دسته‌بندی نشده
بیماری بژل چیست؟ علائم، علل، تشخیص و درمان
مقدمه‌ای بر بیماری بژل
بژل (Bejel) یک بیماری عفونی است که در ایالات متحده نادر است اما در برخی از نقاط جهان شایع است. این عفونت بسیار شبیه به سیفلیس (syphilis) است اما از راه جنسی منتقل نمی‌شود. در اغلب موارد، انتقال از طریق تماس پوستی غیر جنسی یا استفاده معمول از ظروف خوردن و آشامیدن است. ارگانیسمی که باعث بژل می‌شود متعلق به همان خانواده باکتری عامل سیفلیس، پینتا (pinta) و یاوس (yaws) است و به ترپونما (treponema) معروف است.
ترپونماها باکتری‌های مارپیچی شکل (اسپیروکت یا spirochetes) هستند. بژل که به عنوان سیفلیس بومی نیز شناخته می‌شود با ضایعات پوستی و استخوانی مشخص می‌شود که از دهان شروع می‌شود و در مراحل تدریجی پیشرفت می‌کند. مراحل پایانی شدیدترین حالات هستند.
بژل در آب و هوای خشک و گرم به ویژه در کشورهای منطقه مدیترانه شرقی و در صحرای غربی آفریقا بسیار رایج است.
مترادف‌ها
- دیچوچوا (Dichuchwa)
- سیفلیس بومی (Endemic Syphilis)
- فرنگا (Frenga)
- نجوورا (Njovera)
- سیفلیس غیر ونرال (Nonvenereal Syphilis)
- سیتی (Siti)
- ترپونماتوز، نوع بژل (Treponematosis, Bejel Type)
علائم و نشانه‌ها
در ابتدا، کودکان مبتلا به بژل دارای زخم (ضایعات) لکه دار، لزج و دارای ترشح بر روی غشاهای مخاطی، به ویژه در داخل یا نزدیک دهان هستند. بعداً تاول‌هایی در پشت بدن، بازوها و پاها ظاهر می‌شود. پیشرفت بیشتر بیماری با عفونت استخوان‌ها، به ویژه پاها نشان داده می‌شود. در این مراحل بعدی، توده‌های نرم و لثه ای (gummas) روی سقف دهان و در مجرای بینی ظاهر می‌شوند.
علائم دیگر ممکن است شامل تورم غدد یا غدد لنفاوی (آدنوپاتی لنفاوی یا lymph-adenopathy) و یا زخم‌های پوستی زیر بازوها یا اطراف راست روده و کشاله ران باشد.
علل
بژل یک بیماری عفونی نادر است که توسط یک باکتری مارپیچی شکل (اسپیروکت) به نام ترپونما پالیدوم اندمیکوم (Treponema pallidum endemicum) ایجاد می‌شود. زیر میکروسکوپ،T. p. endemicum عملاً از ترپونما پالیدوم (Treponema pallidum)، باکتری عامل سیفلیس، قابل تشخیص نیست. این بیماری از طریق جنسی منتقل نمی‌شود.
جمعیت‌های آسیب دیده
در ایالات متحده آمریکا، بژل یک اختلال نادر است. این بیماری از طریق مهاجرت خانواده‌ها از کشورهایی که در آن ها رایج است (اندمیک یا endemic) یا توسط آمریکایی‌هایی که ممکن است در یک کشور گرم و خشک به این بیماری مبتلا شده باشند، به ایالات متحده آورده شده است.
بژل هیچ ترجیح یا تمایلی به جنسیت یا نژاد نشان نمی‌دهد. کودکانی که در شرایط غیر بهداشتی زندگی می‌کنند، اغلب تحت تأثیر قرار می‌گیرند. حدود 25 درصد موارد شامل کودکان شش سال یا کمتر است. حدود 55 درصد شامل کودکان و نوجوانان 16 ساله یا کمتر است، در حالی که حدود 20 درصد شامل افراد در سنین بزرگسالی، به ویژه آن‌هایی است که از نزدیک با کودکان در ارتباط هستند.
اختلالات با علائم مشابه
علائم اختلالات زیر می‌تواند مشابه علائم بژل باشد. مقایسه ممکن است برای تشخیص افتراقی مفید باشد:
سیفلیس اکتسابی (Acquired syphilis) یک بیماری عفونی مزمن است که توسط باکتری ترپونما پالیدوم ایجاد می‌شود. این بیماری از طریق تماس مستقیم با فرد آلوده معمولاً از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود. هنگامی که درمان نشود، علائم سیفلیس پیشرفت می‌کند (یعنی مراحل اولیه، ثانویه و نهفته). در نهایت هر بافت یا اندامی در بدن ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. علائم اولیه شامل ضایعات (chancres) پوست، مقعد، واژن یا سطوح مرطوب دهان است. علائم ممکن است برای سال‌ها نهفته باقی بمانند.
پینتا (Pinta) یک بیماری عفونی نادر استوایی است که بر روی پوست تأثیر می‌گذارد که توسط باکتری Treponema Carateum ایجاد می‌شود که از طریق تماس مستقیم و غیر جنسی منتقل می‌شود. پینتا در سه مرحله متمایز پیشرفت می‌کند که با ضایعات پوستی و تغییر رنگ مختلف مشخص می‌شود. سایر سیستم‌های اندام تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند. نواحی در معرض پوست مانند صورت و اندام‌ها اغلب تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
یاوس (Yaws) یک بیماری عفونی استوایی است که توسط باکتری اسپیروکت (مارپیچی شکل) معروف به ترپونما پرتنو (Treponema pertenue) ایجاد می‌شود. این بیماری در سه مرحله ظاهر می‌شود که مرحله اول و دوم به راحتی قابل درمان است اما سومین مورد ممکن است شامل تغییرات پیچیده در استخوان‌ها در بسیاری از قسمت‌های بدن باشد. مرحله اول با ظاهر شدن برجستگی‌های کوچک و بدون درد روی پوست مشخص می‌شود که در کنار هم قرار می‌گیرند و تا زمانی که شبیه توت فرنگی می‌شوند، رشد می‌کنند.
ممکن است پوست باز شود و زخم ایجاد کند. مرحله دوم (معمولاً چند هفته یا چند ماه پس از مرحله اول شروع می‌شود) با یک راش ترد و شکننده ظاهر می‌شود که ممکن است دست‌ها، پاها، باسن و یا صورت را بپوشاند. اگر ته پاها درگیر باشد، راه رفتن دردناک است و این مرحله به عنوان “انحراف خرچنگ یا crab yaws” شناخته می‌شود.
انحراف در مرحله 3 شامل استخوان‌های بلند، مفاصل و یا پوست می‌شود. Yaws در مناطق گرمسیری جهان بسیار رایج است اما در ایالات متحده نادر است. این یک بیماری مقاربتی نیست.
تشخیص
تشخیص بژل بر اساس تاریخچه جغرافیایی بیمار و همچنین تست‌های آزمایشگاهی مواد ضایعات (معاینه میدان تاریک یا darkfield examination) است.
باکتری مسئول به راحتی در رویت در میکروسکوپ به عنوان ترپونما قابل شناسایی است. نمونه‌های مایعی که ضایعات را احاطه کرده است، آزمایش VDRL (آزمایشگاه تحقیقاتی بیماری‌های مقاربتی یا Venereal Disease Research Laboratory) و FTA-ABS (جذب آنتی‌بادی ترپونمال فلورسنت یا fluorescent treponemal antibody-absorption) مثبت را نشان می‌دهد. با این حال، ممکن است برای افتراق بژل از سیفلیس مقاربتی، شرح حال اضافی لازم باشد.
درمان
درمان استاندارد برای بژل، داروی ضد میکروبی بنزاتین پنی سیلین G (benzathine penicillin G) است. به افرادی که به پنی سیلین حساسیت دارند ممکن است داکسی سایکلین (doxycycline) یا تتراسایکلین (tetracycline) داده شود. ضایعات ناشی از این بیماری معمولاً پس از درمان بهبود می‌یابند. با این حال، جای زخم ممکن است دائمی باشد.
همچنین بخوانید:
مترجم: فاطمه فریادرس
