا آزمایش‌های خون شما نشان می‌دهند که به این بیماری مبتلا هستید و وضعیت سلامتی شما بدتر شده است (به ویژه اگر دچار تغییرات مغزی یا مشکلات عصبی شوید).
- پزشک می‌خواهد بداند آیا درمان برای وضعیتی به نام انسفالوپاتی کبدی مؤثر است. این حالت زمانی است که افرادی که دچار بیماری کبد هستند، گیجی شدید و تغییرات ذهنی دیگری را تجربه می‌کنند.
چگونه آزمایش آمونیاک خون انجام می‌شود؟
یک تکنسین آزمایشگاه نمونه‌ای از خون را از ورید بازو شما می‌گیرد. آنها همچنین ممکن است خون را از یک شریان به جای ورید بگیرند، اما این عمل معمولاً کمتر انجام می‌شود.
چگونه باید آماده شوم؟
شما نباید قبل از آزمایش آمونیاک خون ورزش کنید یا سیگار بکشید. به پزشک خود درباره تمام داروها، گیاهان، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، اطلاع دهید — حتی آسپرین و داروهای بدون نسخه.
نتایج آزمایش آمونیاک خون
سطوح بالای آمونیاک گاهی نشان‌دهنده بیماری کبد یا کلیه هستند. اما چندین عامل دیگر نیز می‌توانند باعث افزایش سطح آمونیاک شوند، مانند:
- خونریزی در معده، روده‌ها، مری یا سایر قسمت‌های بدن
- مصرف الکل و داروها، از جمله مواد مخدر و داروهایی که مایعات اضافی را از بدن خارج می‌کنند (مدرها)
- سیگار کشیدن
- ورزش اخیر — عضلات هنگام فعالیت آمونیاک تولید می‌کنند
- استفاده از بند — باعث افزایش سطح آمونیاک خون می‌شود
سطح پایین آمونیاک ممکن است ناشی از فشار خون بسیار بالا باشد که به طور ناگهانی و سریع بروز می‌کند.
نتیجه آزمایش آمونیاک خون شما ممکن است خیلی بالا یا خیلی پایین باشد، اما این لزوماً به این معنی نیست که مشکلی وجود دارد. زیرا گاهی اوقات، نحوه انجام آزمایش در آزمایشگاه بر نتیجه تأثیر می‌گذارد. بهتر است با پزشک خود در مورد معنای نتایج خود صحبت کنید.
عوامل خطر برای افزایش سطح آمونیاک
عوامل متعددی وجود دارند که ممکن است خطر افزایش سطح آمونیاک را افزایش دهند، از جمله:
- مشکلات غذایی: عدم مصرف پروتئین کافی یا رژیم‌های غذایی نامناسب می‌تواند به تجمع آمونیاک منجر شود.
- مصرف داروهای خاص: برخی داروها می‌توانند بر سطح آمونیاک تأثیر بگذارند، از جمله داروهای ضد درد و داروهای دیورتیک.
- شرایط مزمن پزشکی: بیماری‌های مزمن مانند دیابت و بیماری‌های قلبی می‌توانند خطر افزایش سطح آمونیاک را افزایش دهند.
نقش کبد در پردازش آمونیاک
کبد نقش کلیدی در متابولیسم آمونیاک دارد. این ارگان مواد زائد را از بدن تصفیه کرده و آمونیاک را به اوره تبدیل می‌کند. مشکلات کبدی، مانند نارسایی کبد، می‌تواند باعث تجمع آمونیاک و بروز علائم شدید شود.
اقدامات لازم در صورت وجود سطح بالای آمونیاک
اگر سطح آمونیاک شما بالا باشد، پزشک ممکن است درمان‌هایی را برای کاهش آن تجویز کند. این درمان‌ها ممکن است شامل مایعات IV، تغییر در رژیم غذایی و درمان‌های دارویی باشند. در صورت نیاز، باید در نظر داشته باشید که درمان وضعیت اصلی نیز مهم است.
آینده آزمایش آمونیاک خون
تحقیقات جاری به بهبود روش‌های آزمایش و درمان‌های مربوط به سطح آمونیاک کمک می‌کند. پیشرفت‌ها در علم پزشکی ممکن است به تشخیص زودهنگام مشکلات کبدی و کلیوی کمک کند و روش‌های جدیدی برای مدیریت و درمان ایجاد کند.
نکات درباره زندگی سالم
برای حفظ سلامت کبد و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با افزایش آمونیاک، نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- رژیم غذایی متعادل شامل میوه‌ها، سبزیجات و پروتئین‌های کم‌چرب داشته باشید.
- به طور منظم ورزش کنید و از سیگار کشیدن و مصرف الکل خودداری کنید.
- آب کافی بنوشید و استراحت کافی داشته باشید تا به بدنتان فرصت بهبودی دهید.
همچنین بخوانید:
- آزمایش هموسیستئین چیست؟ تفسیر نتایج آزمایش Homocysteine
- آزمایش خون MCH: تعریف، محاسبه، نتایج و مقدار بالا و پایین MCH
- تست CRP (پروتئین واکنشی C): اساس، موارد استفاده، روش و تفسیر نتایج
- تست RPR یا Rapid Plasma Reagin چیست؟ تست تشخیص سیفلیس
- مسیرهای انعقادی خون و آزمایشات مرتبط با آن
مترجم: محمد صادق محمودی لرد
