ترانسپوزون‌ها: تعریف، انواع، عملکرد

فهرست مطالب نمایش

ترانسپوزون‌ چیست؟

ترانسپوزون‌ها عناصر ژنتیکی متحرکی هستند که تقریباً در همه موجودات یافت می‌شوند. دانشمندان بر این باورند که ترانسپوزون‌ها بیش از 40 درصد از ژنوم انسان را تشکیل می‌دهند. آن‌ها همچنین به عنوان “ژن‌های پرش” شناخته می‌شوند. زیرا می‌توانند از یک مکان در ژنوم به مکان دیگر حرکت کنند (یا بپرند).

دو نوع متمایز از ترانسپوزون‌ها بر اساس الزامات رونویسی معکوس برای انتقال یا عدم انتقال وجود دارد.

رتروترانسپوزون‌ها: ابتدا DNA را به RNA رونویسی کرده و سپس از ترانس کریپتاز معکوس برای ایجاد یک کپی DNA از RNA برای قرار دادن در یک مکان جدید (یعنی نیاز به رونویسی معکوس) استفاده می‌کنند. آن‌ها همچنین به عنوان عناصر قابل انتقال کلاس 1 (TEs) شناخته می‌شوند.
ترانسپوزون‌های DNA: ترانسپوزون‌هایی که فقط از DNA تشکیل شده‌اند و مستقیماً از مکانی به مکان دیگر حرکت می‌کنند (مکانیسم برش و چسباندن). آن‌ها همچنین عناصر قابل انتقال کلاس 2 (TEs) نامیده می‌شوند.

ویژگی‌های ترانسپوزون‌های باکتریایی

ترانسپوزون‌ها قطعاتی از DNA هستند که به آسانی از یک مکان به مکان دیگر، در داخل یا بین DNA باکتری‌ها، پلاسمیدها و باکتریوفاژها حرکت می‌کنند.
آن‌ها می‌توانند آنزیم‌های مقاومت دارویی، سموم یا انواع آنزیم‌های متابولیک را کد کنند.
آن‌ها یا باعث جهش در ژنی می‌شوند که در آن وارد می‌شوند یا بیان ژن‌های مجاور را تغییر می‌دهند.
ترانسپوزون‌ها قادر به تکثیر مستقل نیستند. آن‌ها به عنوان بخشی از DNA گیرنده تکثیر می‌شوند. به عنوان مثال یک پلاسمید می‌تواند حاوی چندین ترانسپوزون حامل ژن‌های مقاومت دارویی باشد.
عناصر قابل انتقال یا “ژن‌های پرش” اولین بار توسط باربارا مک کلینتاک در دهه 1940 شناسایی شدند. او جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی در سال 1983 را برای کشف “عناصر ژنتیکی متحرک” دریافت کرد.
توالی‌های درج نوعی ترانسپوزون هستند که بازهای کمتری دارند.