مقدمه‌ای بر تشخیص و جداسازی کوکسی های گرم مثبت
این گروه از باکتری ها شامل دو خانواده بزرگ استافیلوکوک ها و استرپتو کوک ها می باشند. که در ادامه تعارف از این دو گروه ارائه خواهد شد.
استافیلوکوک ها
این دسته سلول های کروی و گرم مثبتی هستند که معمولا به شکل دسته های منظم شبیه خوشه های انگور آرایش پیدا می کنند. این باکتری ها بر روی انواع مختلفی انواع مختلفی از محیط ها رشد کرده،از نظر متابولیسمی فعال بوده ،کربوهیدرات ها را تخمیر نموده و پیگمان های مختلفی از سفید تا زرد پررنگ تولید می کنند.
برخی از اعضای این خانواده فلور طبیعی پوست و غشاهای مخاطی انسان هستند، برخی دیگر عامل بیماریهایی نظیر عفونت های چرکی،تشکیل آبسه و حتی سپتی سمی های کشنده می باشند. استافیلوکوک بیماریزا معمولا خون را همولیز کرده، پلاسما را لخته می کند و طیف وسیعی از آنزیم های خارج سلولی و توکسین ها را تولید می کند.
شایع ترین نوع مسمومیت غذایی به وسیله انتروتوکسین مقاوم به حرارت استافیلوکوک ایجاد می شود.استافیلوکوک ها به سرعت به بسیاری از عوامل ضد میکروبی مقاوم می شوند و مشکلاتی را در درمان ایجاد می کنند. جنس استافیلوکوک دارای حداقل 40 گونه است.
سه گونه از این باکتری که اهمیت بالینی دارند عبارتند از:
- استافیلوکوک اورِئوس (staphylococcus aureus)
- استافیلوکوک اپیدرمیدیس (S. epidermidis)
- استافیلوکوک ساپروفیتیکوس (S. saprophyticus)
استافیلوکوک اورئوس به دلیل کواگولاز مثبت بودن از سایر گونه ها متمایز می شود. این باکتری پاتوژن عمده ای برای انسان قلمداد می شود. معمولا هر فردی در طول دوره زندگی خود با برخی از عفونت های استافیلوکوک اورئوس نظیر مسمومیت غذایی یا عفونت های جلدی خفیف یا عفونت های شدید تهدید کننده حیات مواجه می شود.
استافیلوکوک های کواگولاز منفی به عنوان فلور طبیعی بدن بوده و تنها در مواردی نظیر استفاده از وسایل و تجهیزات پزشکی خصوصا در افراد بسیار جوان،افراد مسن و بیمارانی که نقص ایمنی دارند، عفونت ایجاد می کنند. حدود 75 درصد از عفونت های ناشی از استافیلوکوکهای کواگولاز منفی توسط استافیلوکوک اپیدرمیدیس ایجاد می شود.
عفونت ناشی از گونه هایی نظیر استافیلوکوک لوجوننسیس (S. lugdunensis)، استافیلوکوک وارنری (S. warneri)، استافیلوکوک هومی نیس (S. hominis) و سایر گونه ها کمتر شایع است. استافیلوکوک ساپروفیتیکوس عامل شایعی در ایجاد عفونت های دستگاه ادراری در خانم های جوان می باشد. گونه های دیگر این باکتری در دامپزشکی حائز اهمیت هستند.
مورفولوژی و شناسایی
الف) ارگانیسم های شاخص
استافیلوکوک ها سلول های کروی با قطر حدود یک میکرومتر هستند که به شکل دسته هایی منظم و خوشه ای آرایش می یابند. در محیط کشت مایع ،کوکسی های تکی ،دوتایی،چهارتایی و زنجیره ای نیز دیده میشود. کوکسی های جوان به شدت گرم مثبت هستند اما با گذشت زمان سلول ها به تدریج رنگ خود را از دست داده و به صورت گرم منفی در می آیند.
این باکتری ها غیر متحرک بوده ،فاقد اسپورند. در اثر استفاده از داروهایی نظیر پنی سیلین استافیلوکوک ها لیز می شوند. گونه های میکروکوک (Micrococcus) اغلب شبیه استافیلوکوک ها می باشند. این باکتری ها به صورت آزاد در محیط به شکل دسته های چهار یا هشت تایی منظم دیده می شوند. کلنی این باکتری ها می تواند به رنگ های زرد ،قرمز یا نارنجی باشد.میکروکوک ها به ندرت مرتبط با بیماری هستند.
استرپتوکوک ها
استرپتوکوک ها، باکتری های گرم مثبت و کروی هستند که به صورت جفت یا زنجیره ای آرایش پیدا می کنند.این باکتری ها به طور وسیعی در طبیعت پراکنده اند. برخی از اعضای این خانواده به عنوان فلور طبیعی انسان بوده، برخی در ارتباط با بیماری های مهم انسانی می باشند. برخی از این عفونت ها مربوط به خود استرپتوکوک ها و برخی به دلیل بروز حساسیت در برابر ارگانیسم است.
استرپتوکوک ها طیف وسیعی از آنزیم ها و مواد خارج سلولی را ترشح می کنند. استرپتوکوک ها گروه بزرگ و ناهمگونی از باکتری ها هستند که سیستم خوبی برای ظبقه بندی آنها وجود ندارد .با این وجود،مشخص بودن طبقه بندی عامل بسیار مهمی در شناسایی اهمیت پزشکی آنهاست.
طبقه بندی استرپتوکوک ها
طبقه بندی استرپتوکوک ها به زیر گروه های مختلف طی سالیان متمادی بر اساس فاکتورهای مختلفی صورت گرفته است که عبارتند از :
- مورفولوژی کلنی و واکنش های همولیتیک بر روی آگار خوندار
- اختصاصیت سرولوژیک آنتی ژن اختصاصی گروه (دیوار سلولی ) و سایر آنتی ژن های دیواره یا کپسولی
- واکنش های بیوشیمیایی و مقاومت نسبت به عوامل فیزیکی و شیمیایی
خصوصیات اکولوژیک
ژنتیک مولکولی نیز در مطالعه استرپتوکوک ها مورد استفاده قرار می گیرد.ترکیبی از روشهای طبقه بندی فوق برای مقاصد بالینی و اپیدمیولوژیک استفاده می شود، اما آنچه مهم است، اینکه روشهای طبقه بندی جدیدمتعددی وجود دارد .
در برخی از موارد نام های مختلف گونه ای برای توضیح یک ارگانیسم به کار می رود، همچنین در مواردی، برخی اعضای گونه های مشابه، در گونه های دیگر یا به صورت مجزا طبقه بندی می شوند. برای مثال: جنس انتروکوک ها (Enterococcus) که امروزه به عنوان گونه است سابقا به عنوان گروه D استرپتوکوک ها طبقه بندی می شد.
با توجه به تعاریف یاد شده از دو گروه بزرگ کوکسی های گرم مثبت شناسایی و جداسازی این دو گروه از یک دیگر، مشخص نمودن جنس کوکسی مورد نظر برای مطالعات بعدی و یا درمان های مورد نظر از اهمیت بالایی برخوردار است. برای این منظور نیز باید از تکنیک های کشت های مختلف بر روی محیط های اختصاصی و همچنین استفاده از تست های بیوشیمیایی مربوط استفاده نمود.
همچنین بخوانید:
- کریپتوکوکوس نئوفرمانس: زیستگاه، مورفولوژی، اپیدمیولوژی و درمان
- استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس چیست؟
- استافیلوکوکوس اورئوس چیست؟
- باسیلوس سوبتیلیس (Bacillus subtilis): یک مرور کلی و کاربردها
- باسیلوس سرئوس: زیستگاه، ساختار، درمان و پیشگیری
سلام.
خسته نباشید .
آیا روی لام گرم میتوان استاف و یا استرپ بودن نمونه را مشخص کرد؟
هر دو باکتری های کوکسی هستند. استاف ها به صورت خوشه ای و استرپ ها به صورت زنجیروار. برای تشخیص روی لام دقت بالا نیاز هست. بهترین راه برای تفکیک انجام تست کاتالاز می باشد که استاف ها در این تست مثبت و استرپها منفی هستند
اگر باسیل گرم مثبت در کشت ادرار ببینیم در ادامه باید چیکار کرد؟
با سلام،
کار تحقیقاتی یا بالینی؟
اگر بالینی باید انتی بیوگرام انجام بشه اگر تحقیقاتی باشه و بخواهید سویه شناسایی بشه باید مولکولی بررسی شود
من وقتی که فیکساتورتو پام بود جای پینش عفونت کردفقط لیزولیدروش تاثیر داره ولی وقتی که قطع میکنم باز شروع میشه شده سرطان لعنتی خوب شدن در کارش نیست
با سلام و عرض ارادت و تشکر از شما..یه سوال دارم..اگه کودک سه ساله ای در ادرارش کوکسی های گرم مثبت دیده بشه..در حال حاضر مرداد ۱۴۰۲ درمانش چیه؟
با سلام، در این مورد حتما از پزشک متخصص مشورت بگیرید
در ازمایشم استرپتوکوکس گروه a مثبت هست و خیلی علایم حاد دارم و با برخی انتی بیوتیک ها درمان نشدم امکان داره با شما ارتباط بگیرم یا پیام بذارم؟
با سلام،
در صورتی که نیاز به تست های آزمایشگاهی دارید، لطفا به آزمایشگاه های بالینی مراجعه کنید
ببخشیده طبقه بندی استرپتوکوک ها بر چه اساسی هست؟
مدرکش مورد تایید چه مراکزی هست؟ برا خارج از کشور چطوری هست؟
من که خوشم اومده چون با این خودش عامل بیماری از امراض هست و تاکید میکنم که حتی اونایی که رشته پیراپزشکی هستند شرکت کنن براشون مفیده