در مدفوع معمولی، مخلوطی از آب و مواد مغذی جذب نشده از جمله فیبر، پروتئین، چربی و نمک وجود دارد. همچنین مواد زائد دیگری مانند مخاط، باکتری‌ها و سلول‌های مرده وجود دارند که به عنوان بخشی از مدفوع، دفع می‌شوند. هنگامی که در مدفوع چربی بیش از حد وجود داشته باشد به آن استئاتوره یا مدفوع چرب می‌گویند.
چربی بیش از حد در مدفوع ممکن است ناشی از مصرف زیاد غذاهای چرب یا روغنی باشد، یا ممکن است نشانه سوء‌هاضمه یا سوء‌جذب باشد. این امر زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما مواد مغذی را به‌درستی هضم یا جذب نمی‌کند و یا اینکه بدنتان ترکیبات لازم برای هضم مؤثر غذایی که می‌خورید را نمی‌سازد.

این مقاله علائم و علل بالقوه استئاتوره را مورد بحث قرار می‌دهد. همچنین عوامل خطر و زمان انجام آزمایشات یا درمان علائم را پوشش می‌دهد.

علائم استئاتوره

علائم استئاتوره عبارت‌اند از:
• مدفوع با بوی بد
• مدفوع شناور
• مدفوع موکوزی یا کف آلود
• اسهال یا اجابت مزاج شل که حجیم‌تر از حد طبیعی است
• مدفوع روغنی یا مدفوع پوشیده شده در یک لایه‌ی چرب
• مدفوع کم‌رنگ یا دارای رنگ روشن
• درد یا گرفتگی شکم

• نفخ شکم
• سوءهاضمه یا سوزش سر دل
• نفخ (تجمع گاز)
عوارض مرتبط با استئاتوره
استئاتوره مزمن یا شدید ممکن است با سایر علائم سوء جذب همراه باشد. این موارد عبارت‌اند از:
• سوءتغذیه
• کم‌آبی بدن
• کاهش وزن
• کاهش رشد در کودکان
• ضعف و درد عضلانی
• خستگی مزمن
• استخوان‌های ضعیف یا پوکی‌استخوان
• بثورات پوستی خشک و پوسته‌پوسته

علل استئاتوره

گاهی اوقات پس از خوردن وعده‌های غذایی بسیار چرب یا پر فیبر که هضم آن دشوار است، ممکن است مدفوع چرب یا استئاتوره را تجربه کنید. نمونه‌هایی از غذاهایی که می‌توانند باعث استئاتوره شوند عبارت‌اند از آجیل، ماهی پرچرب، چربی طبیعی (مانند روغن جوجوبا و روغن ماهی)، چربی مصنوعی (مانند اولسترا) و الکل بیش از حد.

بروز این اتفاق به صورت گاه‌به‌گاه معمولاً جای نگرانی نیست. بااین‌حال، اگر به طور منظم چربی بیش از حد در مدفوع خود دارید، می‌تواند نشانه مسئله جدی تری باشد.
اگر سیستم گوارشی شما نتواند به طور مؤثر چربی‌های موجود در غذایی را که می‌خورید تجزیه کند، استئاتوره رخ می‌دهد. همچنین ممکن است بدن شما نتواند برخی از مواد مغذی موجود در غذایی که می‌خورید، از جمله چربی را به‌درستی جذب کند.

برخی از علل استئاتوره عبارت‌اند از:
• فیبروز کیستیک (یک اختلال ارثی که منجر به تجمع مخاط در دستگاه گوارش و ریه‌ها می‌شود و ترشح آنزیم‌های گوارشی را مسدود می‌کند)
• بیماری‌های پانکراس
• بیماری کبدی یا صفراوی
• بیماری سلیاک (یک بیماری خودایمنی که در آن گلوتن باعث واکنش می‌شود)
• بیماری یا برداشتن کیسه صفرا
• بیماری کرون (یک بیماری التهابی روده)
• عفونت‌های دستگاه گوارش
• صدمه یا آسیب به روده‌ها
• جراحی بای‌پس معده
• عدم تحمل لاکتوز (ناتوانی در تجزیه لاکتوز، قند شیر)

جذب چربی به سه عامل از جمله اسیدهای صفراوی، آنزیم‌های گوارشی مانند آنزیم‌های پانکراس و روده کوچک و عملکرد طبیعی جذب توسط روده کوچک سالم نیاز دارد؛ بنابراین، استئاتوره را می‌توان به‌طورکلی بر اساس سه علت مختلف و وجود کمبود در هریک از این عوامل طبقه‌بندی کرد.
نارسایی بخش برون‌ریز (اگزوکرین) پانکراس

اولین مورد نارسایی بخش برون‌ریز پانکراس (EPI) است. اگزوکرین یا برون‌ریز به ترشحی مربوط می‌شود که به خارج از اندام ترشح می‌شود. این نارسایی به معنی ناتوانی در انجام عملکرد طبیعی است به‌طوری‌که آنزیم‌های پانکراس (پروتئین‌هایی که به سرعت بخشیدن به واکنش‌های شیمیایی کمک می‌کنند) برای تجزیه یا هضم طبیعی چربی وجود ندارد.

نتیجه این است که چربی به‌ جای هضم شدن در بدن، در مدفوع شما باقی می‌ماند. EPI معمولاً به دلیل التهاب مزمن یا طولانی مدت پانکراس و ازدست‌دادن سلول‌های آسینار (واحد عملکردی بخش برون‌ریز پانکراس) رخ می‌دهد.
EPI باعث سوء هضم غذا می‌شود و اغلب با شرایط پزشکی که بر لوزالمعده تأثیر می‌گذارد، مانند فیبروز کیستیک و پانکراتیت مزمن (التهاب پانکراس) مرتبط است.
کمبود نمک صفراوی

یکی دیگر از دلایل رایج استئاتوره، کمبود نمک صفراوی است. این امر به دلیل اختلال در تولید نمک صفراوی یا کاهش ترشح نمک‌های صفراوی است. نمک‌های صفراوی جزء اصلی صفرا هستند و برای کمک به تجزیه چربی‌ها، کمک به هضم، جذب ویتامین‌ها و دفع سموم مورد نیاز بدن هستند.
استئاتوره مربوط به کمبود نمک صفراوی نیز ممکن است به دلیل کاهش اسیدهای صفراوی در گردش باشد. اگر کیسه صفرا خود را برداشته باشید، بیماری یا نارسایی کبدی داشته باشید، دچار آترزی صفراوی (انسداد لوله‌هایی که صفرا را از کبد به کیسه صفرا می‌برند) باشید و یا مبتلا به سایر بیماری‌های روده باشید، این اتفاق می‌افتد.

سوء جذب

دسته سوم علل استئاتوره، سوء جذب به دلیل شرایط روده‌ای است که بر ظرفیت جذب روده تأثیر می‌گذارد و شامل مواردی چون جراحی و برداشتن روده، التهاب روده، داروها یا سایر شرایطی است که بر عملکرد روده تأثیر می‌گذارند، از جمله بیماری سلیاک، بیماری کرون، بیماری ویپل (عفونت باکتریایی نادر) و سایر سندرم‌های سوء جذب.

چه داروهایی می‌توانند باعث استئاتوره شوند؟
برخی از داروها می‌توانند باعث تغییراتی از جمله استئاتوره در مدفوع شما شوند. یکی از داروهایی که به طور خاص باعث مدفوع چرب و شل می‌شود Alli یا زنیکال (اورلیستات) است. اورلیستات یک مهارکننده لیپاز است، به این معنی که از جذب برخی از چربی‌های موجود در غذاهای مصرفی در دستگاه گوارش جلوگیری می‌کند و آن را وارد مدفوع می‌کند.

چگونه استئاتوره را درمان کنیم

به‌منظور درمان استئاتوره، ابتدا باید علت اصلی را شناسایی کنید. بسته به علت زمینه‌ای، گزینه‌های درمانی شما ممکن است متفاوت باشد. همکاری با پزشک معالج برای تشخیص صحیح علت استئاتوره و هرگونه سوء هضم یا سوء جذب مرتبط با آن بهترین کار هنگام جستجوی روش درمان است.
موارد خفیف یا حاد استئاتوره ممکن است در خانه درمان شوند. درمان‌های خانگی از جمله:
• استراحت کردن
• هیدراته ماندن
• پرهیز از وعده‌های غذایی و میان وعده‌های بسیار پرچرب
• پرهیز از وعده‌های غذایی و میان وعده‌های بسیار پر فیبر
• داروهای ضد اسهال بدون نسخه
• داروهای بدون نسخه برای سوءهاضمه
• ترک یا کاهش سیگار
• محدودکردن یا اجتناب از مصرف الکل

اگر استئاتوره شما با یک بیماری پزشکی همراه است که با رژیم غذایی درمان می‌شود، تغییر آنچه که مصرف می‌کنید می‌تواند کمک‌کننده باشد. به‌عنوان‌مثال، در صورت عدم تحمل لاکتوز، از خوردن غذاها و نوشیدنی‌های حاوی لاکتوز خودداری کنید. اگر بیماری سلیاک در شما تشخیص داده شد، اجتناب از تمام غذاها و نوشیدنی‌های حاوی گلوتن برای کمک به کاهش علائم امری حیاتی است.

گاهی اوقات ترکیبی از تغییرات رژیم غذایی، همراه با دارو و مکمل‌های غذایی، برای درمان بیماری‌هایی که باعث استئاتوره می‌شوند، مورد نیاز است. برای مثال، افراد مبتلا به EPI باید مطمئن شوند که یک رژیم غذایی سالم و غنی از مواد مغذی می‌خورند و آنزیم‌های لوزالمعده را با هر وعده غذایی و میان وعده و همچنین ویتامین‌ها و مکمل‌ها مصرف می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که تمام مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت می‌کنند.

اگر استئاتوره مزمن یا شدید دارید که با سایر علائم سوء جذب همراه است، با پزشک خود مشورت کنید.
آیا آزمایشاتی برای تشخیص علت استئاتوره وجود دارد؟

برای تشخیص استئاتوره، پزشک معمولاً در مورد علائم شما سؤال می‌کند، سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند و ممکن است آزمایشی برای بررسی محتوای چربی مدفوع شما تجویز کند.
برای آزمایش مدفوع، باید مدفوع را در طی یک رژیم غذایی خاص حاوی مقدار معینی چربی در روز (۱۰۰ گرم در روز) و در طول ۷۲ ساعت جمع‌آوری کنید. دفع ۷ گرم چربی یا کمتر در یک دوره ۲۴ ساعته با مصرف ۱۰۰ گرم چربی، طبیعی تلقی می‌شود. اگر مقدار چربی در مدفوع زیاد باشد (بیش از ۷ گرم)، نشان‌دهنده این است که بدن چربی جذب نمی‌کند و ممکن است استئاتوره تشخیص داده شود.

اگر پزشک شما استئاتوره را تشخیص دهد، به احتمال زیاد برای شناسایی علت اصلی به آزمایشات اضافی نیاز خواهید داشت.
پزشک ممکن است آزمایش‌ها و روش‌های تکمیلی برای بررسی علائم سوء جذب مرتبط با استئاتوره تجویز کند.

به‌عنوان‌مثال، بیوپسی (روشی که سلول‌ها یا بافت‌ها را از بدن شما خارج می‌کند) از روده کوچک ممکن است انجام شود. پزشک روده‌های شما را با عبور دادن آندوسکوپ (یک دستگاه پزشکی با نور متصل) از طریق دهان و داخل روده کوچک برای جمع‌آوری بافت‌ها برای آزمایش‌های تکمیلی بررسی می‌کند. گاهی اوقات، در صورت مشکوک شدن به یک علت عفونی مانند بیماری ویپل، روش خاصی از رنگ‌آمیزی بیوپسی مورد نیاز است.

ممکن است در برخی موارد آزمایش‌های دیگری برای تصویربرداری از اندام‌هایی مانند پانکراس نیز تجویز شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

موارد خفیف تا متوسط استئاتوره ممکن است ناخوشایند باشند، اما معمولاً به‌راحتی در منزل قابل‌درمان هستند. بااین‌حال، اگر سایر علائم همراه با استئاتوره منجر به عوارض جدی تری شود، با پزشک خود تماس بگیرید. این علائم شامل:
• کم‌آبی بدن
• کاهش وزن ناخواسته
• کاهش رشد در کودکان
• ضعف و درد عضلانی
• خستگی یا فرسودگی مزمن
• تب
• کبودی آسان یا کبودی که مدت زیادی طول می‌کشد تا بهبود یابد
• بثورات پوستی خشک و پوسته‌پوسته
استئاتوره شدید یا مزمن نیاز به درمان تحت نظارت پزشک دارد، زیرا ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای جدی تر باشد. برای کمک به شناسایی علت استئاتوره با پزشک خود تماس بگیرید.

خلاصه
استئاتوره یا مدفوع چرب ممکن است به دلیل رژیم غذایی ایجاد شود یا ممکن است نشانه‌ای از سوء جذب در بیماری‌هایی مانند فیبروز کیستیک یا برخی از بیماری‌های پانکراس باشد. علائم استئاتوره شامل مدفوع بدبو، چرب، روغنی، مخاطی یا کف آلود و حجیم‌تر از حد معمول است.
اکثر موارد خفیف یا متوسط را می‌توان با خیال راحت در خانه درمان کرد. بااین‌حال، موارد شدید یا مزمن نیاز به مراقبت‌های پزشکی برای تعیین علت زمینه‌ای استئاتوره دارد. شناسایی و درمان علت زمینه‌ای می‌تواند به رفع علائم مرتبط با استئاتوره کمک کند.

سخن پایانی

استئاتوره می‌تواند ناخوشایند و نگران کننده باشد. اگر برای مدت کوتاهی دچار مدفوع چرب شدید، معمولاً جای نگرانی نیست. استئاتوره طولانی مدت ممکن است به دلیل سوء جذب یا بیماری‌های دیگر باشد.
تعامل با پزشکتان برای اطمینان از اینکه بدن شما به‌درستی غذا و مواد مغذی مصرفی را هضم و جذب می‌کند، بسیار مهم است. با یک برنامه درمانی مناسب، می‌توانید علائم استئاتوره خود را کاهش داده یا برطرف کنید و زندگی سالم و طبیعی را از سر بگیرید.

سؤالات متداول

چه غذاهایی باعث استئاتوره می‌شوند؟
خوردن وعده‌های غذایی حاوی چربی و یا فیبر بسیار بالا ممکن است باعث استئاتوره حاد شود. غذاهای رایج سرشار از چربی یا فیبر عبارت‌اند از غذاهای سرخ شده، کلوچه‌ها، کیک‌ها، چیپس، ماهی‌های چرب مانند سالمون، روغن نارگیل یا روغن نخل، آجیل کامل و غلات کامل.
اگر مشکل عدم تحمل لاکتوز دارید، غذاهای حاوی لاکتوز ممکن است محرک ابتلا به استئاتوره باشند. علاوه بر این، اگر بیماری سلیاک دارید، مصرف غذاها یا نوشیدنی‌های حاوی گلوتن ممکن است باعث استئاتوره شود.

آیا استئاتوره باعث کاهش وزن می‌شود؟یکی از علائم استئاتوره مزمن، کاهش وزن ناخواسته است. این امر به این دلیل است که مدفوع چرب اغلب به یک وضعیت پزشکی مرتبط است که باعث سوء جذب چربی و سایر مواد مغذی در دستگاه گوارش می‌شود.
هنگامی که مواد مغذی مهم به‌درستی هضم و جذب نشوند، قادر به دستیابی به سلول‌ها و اندام‌های مختلف برای کمک به عملکرد مؤثر آنها نیستند. نتیجه نهایی این است که چربی و مواد مغذی در مدفوع باقی می‌مانند و از بدن دفع می‌شوند و اگر این مشکل مدت طولانی ادامه پیدا کند، ممکن است باعث کاهش وزن شود.

مدفوع استئاتوره چگونه است؟
استئاتوره یا مدفوع چرب، بدبو است و ممکن است شل و حجیم‌تر از حد معمول باشد. این نوع مدفوع شناور می‌ماند و احتمالاً پر از مخاط و کف آلود است و رنگ روشن‌تری دارد. ممکن است مدفوع در یک لایه چربی پوشیده شده باشد و یا قطرات چربی یا روغن در آب توالت یا روی دستمال توالت دیده شود.
آیا بیماری سلیاک باعث استئاتوره می‌شود؟
افراد مبتلا به بیماری سلیاک علائم متفاوتی دارند. بااین‌حال، در بیماری سلیاک کلاسیک، افراد اغلب علائم و نشانه‌های سوء جذب را دارند. این علائم شامل اسهال و استئاتوره یا مدفوع چرب، بدبو و بی‌رنگ است.

منبع

مترجم:مریم محجوب

همچنین اخبار های علمی را بخوانید:

اخبار